شکلات از طلا سبقت گرفت!
در اوایل ماه مارس، بازارهای جهانی شاهد رشد بیش از دو برابری قیمت کاکائو در یک بازه زمانی ۱۲ ماهه شدند و جهش بی‌سابقه قیمت‌ها بسیاری از سفته بازان را با تردیدهایی روبرو کرد. اکنون بازرگانان نگران هستند که تولیدکنندگان وارد یک عقب نشینی طولانی مدت شده باشند.
به گزارش اکونگار به نقل از اقتصاد نیوز، جهان برای دهه‌ها از شکلات ارزان لذت می‌برد؛ درختان پیرتر شدند و آفات محصول در کشورهای غرب آفریقا، شایع شد. وضعیت آب و هوایی نامناسب در کشورهای ساحل عاج و غنا که تقریباً نیمی از سهم بازار جهانی کاکائو را دارند نیز کاهش تولید این محصول را تسریع کرد. همه این عوامل دست به دست هم داد تا قیمت کاکائو، رشد بی سابقه‌ای را تجربه کند و کام تولید کنندگان و مصرف‌کنندگان تلخ شود.
بر اساس آنچه سازمان بین‌المللی کاکائو (ICCO) برآورد کرده، میزان تولید کاکائو در سال ۲۰۲۴ از میزان تقاضای آن عقب می‌افتد و بر این اساس برآورد می‌شود که تولید کاکائو با کسری ۳۷۴ هزار تنی روبرو خواهد شد.
در همین زمینه تریستان فلچر، تحلیگر بازار کالا به بلومبرگ اعلام کرد که زخم‌های این بحران ممکن است برای مدت طولانی در نوسانات بازار کاکائو قابل مشاهده باشد. به گفته او برخی فعالان بازار، سوداگرانه با سرعت بیشتری وارد می‌شوند و به سرعت نیز این بازار را ترک می‌کنند؛ موضوعی که به بی‌نظمی این بازار می‌افزاید و این، بدان معناست که بازارها به احتمال زیاد، تشدید نوسان را تجربه می‌کنند.
آنطور که اکونومیست تایم از وضعیت بازار گزارش داده است، معاملات آتی این هفته به رکورد ۱۱۱۲۶ دلار در هر تن رسید؛ سطحی که قبلاً برای اکثر معامله گران غیرقابل تصور بود و تقریباً دو برابر نقطه اوج قبلی است که آن هم در دهه ۱۹۷۰ ثبت شده بود. به نظر می‌رسد این پایان ماجرای نوسان در بازار این کالا نیست. آنچنان که سیتی گروپ پیش بینی کرده، قیمت‌ها در چند ماه آینده به ۱۲۵۰۰ دلار می‌رسند و بعید نیست که قیمت کاکائو، مرز ۲۰ هزار دلار را نیز در سال جاری بشکند.
بر اساس گزارش ها، آنچه در زمینه کاکائو اتفاق می‌افتد، اکنون نه تنها هشدار برای صنایع وابسته به این کالا را فعال کرده بلکه زنگ خطری برای صنعت قهوه نیز هست که تنها در دو کشور متمرکز شده است: برزیل و ویتنام.
با این حال وضعیت رشد قیمت کاکائو، بی تردید صنایع وابسته به این کالا در جای جای دنیا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در این اوضاع، بررسی وضعیتی که صنایع شیرینی و شکلات ایران نیز متاثر از آن خواهد شد، حائز اهمیت است که در این گزارش به آن می‌پردازیم.
وضعیت بازار شکلات ایران پس از افزایش قیمت‌ها
گردش مالی صنعت شیرینی و شکلات در کشور حدود ۱۶ تا ۱۷ هزار میلیارد تومان برابر با ۳۷۰۰ تن اعلام شده است؛ حجمی از محصولات که حدود ۳۰ درصد مواد اولیه‌اش وارداتی است و سایر مواد مورد نیاز آن در داخل تولید می‌شود.
