رمزگشایی از ناتوانی صادراتی صنعت باتری‌سازی ایران

به گزارش اکونگار به نقل از بازار؛ کسری و قطعی های برق تامین انرژی در بسیاری از بخش ها را ناپایدار کرده است. حالا دیگر بسیاری از صنایع و بخش ها مجبورند برای فرار از این ناپایداری دست به دامن تامین کننده های دیگر انرژی شوند؛ از دیزل ژنراتور گرفته تا باتری های سیلد لید اسید سربی.

آنگونه که کیوان طیبی، معاون اجرایی گروه صنعتی رایان پارس می گوید: بعد از افزایش خاموشی ها و بیشتر شدن ناترازی برق تقاضای خرید باتری های سیلد لید اسید سربی خیلی افزایش پیدا کرده است. این واحد صنعتی که بزرگترین تولید کننده خصوصی باتری در ایران است، حالا به صنعت مخابرات هم ورود کرده و توانسته تا حدودی انحصار موجود در این صنعت را از بین ببرد. متن کامل گفتگوی کیوان طیبی، معاون اجرایی گروه صنعتی رایان پارس را در ادامه می خوانید:

وضعیت تولیدات گروه صنعتی رایان پارس چطور است و چه میزان باتری تولید می کند؟

گروه صنعت رایان پارس فعالیت خود را با تولید باتری های سید لید اسید سربی VRLA شروع کرد. این محصولات در هر جایی که به انرژی خارج سیستم شبکه شبکه نیاز باشد، کاربرد دارد. در حال حاضر هم خط تولید صفر تا صد این محصول را در اختیار داریم و اتفاقا این خط تولید یکی از مدرنترین خط تولیدهای دنیا محسوب می شود. در واقع گروه صنعتی رایان پارس بعد از مجموعه دولتی(صبا باتری) که در این صنعت فعالیت دارد، بزرگترین تولیدکننده باتری های صنعتی در کشور محسوب می شود.

با توجه به وجود دیتا سنترها در حوزه های بانکی، یکی از اصلی ترین حوزه های اصلی فعالیت ما بانک ها هستند. در صنعت بیمه، نفت، گاز و پتروشیمی و بهداشت و درمان و مراکز و نهادهای دولتی هم همکاری گسترده ای داشتیم. باید اشاره کنم که تولید روزانه ما بیش از ۱۴۰۰ واحد باتری است.

آیا تولیدات شما تنها در بازار داخل عرضه می شود؟ آیا صادراتی هم دارید؟

صادراتی نداریم. چرا که بزرگترین تولید کنندگان این نوع باتری ها در شرق آسیا قرار دارند. کشورهایی همچون چین، تایوان و هنگ کنگ ابرقدرت های این حوزه هستند که در رقابت با آنها باید روی قیمت محصولات خیلی کار کرد. آنچه در این صنعت و سایر صنایع می تواند مشکل ایجاد کند، مساله سیاست گذاری های اشتباه است. متاسفانه در کشور ما سیاست گذاری های عملیاتی برخلاف صحبت‌ها و شعارهایی است که داده می شود. به عنوان مثال صحبت از توسعه صادرات می شود اما در عمل شاهد سنگ اندازی در مسیر صادرات هستیم.

یعنی قیمت تمام شده تولیدات شما خیلی بالاست؟

باید توجه داشت که ۶۰ الی ۷۰ درصد قیمت یک محصول را بهای ماده اولیه تشکیل می دهد. از آنجایی که ماده اصلی باتری که سرب بوده که قیمت آن هم جهانی است، قیمت تمام شده تولید یک واحد از محصول در چین خیلی پایین تر از محصول ایرانی نمی تواند باشد. شاید فکر کنید که نیروی انسانی ارزان باعث کاهش قیمت تمام شده تولید در کشورهایی همچون چین است که آن هم به نظر من نمی تواند خیلی تاثیر گذار باشد و در بهترین حالت ۲ الی ۳ درصد می تواند هزینه تولید را کاهش دهد.

با این اوصاف قیمت تمام شده تولیدات ما با سایر تولیدکنندگان چینی و تایوانی نمی تواند خیلی تفاوت زیادی ندارد. اما وقتی در بازار تولید کننده چینی ۳۰ الی ۴۰ درصد پایین تر از قیمت تمام شده ما محصول خود را عرضه می کنند، ناشی از سیاست های حمایتی است.

