کمبود ماشین آلات گریبانگیر معادن
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی گفت: وزارت صمت به دلیل کمبود ارز موردنیاز برای واردات ماشین‌آلات معدنی، تولید را به شرکت‌ها دیکته کرد و به سمت تولید ماشین‌آلات داخلی با کیفیت پایین و هزینه بالا رفتیم.
به گزارش اکونگار به نقل از اقتصادآنلاین، عبدالرضا صالحی، دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین گفت: طبق فرمایشات مقام معظم رهبری باید با برنامه‌ریزی، معادن را جایگزین نفت کرد و از متکی‌بودن بودجه کشور به نفت رها شد، اما متاسفانه در چند سال اخیر در این زمینه اقدام خاصی صورت نگرفته است و استفاده از ماشین‌آلات فرسوده، بدون کارایی، با بهره‌وری بسیار پایین و هزینه بسیار بالا، در آینده باعث آسیب جدی به معادن خواهد شد.
بازی با اعداد و ارقام توسط وزارت صمت
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی گفت: طبق آمار وزارت صمت، حدود 17 هزار دستگاه ماشین‌آلات فعال در معادن کشور داریم، اما به‌نظر می‌رسد با توجه به میزان ماشین‌آلات وارد شده، این آمار صحیح نباشد؛ چرا که احتمال می‌دهیم این آمار اعلام شده براساس آمار شرکت پخش فرآورده‌های نفتی و میزان سهمیه سوختی که به ماشین‌آلات معدنی اختصاص داده می‌شود، باشد.
وی ادامه داد: در صورت صحت آمار وزارت صمت و بر اساس روش‌های علمی و متداول، باید با 17 هزار دستگاه ماشین‌آلات فعال معدنی، نزدیک به چهار میلیون تن در سال برداشت مواد معدنی داشته باشیم، اما در بهترین حالت تقریبا زیر 600 هزار تن در سال برداشت می‌کنیم؛ بنابراین آماری که از ماشین‌آلات معدنی گفته می‌شود، واقعی نبوده و تعداد ماشین‌آلات فعال در معادن، پایین‌تر از این عدد است.
صالحی توضیح داد: اگر ماشین‌آلات نو جایگزین ماشین‌آلات قدیمی و مستهلک داخلی که به گفته وزارت صمت 17 هزار دستگاه است شود، تفاوت سوخت یارانه‌ای که مصرف می‌کنند، حدود 110 هزار میلیارد تومان خواهد بود که می‌توان این رقم را به واردات ماشین‌آلات معدنی با تکنولوژی جدید اختصاص داد تا با افزایش تولید و ارز‌آوری بیشتر، گردش مالی برای واردات ماشین‌آلات ایجاد شود.
مصرف سوخت بالای ماشین‌آلات مستهلک معدنی
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی افزود: اکثر ماشین‌آلات معدنی بسیار فرسوده و در حد قراضه هستند و تعدادی نیز قابلیت استفاده در معادن را ندارند، ولی با توجه به سوخت ارزان، معدنداران سهمیه سوخت آنها را دریافت کرده و مشخص نیست در کجا و به چه صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد و این نقطه ابهام که آیا مازاد مصرف سوخت قاچاق می‌شود یا خیر باید رفع شود.
صالحی با اشاره به اینکه به دلیل استفاده از ماشین‌آلات فرسوده، افزایشی در برداشت محصولات معدنی نداشتیم، گفت: باید طبق برنامه‌های توسعه، سالانه 10 درصد افزایش در برداشت محصولات معدنی داشته باشیم؛ سال 1397 حدود 700 هزار تن برداشت داشتیم و اکنون این رقم باید حدود یک میلیارد و چهارصد هزارتن باشد که چنین چیزی نیست و متاسفانه این رقم به زیر 600 هزار تن رسیده است.
عدم استفاده از دامپتراک‌های 240 تنی
صالحی با بیان اینکه در حال حاضر و با توجه به اینکه اکثر معادن فعال کشور براساس روش‌های مهندسی زمان خود طراحی شده‌اند، به راحتی نمی‌توانیم از دامپتراک‌های240 تنی استفاده کنیم، گفت: دامپتراک‌ها با تناژ 100 تا 120 تنی مجوز فعالیت در معادن را دارند و ماشین‌آلات بالای این تناژ به دلیل شیب و فرازهای معادن در عمق، به راحتی نمی‌توانند فعالیت کنند و مشکل‌ساز می‌شوند؛ اما شاید در معادنی که در سطح هستند، بتوان از دامپتراک‌های با گنجایش بیشتر استفاده کرد، اما همچنان می‌طلبد که از ماشین‌آلات همتراز دیگر مثل شاول و یا بیل‌های سنگین بزرگتر نیز استفاده کنیم تا بتوانیم آنها را ساپورت و بارگیری کنیم.
