رکود بازار مسکن به نفع مردم است یا دلالان؟ / تأثیر مخرب تحریم‌ها در حوزه ساخت‌وساز
کارشناسان معتقدند که تأثیر مخرب تحریم‌ها در حوزه ساخت‌وساز غیر قابل چشم پوشی است و دولت باید برای مدیریت بازار مسکن در دوره رکود هم دست از ساخت و ساز برندارد.
به گزارش اکونگار، رشد افسار گسیخته قیمت مسکن در سال ۱۴۰۱ این بازار را به یکی از پربازده‌ترین بازارها تبدیل کرد. بر اساس آمار رسمی مرکز آمار قیمت هر متر خانه در شهر تهران سال گذشته بیش از ۵۰ درصد رشد داشته است، اما بازار مسکن در سال ۱۴۰۲ وضعیت دیگری داشت. درحالی‌که ماه هفتم سال آغاز شده است هنوز آمار دقیقی از وضعیت مسکن از سوی بانک مرکزی اعلام نشده است. مرکز آمار هم بدون انتشار آمار تورم و قیمت مسکن و همچنین وضعیت بازار مسکن در برابر تغییرات این بازار سکوت کرده است.
در حال حاضر تنها آماری که از وضعیت بازار مسکن در سال ۱۴۰۲ وجود دارد، صحبت‌های وزیر راه و معاونان او و رئیس‌کل بانک مرکزی است که به‌صورت کلی دررابطه‌با وضعیت بازار مسکن اظهارنظر کرده‌اند و خبری از جزئیات و انتشار آمار دقیق نیست.
وضعیت سفید در بازار مسکن به روایت رئیس‌کل بانک مرکزی
چندی پیش محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی فرزین با ادعای بهبود شرایط بازار مسکن گفت: گزارش‌های موجود حاکی از این است که متوسط قیمت یک مترمربع زیربنای واحدهای مسکونی معامله شده شهر تهران در تیرماه نسبت به ماه‌های گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته و بررسی اطلاعات مناطق ۲۲ گانه تهران هم‌نشان می‌دهد قیمت مسکن در ۱۵ منطقه کاهشی بوده است. او همچنین بیان کرده است: این امر در کنار معاملات مسکن حاکی از خروج تقاضای سفته‌بازانه از بازار مسکن و برقراری آرامش در این بازار است. این دستاورد ناشی از ثبات در بازار ارز و مدیریت انتظارات تورمی است.
روایت وزیر راه و شهرسازی از کاهش قیمت‌ها در بازار مسکن
مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی نیز گفت: بر اساس اعلام رئیس بانک مرکزی، مسکن در بیشتر مناطق تهران قیمت کاهشی بین ۱۲ تا ۱۵ درصد داشته است و این روند ادامه خواهد داشت. البته این در حالی است که دولت از انتشار آمارهای مربوط به تحولات بازار مسکن از انتهای سال گذشته جلوگیری کرده و همین امر موجب ابهام مردم برای تحلیل این بازار شده است.
توقف انتشار آمارهای مسکن از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار
بعد از رکود مسکن در سال ۱۴۰۱، مراکز آماری کشور انتشار آمار مربوط به قیمت، اجاره‌بها و صدور پروانه ساختمانی را متوقف کردند. مرکز آمار آخرین آمارنامه صدور پروانه‌های ساختمانی را بهمن سال گذشته منتشر کرد که حاوی اطلاعات مربوط به فصل تابستان ۱۴۰۱ است و بانک مرکزی از آذر سال گذشته، هیچ گزارشی از تحولات قیمت و تعداد معاملات مسکن منتشر نکرده است. باید گفت ادعایی که رئیس‌کل بانک مرکزی و وزیر راه و شهرسازی در باب بهبود کاهش مسکن داشته‌اند را خود مردم احساس نمی‌کنند و یا در آمار و ارقام معتبری پیدا نیست.
خلف وعده دولت در ارائه آمارهای مسکنی
فرشید ایلاتی، کارشناس حوزه مسکن در گفتگو با اکونگار به عدم وجود آمارهای دقیق از سوی دولت اشاره کرد و گفت: آخرین آماری که از سوی دولت اعلام شد یک میلیون هفتصد و نود هزار واحد در دست ساخت است، اما موضوعی که وجود دارد این است که طبق قانون جهش تولید دولت هر سه ماه یک‌بار باید گزارش مکتوب به کمیسیون عمران مجلس ارائه بدهد، اما این اتفاق در دو سال گذشته فقط یک‌مرتبه اتفاق افتاده است. این انتقاد کاملاً به جا است که دولت باید گزارش عملکرد خود را هم به مجلس و هم به عموم مردم ارائه دهد.