آنچه به آنها در صادرات بیشتر و افزایش سهم از بازار جهانی کمک می کند سیاست های حمایتی و تسهیلات دولت های این کشورهاست. در واقع دولت این کشورها بسته های تشویقی متعددی را برای صادرکنندگان خود لحاظ کرده و همین مساله باعث افزایش صادرات آنها شده است.

آیا به لحاظ کیفیت محصولاتی که در مجموعه شما تولید می شود، قدرت رقابت با محصولات مشابه خارجی را دارد؟

به لحاظ کیفیت محصولات تولیدی در این مجموعه قابل رقابت با محصولات مشابه خارجی هستند. چرا که تکنولوژی که ما از آن استفاده می کنیم، از کشور چین وارد شده و از این جهت عقب ماندگی وجود ندارد. ضمن اینکه ما مدت ها نمایندگی انحصاری برند هیتاکو رو در ایران داشته و با کمک همان مجموعه یک خط تولید را در ایران راه اندازی کرد.

پارامتر بعدی اثر گذار در کیفیت، مواد اولیه است. باید توجه داشت که در مواد اولیه هم با دو بخش مواجه هستیم. بخش اول همان ادتیو ها یا افزودنی ها یا به اصطلاح همان فوت کوزه‌گری بوده که معمولا از محل واردات تامین می شود. بخش دیگر کیفیت هم به مواد اولیه داخلی یا همان شمش های مصرفی برمی گردد. در این قسمت هم مشکلی وجود ندارد چرا که شمش هایی که ما از آن استفاده می کنیم استاندارد بوده و مشکلی از جهت کیفیت ندارند.

باید تاکید کنم که به دلیل حساسیت بالای فرآینده تولید، ما از شمش های بازیافتی در خطوط تولید خود استفاده نمی کنیم چرا که هر یک دهم درصد افت کیفیت شمش و کاهش خلوص آن روی کیفیت محصول نهایی تاثیر مستقیم می گذارد. از آنجایی که کیفیت خط قرمز ماست حاضر نیستیم چنین ریسکی را بپذیریم.

ما به قدری نسبت به کیفیت محصولات خود مطمئن هستیم که برای تولیدات خود ۲ سال گارانتی بی قید و شرط قرار دادیم. حتی برخی از پروژه ها را تا ۳۶ ماه گارانتی کردیم. این در حالی است که هر باتری تولیدی توسط ما ۵ سال طول عمر دارد. من نمی گویم آنچه که ما تولید می کنیم مشابه محصول تولید شده در لانگر (یکی از برندهای مطرح در زمینه تولید باتری های صنعتی) است. اما می توانم ادعا کنم که محصولات تولیدی ما در داخل کشور بالاترین کیفیت را دارد.

خیلی از صنایع چالش های زیادی را در مساله رقابت با نماینده انحصاری دولت دارند. آیا چنین مشکلی در صنعت تولید باتری هم وجود دارد؟

معمولا اینگونه است که نمایندگان انحصاری دولت ها و شرکت های دولتی و خصولتی از امتیازات و رانت هایی برخورد هستند که بخش خصوصی از آن ها بی نصیب است. این شرکت ها معمولا یک بخش امن بازار را در اختیار دارند و حاشیه امنی در فعالیت خود دارند. به عنوان مثال عمده نیاز نهادهای بزرگی همچون صنایع دفاع توسط شرکت صبا باتری تامین می شود.

در چنین شرایطی تولیدکننده بخش خصوصی برای ماندن در بازار و کسب سهمی از فروش ناچار است که سطح بالاتری از خدمات را ارائه کرده و به طور طبیعی هزینه بیشتری را متحمل شود. به این دلیل هم هست که توانسته ایم سهمی از بازار را در اختیار گرفته و در مسیر رشد و توسعه قدم برداریم.

صبا باتری به عنوان رقیب دولتی شما در بازار باتری های صنعتی چه سهمی را در اختیار دارد؟

داده هایی دقیقی در این رابطه وجود ندارد. البته این سهم در محصولات مختلف متفاوت است. برآورد من این است که در تولید باتری های ۱۲ ولت تاپ ترمینال ابتدا صبا بیشترین سهم را داشته و بعد از آن بیشترین سهم در اختیار شرکت ماست.

در مخابرات به تازگی بزرگترین مناقصه برنده شده و انحصاری که در مخابرات وجود داشته شکسته شد. پیش از این بازار باتری های مخابراتی در اختیار دو تولید کننده بود. اما حالا با ورود ما این انحصار دیگر شکسته شده است.

