«اکونگار» گزارش می‌دهد
«مسکن ملی» همچنان دور از دسترس/ آقای بذرپاش شاخص‌ها سخن می‌گویند
«نهضت ملی مسکن» که از وعده‌های دولت سیزدهم محسوب می‌شود و قرار بود میلیون‌ها مسکن به شهروندان بدهد شکست خورد تا همچنان این ابرچالش کام زندگی ایرانیان را تلخ نگاه دارد.
به گزارش اکونگار، دولت سیزدهم در میان بیم و امید با شعار ساخت یک میلیون مسکن در سال و مجموعا چهار میلیون واحد مسکونی نهضت ملی مسکن را آغاز کرد و در ابتدا وزارت مرحوم «رستم قاسمی» متصدی این امر شد که در همان سال اول وضعیت آخر این طرح را مشخص کرد، یک سال تقریبا بدون پیشرفت چشم‌گیر که بتواند اقشار متوسط و پایین جامعه را به خانه‌دار شدن امیدوار کند. پس از آن اما «مهرداد بذرپاش» روی کار آمد که همواره از بهبود وضعیت نهضت ملی مسکن صحبت می‌کرد و حتی در حاشیه هیات دولت مدعی شد که توانسته به موفقیت‌هایی هم دست پیدا کند او در این مورد گفت: «موفقیت را شاخص‌ها نشان می‌دهند و وقتی شاخص رشد بخش مسکن و ساختمان از منفی ۱۳ در سال ۹۹ به مثبت ۷.۱ در سال ۱۴۰۲ می‌رسد، می‌توان متوجه شد که چه مقدار رشد و تولید مسکن اتفاق افتاده است.»
چرا ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار متقاضی از طرح نهضت ملی مسکن حذف شدند؟
با توجه به این ادعا باز هم باید بگوییم که هنوز گره‌ای از بازار مسکن باز نشده و اتفاقا آمارهایی که به‌تازگی در رسانه‌ها منتشر شده نشان می‌دهد که نهضت ملی مسکن همانند طرح‌های دیگری مانند «مسکن مهر» و «مسکن امید» و طرح‌های مسکن دیگری که از ابتدای انقلاب آغاز شده و همچنان در حال شکست خوردن هستند. اعدادی که به تازگی در مورد نهضت مسکن منتشر شده است می‌گوید بسیاری از متقاضیان مسکن به دلیل عدم توانایی مبلغ مورد نظر از پروژه کنار رفتند.
مسکن و آسیب اجتماعی
از این رو باید بگوییم که مسکن همچنان از پرچالش‌ترین آسیب اجتماعی-اقتصادی محسوب می‌شود. کشورهای توسعه یافته یا حتی در حال توسعه امروزه با چالش مسکن مواجه نیستند و اقشار مختلف جامعه مانند کارگران و فرهنگی‌ها آنچنان گرفتار تامین مسکن خود نیستند ولی در برخی از کشورها مانند ایران مشاهده می‌کنیم که دستیابی به یک خانه حداقلی حتی در شهرستان‌های کوچک هم به آرزوی دست نیافتنی تبدیل شده است.
این نکته را هم باید اضافه کنیم که گزارش عملکرد طرح نهضت ملی مسکن که از گزارش تجمعی نهضت ملی و اقدام ملی مسکن به دست آمده نشان می‌دهد ۷ میلیون نفر در این طرح شرکت کرده‌اند و ۵ میلیون نفر از آنها در بررسی اولیه، «رد» شده‌اند و ۱.۸ میلیون نفر از آنها نیز دارای شرایط دریافت مسکن حمایتی تشخیص داده شده‌اند. در ادامه این گزارش به آنچه «شکست نهضت ملی مسکن دولت سیزدهم» خوانده می‌شود و ۷ ابرچالشی که باعث شکست این چنین طرح‌ها می‌شود خواهیم پرداخت.
ابرچالش‌هایی که عامل شکست هستند
۱- منابع کم صندوق ملی مسکن که مهمترین عامل شکست طرح‌های مسکن است. نبود سازوکار اجرایی شفاف و مشخص برای تحقق درآمدهای مالیاتی پایه‌های موجود ازجمله مالیات بر خانه‌های خالی و مالیات بر اراضی بایر، فقدان مستمسک قانونی درآمدهای مالیاتی جدید ازجمله درآمد بر عایدی سرمایه املاک، معاملات مکرر و البته نامشخص بودن میزان منابع وصولی مربوط به اجاره بهای اراضی ۹۹ ساله با توجه به عدم تعریف و تدقیق برنامه‌های حمایتی دیگر چالش‌هایی است که در این حوزه به وجود آمده است.
۲- عدم امکان تحقق پرداخت ۲۰ درصد تسهیلات به بخش مسکن
۳- مشکلات ناشی از تغییر کاربری، افزایش تراکم و مالکیت اراضی واگذار شده توسط دستگاه‌های اجرایی
۴- بالا بودن هزینه آماده‌سازی اراضی الحاقی و توسعه منفصل
۵- نامشخص بودن محل تامین هزینه‌های فراهم کردن زیرساخت‌ها در اراضی ملی
۶- عدم تدقیق سازوکار تامین خدمات ساختمانی
۷-الگوها و شیوه‌های ساخت سنتی که در تعریف آن باید اضافه کنیم ناچیز بودن سهم صنعتی‌سازی مسکن و اتلاف هزینه‌ها و بهره‌وری پایین ساخت‌وساز و وجود واسطه‌گری و عدم لجستیک مطلوب در فرآیند ساخت‌وساز چالش‌هایی است که در این حوزه رخ داده است.