وی توضیح داد: در حال حاضر با توجه به امکاناتی که داریم بنظر می‌رسد نمی‌توان به سمت ماشین‌آلات با تناژ بالا رفت و اگر بتوانیم ماشین‌آلات 100 و 120 تنی فرسوده فعلی را با ماشین‌آلات نو جایگزین کنیم عقلانی‌تر و کارآمدتر خواهد بود.
تولید بی‌رویه ماشین‌آلات داخلی
صالحی در خصوص میزان تولید ماشین‌آلات معدنی در کشور گفت: شرکت‌های نمایندگی که وارد‌کننده و خدمات‌دهنده به ماشین‌آلات معدنی بودند در قبل و بعد از تحریم‌ها هیچ‌گاه به دنبال تولید نبودند، اما وزارت صمت به دلیل کمبود ارز موردنیاز ماشین‌آلات معدنی، تولید را به این شرکت‌ها دیکته کرد و به سمت تولید ماشین‌آلات داخلی رفتیم.
وی توضیح داد: وزارت صمت در نظر دارد مانند خودرو و لوازم خانگی، تولید داخل را گسترش دهد و افزایش تولید داخل با توجه به اینکه تیراژ داخل بسیار پایین و تعداد تولیدکنندگان بالا رفته، باعث افزایش هزینه‌های تولید شده است.
صالحی اظهار داشت: به دلایل مختلف از جمله شرایط تحریمی، هزینه زیاد تامین زیرساخت‌های تولید، واردات بسیار سخت و مشکل تامین قطعات اصلی، تیراژ پایین، دریافت تسهیلات گران از بانک‌ها و قطعی برق و گاز، ماشین‌آلات تولیدی از نظر قیمت قابل رقابت با کالای مشابه خارجی نیست و قیمت بالاتری دارد و تا حدودی باعث نارضایتی معدنداران شده که به حق است، چرا که هزینه تولید ماشین‌آلات برای شرکت‌های تولیدکننده بالاست.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی توضیح داد: در حال حاضر با توجه به زیرساخت‌های تولیدی در کشور، تنها تولید ماشین‌آلات با سایز کوچک از قبیل دامپتراک‌های 46 تنی، بیل‌های 30 تنی و لودرهای7 تنی امکان‌پذیر است. ماشین‌آلات تولیدی ما در کیفیتی هستند که می‌توان از آنها در معادن کوچک مقیاس مثل معادن شن و ماسه و یا پروژهای عمرانی استفاده کرد و برای تامین نیاز معادن بزرگ، ناگزیر به واردات هستیم.
وی تاکید کرد: اکثرتولیدکنندگان عضو این انجمن با وجود تحریم‌ها توانسته‌اند از کامپوننت‌های کره‌ایی، ژاپنی و یا حتی اروپایی استفاده کنند، اما تولیدکنندگانی نیز هستند که از طرق مختلف کامپوننت‌های چینی را وارد، نصب و مونتاژ می‌کنند که مورد تایید انجمن نیست و برای حل این معضل، باید با استفاده از نظارت‌های وزارت صمت ماشین‌آلات با تکنولوژی بالا تولید کنیم.
صالحی افزود: طبق برنامه‌ریزی‌ها سال‌های گذشته قرار بود شرکت هپکو با سابقه قدیمی که دارد را احیا کنیم و تمامی تولیدات داخلی، آنجا متمرکز شود که در این صورت، یک تولیدکننده با هزینه پایین و در تیراژ بالا ماشین‌آلات سبک را تولید می‌کرد و مابقی ماشین‌آلات سنگین موردنیاز کشور را از طریق واردات تامین می‌کردیم که متاسفانه عملی نشد.
عدم همراهی بانک مرکزی و وزارت صمت
صالحی با اشاره به خلق ثروت ماشین‌آلات معدنی، گفت: برای تولید مواد معدنی خصوصا مواد معدنی صادراتی و یا موادی که در چرخه زنجیره تولید باعث فرآورده‌های معدنی با ارزش افزوده بالا از جمله فولاد، مس و روی می‌شوند نیاز به توجه بیشتر در خصوص ماشین‌آلات معدنی هستیم.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی گفت: متاسفانه از بهمن‌ماه سال گذشته سخت‌گیری‌های تخصیص ارز چه برای تولیدکنندگان و چه بازرگانان از سوی وزارت صمت اعمال شده و به‌زودی با کسری ماشین‌آلات معدنی و زمین‌گیر شدن معادن روبرو خواهیم شد.
وی افزود: در روزهای اخیر ارز دریافتی اعضای این انجمن برای ثبت سفارش‌های سال 1402 بوده و تمام تولیدکنندگان ما هنوز ارز مورد نیاز ثبت سفارش سال 1403 را دریافت نکرده‌اند و به‌زودی تولیدکنندگان با کمبود مواد مورد نیاز مواجه شده و به ناچار موجب تعدیل نیرو و توقف تولید خواهد شد.