بررسی آمار گمرکات ایران گواه این موضوع است که عمده واردات مواد اولیه این صنعت برای تولید کنندگان ایرانی از کشور ترکیه صورت می‌گیرد؛ رقمی حدود ۷۹ میلیون دلار برابر با ۱۹۰۳۱ تن است؛ کشوری که طی سال‌های اخیر ازجمله مهم‌ترین شرکا تجاری ایران محسوب می‌شود.
به طور کلی پودر کاکائو، دانه کاکائو و خمیر کاکائو برای طعم دادن به محصولات غذایی مختلف و برای طعم دار کردن «محصولات شکلاتی» مانند شربت ها، تاپینگ ها، شیر شکلات، مخلوط کیک‌های آماده و مواد دارویی استفاده می‌شود.
براساس این جدول که بر مبنای داده‌های گزارش آماری سالانه گمرک ایران تهیه شده، حجم واردات گروه کالایی کاکائو -اعم از پودر کاکائو، دانه کاکائو، خمیر کاکائو و روغن کاکائو در سال ۱۴۰۲- نزدیک به ۴۱.۶ هزار تن؛ معادل ۱۶۴.۱ میلیون دلار بوده است.
گزارش‌های جهانی حکایت از آن دارد که ارزش هر تن کاکائو در بازارهای جهانی اکنون از ۲ هزار و ۵۰۰ دلار به ازای هر تن، به ۱۱ هزار و ۱۲۵ دلار رسیده؛ رقمی که از رشدی معادل ۵۲۵ درصد حاکی است.
واردات کاکائو به ایران؛ عبور ارزش واردات کاکائو از یک میلیارد دلار
طبق آمارهای رسمی بازار جهانی و داده‌های گمرک ایران، در سال گذشته مجموعا ۴۱ هزار و ۵۸۴ تن کاکائو و زیرمجموعه این گروه کالایی به ارزش ۱۶۴ میلیون و ۱۱۱ هزار دلار وارد ایران شده است.
با فرض اینکه قیمت گروه کالایی کاکائو در تمام زیر مجموعه‌ها ثابت در نظر گرفته شود و حجم واردات این کالاها در سال ۱۴۰۳ را بدون تغییر نسبت به سال گذشته یعنی حدود ۴۱.۶ تن در نظر بگیریم، ارزش دلاری واردات این محصول به کشور با احتساب رشد حدود ۶.۵ برابری که در بازار جهانی این کالا رخ داده، رقمی بالغ بر یک میلیارد دلار برآورد می‌شود.
مهم‌ترین نکته‌ای که پس از محاسبه این عدد به ذهن می‌رسد این است که استراتژی فعالان صنعت شیرینی و شکلات ایران دستخوش تغییر خواهد شد؟؛ مساله‌ای که باید موضوع محدودیت حجم منابع ارزی را نیز به آن افزود.
علاوه بر این، اگر مشکلاتی که این صنعت در سال‌های گذشته با آن‌ها دست و پنجه نرم کرده را به وضعیت افزایش قیمت بی سابقه کاکائو در جهان اضافه کنیم؛ آینده این صنعت و تصمیم گیری فعالان برای نحوه فعالیت در آن به سوالی جدی تبدیل خواهد شد؛ مسائلی از قبیل افزایش ۳۰۰ درصدی هزینه انبارداری در سال گذشته، نبود برنامه منسجم در خطوط حمل و نقل کشور (غیر فعال شدن ۲۸ خط کشتیرانی به دلیل تحریم‌ها)، عدم همکاری منسجم بنادر که منجر به رسوب کالاها در گمرکات می‌شود و ...؛ عواملی که با پابرجا ماندن‌شان در کنار هم، نه تنها سهم کشورمان در بازارهای جهانی به میزان قابل توجهی از دست می‌رود بلکه عرصه برای فعالیت تولیدکنندگان داخلی نیز تنگ‌تر خواهد شد. همچنین وضعیت اشتغال حدود ۶۵ هزار نفر که به طور مستقیم به این صنعت وابسته هستند نیز در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد گرفت.
