پیشنهاد جایگزینی اقتصاد نفت با اقتصادمعدن

به گزارش اکونگار به نقل از فلزات آنلاین؛ هم‌زمان با فرارسیدن روزهای سرد سال، نگرانی فولادسازان کشور در ارتباط با محدودیت تامین انرژی به ویژه قطعی گاز دوچندان می‌شود. قطعی برق در روزهای گرم سال و قطعی گاز در روزهای سرد سال، تنها دغدغه شرکت‌های فولادی نیست و چالش‌های دیگری نیز فعالان این صنعت را در راستای تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ تهدید می‌کند که از جمله می‌توان به قیمت‌گذاری دستوری، عدم توازن در زنجیره فولاد و وضع عوارض صادراتی اشاره کرد.

تا پایان ماه اکتبر سال جاری میلادی، فولادسازان کشور با تولید ۲۵ میلیون و ۱۰۰ هزار تن فولاد خام، در رتبه دهم برترین فولادسازان جهان قرار گرفته‌اند و هیچ بعید نیست با قطعی گاز شرکت‌های فولادی در روزهای پیش رو، از جمع ۱۰ تولیدکننده برتر فولاد جهان خارج شوند.

سید رضا شهرستانی، مدیرعامل شرکت لوله و اتصالات چدنی (کلاچ) در گفت‌گویی در همین راستا و به منظور واکاوی معضلات موجود و ارائه راهکارهای موثر جهت رفع آن‌ها، توضیحاتی داده است که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

در خصوص تاریخچه و زمینه فعالیت شرکت لوله و اتصالات چدنی (کلاچ) توضیحاتی ارائه بفرمایید.

تاریخچه فعالیت شرکت لوله و اتصالات چدنی (کلاچ) به دوران پیش از انقلاب اسلامی و سال ۱۳۴۶ برمی‌گردد. نخستین قرارداد شرکت در زمینه تولید لوله و اتصالات چدنی نشکن با استفاده از تکنولوژی هات تپ «Hot Tap» در قالب پروژه آب‌رسانی به ۵۰۰ هزار واحد مسکونی در شهر مشهد منعقد شد. در آن زمان، هیچ شرکتی موفق به ریخته‌گری چدن نشکن و تولید لوله و اتصالات چدنی نشده بود و بر همین اساس ما، طرح توجیهی اقتصادی احداث کارگاه تولیدی با سرمایه دو میلیون تومان را به رئیس وقت خانه صنعت کشور ارائه کردیم.

در حالی که بعضی افراد با سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیون تومانی نیز موفق به راه‌اندازی خط تولید فولاد در کشور نشده بودند، این طرح توجیهی مورد موافقت قرار نگرفت. بنابراین در سال ۱۳۴۷، اقدام به اخذ جواز کارگاهی برای احداث یک کارگاه ریخته‌گری در زمینی به وسعت ۲۰ هزار متر در کیلومتر ۱۷ جاده قدیم تهران کرج کردیم. در این کارگاه قطعاتی همچون تیغه و ناخنک لودر، چرخ‌ دنده ماشین‌آلات صنعتی و… تولید می‌شد و نقطه‌ عطفی در تولید انواع قطعات فولادی و چدنی در کشور بود.

ما معتقدیم که همت، تلاش و کار گروهی، از اهمیت فراوانی برای احداث و راه‌اندازی یک واحد تولیدی برخوردار است و همه چیز به پول و سرمایه‌گذاری‌های کلان ختم نمی‌شود.