واردات ماشین‌آلات مستهلک، نقشه راهبردی وزارت صمت
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی گفت: متاسفانه در سال‌های اخیر واردات ماشین‌آلات مستهلک، نقشه راهبردی وزارت صمت بوده که در این میان، برخی از معدنداران برای نگهداشت ارز حاصل از صادرات مواد‌معدنی در خارج از کشور، از طریق بیش اظهاری ارزش واقعی، اقدام به واردات ماشین‌آلات مستعمل به کشور می‌کنند.
وی افزود: متاسفانه ماشین‌آلاتی که به صورت مستعمل و با تعداد بالا وارد می‌شود، چالش اساسی برای معادن ایجاد کرده است، دلالان با خرید مجوز واردات ماشین‌آلات معدنی از معدنداران، ماشین‌آلات بی‌کیفیت و ناقص را وارد می‌کنند که بعد از مدت کوتاهی از چرخه فعالیت خارج و به آهن‌قراضه تبدیل می‌شود.
صالحی توضیح داد: دلالان از طریق فشار به دولت، ماشین‌آلات مستعمل بیشتری را وارد می‌کنند و تا زمانی که سوخت یارانه‌ای با قیمت پایین به ماشین‌آلات معدنی تخصیص داده می‌شود، معدنداران حاضر نیستند ارز حاصل از صادرات را به کشور بازگردانند؛ اگر سوخت، یارانه‌ای نبود و با قیمت واقعی عرضه می‌شد، معدنداران به سمت واردات ماشین‌آلات نو با بهره‌وری بالاتر و مصرف سوخت پایین‌تر می‌رفتند.
عدم تخصیص به موقع ارز مانع واردات ماشین‌آلات
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی در بخش دیگری از سخنانش گفت: در حال حاضر، عدم تخصیص به موقع ارز، مانعی بزرگ برای تولید و واردات ماشین‌آلات شده است. اگر برای شرکت‌های دارای نمایندگی با سابقه، ارز حاصل از منابع اشخاص یا ارز آزاد را در نظر بگیرند، این شرکت‌ها با استفاده از ارتباطات گذشته خود و از طریق شرکت‌های واسط، به راحتی می‌توانند ماشین‌آلات مورد نیاز معادن را وارد و چالشی که در معادن وجود دارد را تا حدی حل نمایند.
وی اظهار داشت: طبق جلساتی که اواخر سال گذشته با معاونت ماشین‌سازی داشتیم قرار شد، به نمایندگی‌هایی که تا قبل از تحریم‌ها با شرکت‌های سازنده صاحب برند در ارتباط بودند و بعد از تحریم‌ها نیز از طریق شرکت‌های واسط و یا کشورهای ثالث همچنان ارتباط خود را حفظ کرده‌اند، مجوز واردات ماشین‌آلات داده شود تا بتوانند ماشین‌آلات را در اختیار معدنداران قرار دهند. اما متاسفانه این مورد نیز همچنان اجرایی نشده است.
صالحی در خصوص تخصیص ارز نیز گفت: با استفاده از ارتباطی که نمایندگی‌ها با شرکت‌های سازنده دارند، می‌توانند به صورت اعتباری ماشین‌آلات را تامین و وارد کشور کنند، اما متاسفانه اصرار بانک مرکزی در استفاده از منابع محدود ارزی، فشار بر شرکت‌های نمایندگی را بیشتر کرده و این امکان نیز بلا استفاده مانده است.
گران فروشی ماشین‌آلات معدنی تولید داخل/تمایل معدنداران به تجهیزات خارجی
تفاوت ماشین‌آلات وارداتی و مستهلک
این فعال معدنی افزود: در حال حاضر ماشین‌آلات مستعمل در کشور، در بهترین حالت 12 ساعت در روز کار می‌کنند، اما ماشین‌آلات جدید، دو شیفت کاری یازده ساعته فعالیت می‌کنند و حداقل بین 15 تا 20 درصد سوخت کمتری را مصرف می‌کنند که در ماشین‌آلات بزرگتر این رقم تا 25 درصد نیز می‌رسد.
وی تاکید کرد: بیش از 7 سال است که به صورت نامه‌نگاری و مکتوب و نیز برگزاری جلسات متعدد، به وزارت صمت اعلام کردیم که باید درخصوص نوسازی ناوگان ماشین‌آلات معادن، برنامه بلند مدت و ثابتی داشته باشد و واردات ماشین‌آلات مستعمل را به حداقل برساند تا در زمینه سوخت نیز صرفه‌جویی شود.
صالحی در پایان گفت: امیدواریم با روی کارآمدن دولت جدید، با آزادسازی و حمایت از واردات ماشین‌آلات جدید و با کیفیت و نیز تولید آگاهانه داخلی، خون جدیدی در ناوگان فرسوده معادن جاری شود.