وی افزود: راهکار پیشنهادی این است که همه پروژه‌های نهضت ملی مسکن در همه شهرستان‌ها در قالب یک سایت و یا یک نقشه در دسترس عموم قرار بگیرد و مردم بتوانند اطلاعات پیش از فیزیک پروژه‌ها را ببینند، یعنی به طور روزانه پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها برای مردم قابل‌رصد باشد.
ایلاتی اضافه کرد: بازار مسکن دو وجه دارد، رکود و رونق. در ادامه رکود می‌توان به رونق در معاملات امیدوار شد و هم به شکل مجزا به رشد در ساخت‌وساز امیدوار بود. در رسانه این‌ها را از هم جدا می‌کنند. برای مثال ممکن است رکود معاملاتی وجود داشته باشد، اما ساخت‌وساز در رکود فرو نرفته باشد و یا بالعکس. پس باید برای داشتن نگاه دقیق به بازار، رکود و رونق را در این حوزه‌ها از هم تفکیک کنیم.
این کارشناس مسکن ادامه داد: شاید این دو با یک بازه تأخیری به همدیگر برسند، اما هر کدام تاثیر مجزای خود را در بازار مسکن دارد. دوره‌های تورمی حالت سینوسی دارند، یعنی وارد یک دوره رونق و دوباره وارد یک دوره رکود می‌شویم و این چرخه در چهار پنج دهه اخیر به همین شکل ادامه داشته است.
وی تأکید کرد: اگر بتوانیم در رسانه این فهم را ایجاد کنیم که رکود معاملاتی همیشه برای بازار مسکن بد هم نیست؛ به‌شرط آنکه پشت آن ساخت‌وساز باشد. رونق معاملات اصلاً به نفع مردم نیست و تنها به نفع سوداگری و دلالی است.
وی در پایان افزود: یعنی ساخت‌وساز در بازار اتفاق بیفتد و دیگر شاهد هجمه معاملاتی نباشیم. هر اندازه که بازار در جنبه معاملات راکد باشد این به نفع بازار مسکن است، اما به همان شرط که گفتم؛ در واقع پشت این سکون و آرامش ساخت‌وساز اتفاق باید انجام شود. روندهایی که امروز در بازار وجود دارند، روندهای مثبتی هستند. یک رکودی در معاملات اتفاق افتاده و رونق ساخت‌وساز شروع شده است. شاید آن‌طور که باید نیست ولی جای امیدواری دارد.
رونق باید غیر تورمی باشد
فردین یزدانی، کارشناس حوزه مسکن درباره رکود بازار مسکن و نبود آمار و اطلاعات دقیق در حوزه مسکن به «اکونگار» گفت: رکودی که امروز در حجم معاملات بازار مسکن اتفاق افتاده است باعث می‌شود رشد قیمت یک توقف کوچک داشته باشد، اما این که انتظار داشته باشیم این جریان تاثیر بزرگ و چشمگیری برای مردم داشته باشد، کمی غیرمنطقی است.
او ادامه داد: شکاف‌های اقتصادی داخل کشور آن‌قدر زیاد است که نمی‌توان با این جریانات بر آن تاثیر گذاشت و یا شاهد شرایط بهتری برای مردم در تهیه مسکن بود. شما تصور کنید رشد قیمت متوقف شود، وقتی مردم رشد درآمدی نداشته باشند باز هم دستشان برای تهیه مسکن کوتاه خواهد ماند.
این کارشناس مسکن افزود: رکود در بازار معاملات به خریداران ملک که مردم باشند کمک می‌کند، اما به‌شرط آن که این رکود در بازار ساخت‌وساز نباشد. رونق باید غیرترمی باشد که به سود مردم منجر شود؛ اتفاقی که در سال ۹۵ و ۹۶ در دولت روحانی در حال به‌وقوع‌پیوستن بود؛ ولی تحریم‌ها مانع آن شدند. آن تحریم‌ها ضربه‌های ارزی ایجاد کرد و به بازار نقدینگی که در حال پیشرفت بود لطمه زد.
وی در پایان اضافه کرد: در واقع مشکلات کلان اقتصادی، مشکل تحریم‌ها و محدودیت‌های ایران در حوزه تجارت بین‌الملل باید حل شود تا پس از آن رشد اقتصادی صورت پذیرد. در این صورت است که درآمد خانوارها افزایش پیدا می‌کند، منابع مالی و نقدینگی رشد می‌کند و قیمت زمین هم کنترل می‌شود؛ یعنی هم تولید مسکن سودآور می‌شود هم خانوارها توان خرید پیدا می‌کنند.