در ادامه و در سال ۱۳۵۰، کارخانه نورد مجموعه را با هدف تولید ورق گرم فولادی راه‌اندازی کردیم و موفق به تولید قطعاتی همچون کلمپ‌ ریل «RailClamp» شدیم. لازم به ذکر است به غیر از دستگاه اصلی نورد شامل قفسه، گیربکس و موتور و همچنین دستگاه صاف‌کن که ساخت کشور آلمان بود، خط تولید این کارخانه با استفاده از تجهیزات و کوره‌های ساخت خود مجموعه راه‌اندازی شد. در سال ۱۳۵۵، تولید فولاد «ST52» را در دستور کار خود قرار دادیم و موفق به تولید محصولی شدیم که ۳۱ سال بعد هم‌زمان با سال ۲۰۰۷ میلادی، شرکت‌های اروپایی پس از برگزاری یک کنفرانس تخصصی در کشور فرانسه با هدف بررسی تولید فولادهای مقاوم‌تر با وزن، قیمت تمام شده و آلودگی‌های زیست‌محیطی کمتر، توسعه تولید آن را هدف‌گذاری کردند.

در ادامه پس از انقلاب اسلامی و وضع قوانین جدید در کشور، مدتی را خارج از ایران سپری کردیم و پس از بازگشت به کشور در اسفند ماه ۱۳۸۶، کارخانه لوله و اتصالات چدنی (کلاچ) را در شهر صنعتی البرز استان قزوین با ظرفیت تولید ۱۰۰ هزار تن انواع شمش‌های فولادی اعم از «۵SP» برای تولید میلگرد، «۳SP» برای تولید نبشی، ناودانی و تیرآهن و… راه‌اندازی کردیم؛ ضمن اینکه چندین سال است درخواست انشعاب جدید برق را ثبت کرده‌ایم و در صوت موافقت با آن، قابلیت افزایش ظرفیت تولید مجموعه تا ۲۵۰ هزار تن در سال را داریم. با افتخار اعلام می‌کنیم که دانش و تکنولوژی تولید به علاوه کوره، بستر خنک‌کن، ماشین‌آلات و تجهیزات مکانیکی و الکترونیکی موجود در کارخانه به غیر از برخی قطعات همچون ترانزیستورها، دیودهاو… را توسط متخصصان جوان و پرتلاش شرکت بومی‌سازی کرده‌ایم.

مزایای تولید شمش فولادی در شرکت لوله و اتصالات چدنی (کلاچ) نسبت به سایر فعالان این بخش چیست؟

میزان مصرف برق کوره‌های موجود در کارخانه کلاچ، بیش از ۸ درصد نسبت به برترین نمونه‌های مشابه اروپایی کمتر است. ما موفق به ساخت این کوره‌ها با کیفیت عالی در داخل شرکت شده‌ایم که قابل رقابت با انواع کوره‌های مطرح خارجی مانند کوره‌های ساخت شرکت‌هایی همچون یونکر آلمان و اینداکتوترم آمریکا است. همچنین میانگین میزان مصرف خاک نسوز، انواع روغن‌ها و… در مجموعه، ۳درصد نسبت به سایر تولیدکنندگان شمش فولادی در کشور کمتر است.

با توجه به اینکه کلیه اقدامات لازم برای ساخت کوره و ماشین‌آلات مورد نیاز، بر پایه دانش و تخصص کارشناسان خود مجموعه انجام می‌شود، مجوز دانش‌بنیان را دریافت کرده‌ایم و به یک شرکت دانش‌بنیان موفق فولادی تبدیل شده‌ایم. با این وجود، نه تنها ما بلکه سایر فعالان این بخش که از کوره‌های القایی برای تولید شمش استفاده می‌کنند، با چالش‌ها و موانع متعددی نیز مواجهیم که اگر این مشکلات در آینده رفع نشود، باید در انتظار تعطیلی روزافزون واحدهای تولیدی در کشور باشیم.

