۴ چالش کلیدی اقتصاد انرژی در ۱۴۰۳

به گزارش اکونگار به نقل از بازار؛ سال ۱۴۰۳ را می توان سال پر چالش و پر ابهامی برای اقتصاد ایران دانست. از یک طرف نزدیک شدن سال پایانی خود را سپری می کند و از سوی دیگر مجلس دوازدهم قرار است که فعالیت خود را آغاز کند. این دو عامل در کنار یکدیگر به نا اطمینانی‌های موجود اقتصادی دامن زده است؛ همچنین ترس از روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا و نیز تشدید تنش‌های منطقه‌ای، اوضاع بین‌الملل را نیز سوال‌برانگیز می‌کند. همه این عوامل در کنار هم آینده حوزه انرژی در ایران را تیره و تار کرده است. در ادامه این گزارش به مهم ترین چالش های حوزه انرژی در سال ۱۴۰۳ نگاهی خواهید داشت.

حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی با بیان اینکه که مهم ترین چالش حوزه انرژی در سال ۱۴۰۳ مساله ناترازی هاست، به بازار می گوید: این ناترازی به گونه ای تمامی بخش ها را با چالش مواجه کرده است. شاهد بودیم که کمبود گاز و برق در سال جاری تا چه اندازه از ظرفیت تولید کشور در این حوزه ها کاسته است. بسیاری از واحدهای پتروشیمی نتوانسته اند به اهداف خود دست یابند و همین مساله باعث کاهش صادرات در حوزه انرژی شده است.

در این میان مرتضی بهروزی فر، عضو موسسه مطالعات انرژی اما مهم ترین چالش ایران در حوزه انرژی را تحریم ها می داند. او می گوید که مادامی که مساله تحریم ها حل نشود، امکان توسعه و حتی حفظ امکانات موقعیت و زیرساخت های فعلی هم وجود نخواهد داشت.

او به بازار می گوید: اینکه چقدر مخازن در زیرزمین داریم، تعیین‌کننده نهایی نیستند. آنچه باعث موفقیت کشورهای صاحب منابع انرژی در دنیا می شود، توان تولید، داشتن روابط بین‌المللی و استفاده از فرصت‌ها و منایع و درآمدهای خود است.

سهم تحریم ها از ناترازی انرژی ایران چقدر است؟

اما حسینی در حالی مهم ترین چالش اقتصاد انرژی ایران را ناترازی می دانند، که به نظر می رسد که این بحران هم به مساله تحریم ها گره خورده است.

این همان نکته ای است که بهروزی فر بدان اشاره کرده و درباره چالش های که تحریم های برای صنعت نفت ایران ایجاد کرده است، ادامه داد: به واسطه تحریم ها سرمایه گذاری جدید در کشور صورت نمی گیرد. از طرف دیگر امکان نگهداری از طرح های و تجهیزات و سرمایه گذاری های قبلی هم ممکن نبوده یا به سختی و با هزینه های بالا انجام می شود. به عنوان مثال ما با مساله افت فشار در پارس جنوبی مواجه هستیم. به دلیل شرایط تحریمی عملا دسترسی ما به تجهیزات و منابع بین المللی ممکن نیست. این افت فشار در حالی در آینده نه چندان دور در کشور اتفاق خواهد افتاد که هر روز بر مقدار مصرف افزوده می شود.

بهروزی فر ادامه داد: حتی اگر فرض را بر این بگذاریم که قرار نیست از مقدار تولیدات پارس جنوبی کاسته شود، با توجه به رشد تعداد مشترکان و مقدار مصرف فاصله بین عرضه و تقاضا هر سال بیشتر شده و مساله ناترازی هر روز بزرگ و بزرگ تر می شود.

صنایع نفت و گاز ایران به ارقام هنگفتی سرمایه نیاز دارد تا بتواند وضعیت فعلی را حفظ کند و نه ارتقا دهد. احمد رجبی، مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران، در ۲۲ دی ۱۴۰۲ و در نخستین گردهمایی تخصصی و هم‌اندیشی مدیران برنامه‌ریزی شرکت ملی نفت ایران که در مشهد برگزار شده بود، اعلام کرد که «حدود ۲۷۵ میلیارد دلار سرمایه برای حفظ و نگهداشت تولید نفت خام و گاز از سال ۱۴۰۳ تا افق سال ۱۴۲۰ نیاز است.» اما متاسفانه تحریم ها سبب شده که تأمین این ارقام کلان هفت خان رستم باشد و از آن سو برخلاف وعده‌های مکرر دولت سیزدهم نه روسیه و نه چین هیچ‌کدام سرمایه‌گذاری کلان و درخور توجهی در صنعت نفت و گاز ایران انجام نداده‌اند. حالا دولت برای جبران کسری سرمایه گذاری دست به دامن شرکت های داخلی شده و صحبت از ورود صندوق توسعه ملی به این حوزه است.

دردسرهای حکمرانی بد برای اقتصاد انرژی

اما مدیریت و حکمرانی غلط دیگر چالش اصلی اقتصاد انرژی است که هاشم اورعی کارشناس انرژی بدان اشاره کرده و آن را عاملی عدم توسعه یافتگی در حوزه انرژی می داند. او به بازار می گوید: حدود ۱۵۰هزار کیلومتر خط لوله گاز شهری و روستایی کشیده‌ایم. حدود ۶۰ میلیون انشعاب شهری و روستایی به مردم داده‌ایم. یعنی هر مدیری آمده است خواسته اشتباه بزرگ‌تری از مدیر قبلی انجام بدهد.

اورعی با بیان اینکه امروز صددرصد گرمایش و پخت‌وپز مردم با گاز بوده و ۷۵درصد تولید برق مردم و ۶۹ درصد تولیدات پتروشیمی ها با گاز انجام می شود، افزود: در بسیاری مواقع گاز را محصولی مصرف می کنیم که قیمت فروش آن از قیمت گاز خام هم ارزان تر است. را تولید می کنیم که ز یک طرف گاز و از طرف دیگر تک‌محصول تولید می‌کنند و حتی گاهی با ضرر نسبت به قیمت گاز محصولات خود را می‌فروشند.

او با انتقاد از تولید محصولات با ارزش افزوده کم اقتصادی، ادامه داد: به جای تکمیل زنجیره و به‌ سود رسانی پتروشیمی‌ها، مجوزهای احداث مجتمع های پتروشیمی را به افراد صاحب رانت و قدرت داده اند. بسیاری از این افراد با ارز دولتی برای خودش صنعتی راه انداخته اند اما متاسفانه خودش را متعهد به تکمیل زنجیره نمی‌داند.