در حال حاضر با چه چالش‌ها و معضلاتی در زمینه تولید شمش فولادی روبه‌رو هستید؟

نبود مدیران کاربلد و دلسوز در بخش صنعت و معدن، مهم‌ترین معضلی است که در حال حاضر با آن مواجه هستیم. به عبارتی مسئولان ما، کاربلد نبوده و کاربلدهای کشور نیز مسئول و در جایگاه واقعی خود نیستند! متاسفانه چالش‌های تولید در صنایع مختلف کشور کم نیست و به تمام بخش‌های مرتبط با آن رسوخ کرده‌ است. اخیرا یکی از شرکت‌های تولیدکننده شمش فولادی، نامه‌ای از سوی اداره مالیات دریافت کرده است مبنی بر اینکه به علت بدهی شرکت ملی گاز ایران به مبلغی بالغ بر ۴۰ هزار میلیارد ریال، این شرکت باید هزینه گاز مصرفی خود را به جای شرکت ملی گاز، به حساب اداره مالیات واریز کند؛ عجیب‌تر آنکه اگر این اقدام را انجام ندهد، علاوه بر قطعی گاز مجموعه، حساب‌های بانکی مجموعه نیز مسدود خواهد شد!

این شرکت پس از پیگیری‌های مکرر از شرکت ملی گاز در خصوص اینکه نامه ارسال شده از جانب اداره مالیات است و مرتبط با شرکت شما نیست اما متاسفانه با تهدید قطعی گاز، آن هم در آستانه روزهای سرد سال مواجه شده و نمی‌داند این هزینه را به حساب اداره مالیات واریز کند و یا شرکت ملی گاز. از سوی دیگر، سازمان حفاظت از محیط زیست نیز اخیرا دستورالعملی ابلاغ کرده است مبنی بر اینکه به دلیل مازوت‌سوزی صنایع و آلودگی بیش از حد هوا در کلان‌شهرهای صنعتی طی روزهای اخیر، تولیدکنندگان فولاد مکلف به تعطیلی خط تولید خود هستند.

در حالی که برای مثال مجموعه‌ای مانند کلاچ، از سیستم پالایش آنلاین برای کنترل لحظه‌ای میزان آلایندگی‌های موجود در کارخانه استفاده می‌کند. طبق قانون، میزان آلایندگی مجاز برای واحدهای تولیدی در شهرک‌های صنعتی ppm 200 و در محدوده‌های شهری ppm 100 تعیین شده است. این میزان بر اساس سیستم پالایش آنلاین که بر غبارگیرهای کوره مجموعه نصب شده، ppm 37 و حدود ۵٫۴ برابر کمتر از حدمجاز شهرک‌های صنعتی است. با این وجود، ما باید کوره‌های خود را در روزهایی که میزان آلایندگی‌های موجود در هوا از میزان مجاز خود فراتر می‌رود، خاموش کنیم!

با وجود تورم و دشواری‌های اقتصادی که هم‌اکنون در کشور با آن مواجه هستیم، دولت طرح تولید سالیانه یک میلیون واحد مسکونی را مطرح می‌کند و حالا که موفق به اجرای آن نشده است، افزایش قیمت فولاد و سیمان را عامل عدم تحقق وعده‌های خود می‌داند!

علاوه ‌بر موارد فوق، الزام به عرضه ۱۰۰ درصدی محصولات فولادی در بورس کالای ایران و قیمت‌گذاری دستوری و نبود توازن منطقی در زنجیره فولاد، چالش‌های جدی را برای فعالان این صنعت به‌ وجود آورده است. متاسفانه زنجیره تولید فولاد در کشور به‌ طور یکنواخت توسعه ‌نیافته و ظرفیت تولید در بخش‌های مختلف این زنجیره متفاوت است؛ بر همین اساس در بخشی از زنجیره، شاهد مازاد تولید و در بخش‌های دیگر شاهد کسری قابل ‌توجه تولید هستیم. وضع عوارض صادراتی، یکی دیگر از معضلاتی است که در حال حاضر تولیدکنندگان فولاد کشور با آن مواجهند.

برای مثال، هم‌اکنون مازاد نیاز شمش فولاد در کشور وجود دارد و بنابراین این میزان مازاد تولید باید صادر شود. در چنین شرایطی، به جای آنکه دولت مشوق‌های صادراتی برای تولیدکنندگان شمش در نظر بگیرد، اقدام به وضع عوارض ۲ درصدی برای صادرات این محصول کرده است. دولت‌های مختلف در سراسر جهان، عوارض صادراتی را برای محصولاتی در نظر می‌گیرند که صادرات آن، ممکن است منجر به ایجاد کمبود در بازار داخلی این کشورها شود. وضع عوارض صادراتی برای کالایی مانند آهن اسفنجی که با کمبود آن در داخل دست و پنجه نرم می‌کنیم، کاملا منطقی و قابل قبول است اما عوارض ۲ درصدی برای صادرات کالایی همچون شمش که با مازاد تولید آن مواجهیم، هیچ توجیه اقتصادی ندارد.

در حال حاضر صادرکنندگان شمش فولادی، موظف به پرداخت «علی‌الحساب» ۲ درصد عوارض صادراتی هستند و هر لحظه ممکن است این میزان به بیش از ۱۰ درصد افزایش یابد و یا صفر شود! شرایط به گونه‌ای شده است که متاسفانه برخی کشورهای همسایه که روزی ارزش پول آن‌ها بسیار کمتر از ایران بود، حداقل جلوی تورم را گرفته و ضمن پیشروی در مسیر توسعه و پیشرفت، ارزش پول آن‌ها از ریال بیشتر شده است.

راهکارهای پیشنهادی شما جهت رفع این موانع چیست و نقش دولت در این زمینه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

زمانی که ما تاکید جدی بر اقتصاد معدن به جای اقتصاد نفت داریم، بنابراین باید زمینه حضور مدیران با دانش و متخصص در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرتبط با بخش معدن و صنایع معدنی کشور را فراهم کنیم. عرضه و تقاضای متوازن و در نتیجه ایجاد رقابت سالم و تعادل در بازار، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید در کانون توجه وزارت صمت و بخش‌های مربوطه قرار بگیرد.

در واقع تولیدکنندگان باید حق انتخاب داشته باشند که محصولات خود را یا تنها در بورس کالای ایران عرضه کرده و یا روانه بازارهای صادراتی کنند. در غیر این صورت و ارتکاب هرگونه تخلفی در این زمینه، با جرایم هنگفت مالی، قطعی حامل‌های انرژی و… از سوی دولت مواجه خواهند شد. زمانی که تعادل در بازار به دنبال توازن عرضه و تقاضا در بورس ایجاد شود، بدون شک سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی از زنجیره مانند آهن اسفنجی که با کمبود تولید آن مواجه هستیم، افزایش خواهد یافت و به مرور زمان تعادل در سراسر زنجیره ایجاد خواهد شد.

در حوزه انرژی به ویژه گاز نیز می‌توان سه راهکار در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت در نظر گرفت. اصلاح الگوی مصرف انرژی در بخش خانگی با در نظر گرفتن مشوق‌های مالی در کوتاه‌مدت، سرمایه‌گذاری شرکت‌های پرمصرف در زمینه الگوی مصرف انرژی در بخش خانگی با هدف افزایش بهره وری از ۳۰ به ۸۵ درصد در میان مدت و احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر همچون خورشیدی و بادی در بلندمدت، سه راهکار اساسی به شمار می‌آیند که می‌توانند در این حوزه موثر واقع شوند.

شرکت لوله و اتصالات چدنی (کلاچ) چه طرح‌های توسعه‌ای در دست اقدام دارد؟

مطالعات و برنامه‌ریزهای لازم برای تولید ورق‌های آلیاژی خاص و منحصر به فرد در مجموعه انجام شده است و در حال ساخت دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مورد نیاز در این بخش توسط کارشناسان شرکت هستیم. امیدواریم با تولید این محصولات، بیش از پیش در عرصه تولید و صنعت فولاد کشور بدرخشیم و نگاه توسعه‌محور و رو به جلو در برنامه‌های بلندمدت خود را حفظ کنیم.