از برنامه های توسعه ای خود بگویید؟

۳ تا پروژه بزرگ در دستور کار شرکت قرار گرفته است. یکی از آنها افزایش ظرفیت تولید محصولات فعلی است. باید بگویم که با ورود محصولات خریداری شده از چین ظرفیت تولید ما به دو برابر مقدار فعلی افزایش پیدا می کند. پروژه توسعه ای دیگر ما مربوط به راه اندازی خطوط تولید باتری های لیتیومی است. این باتری ها طول عمرشان ۴ الی ۵ برابر باتری های دیگر بوده و البته قیمتشان هم خیلی بالاتر است؛ اما به هر حال دنیا در حال سوییچ کردن به سمت استفاده از این محصولات است. هم اکنون خط تولید این باتری ها خریداری شده است.

پروژه سوم توسعه ای ما مربوط به باتری های ریز آمپر می شود. این پروژه نیز از مرداد سال آینده وارد مدار می شود.

این ۳ طرح توسعه ای از چه زمانی اجرایی می شود؟

بر اساس برنامه ریزی صورت گرفته تا نیمه دوم سال آینده بخش عمده ای از این طرح ها به بهره برداری برسد.

اما یکی از نکات مهم این است که ما در کنار توسعه محصول، توسعه سیستم را هم پیش می بریم. به عنوان مثال پروژه ERP را استارت زده ایم. فکر می کنم در این زمینه تا پایان امسال به نتایج خوبی دست پیدا خواهیم کرد.

آیا در تامین مواد اولیه چه چالش هایی وجود دارد؟

مساله تخصیص ارز یک مشکل همه گیر در مساله واردات مواد اولیه تمامی صنایع است. دنیا یک دنیای پویایی بوده و زمان در چنین دنیایی خیلی مهم است. فضای اینگونه پر آشوب و استاتیک برای برخی از صنایع غیر واقعی که تولید هم ندارند و همه چیز در آنها نمایشی است، شاید خوب هم باشد اما در صنعت واقعی شرایط فرق می کند. صنعت واقعی از تولید به موقع است که می تواند سود کسب کند. ما خود را صنعت واقعی می دانیم که استاتیک بودن باعث شده که برخی از فرصت ها را از دست بدهد.

به نظر شما چه راهکاری برای مقابله با چنین مشکلاتی وجود دارد؟

بهترین راهکار چابک و سریع کار کردن است. به عنوان مثال پروژه ای که ابتدای امسال ما راه اندازی کردیم، در یک شرکت با ساختار مشابه چیزی حدود ۶ سال زمان برده است. اما این پروژه در مجموعه ما در حدود یک سال به راه اندازی رسیده است. این نشان دهنده چابک بودن است. راه کار دیگر ایجاد ساختارهای فعال و ارائه خدمات درست است.

قیمت تمام شده خرید مواد اولیه چطور است؟

نوسان دارد. بخشی از مواد اولیه مورد نیاز خود را از بورس با یک فضای استاتیک، غیر رقابتی و رانتی خریداری می کنیم.

آیا وارداتی هم در این حوزه داریم؟

خیر. واردات در این حوزه ممنوع است.

مهم ترین چالش شما به عنوان یک فعال صنعتی چیست؟

مهم ترین چالش در صنعت نبود ثبات و نبود امکان برنامه ریزی است. این مشکل تنها مربوط به صنعت ما نبوده و به نوعی تمام واحدهای تولیدی با آن دست و پنجه نرم می کنند. باید توجه داشته باشیم که شرایط کار در شرکت های خصوصی کاملا متفاوت با شرکت های دولتی است. برنامه های ما معمولا بودجه محور بوده و برای تحقق و اجرایی کردن آنها نیاز داریم که درآمدهای پیش بینی شدمان محقق شود.

متاسفانه ما تصوری نسبت به آینده اقتصاد نداریم که بتوانیم مطابق با آن برای تولید، منابع و مصارف خود برنامه ریزی کنیم. بسیاری از پارامترها متغییر بوده و سالی چندین بار تغییر می کند.

جدای از این بخش زیادی از مشتریان ما را نهادهای دولتی، بانک ها تشکیل می دهند. طبیعی است که وقتی در چنین سازمان هایی بی نظمی در توزیع بودجه وجود داشته باشد، این بی نظمی دامن ما را هم می گیرد.

میزان طلب شما از نهادهای دولتی چقدر است؟

طلب ما از دولت و شرکت های دولتی که اتفاقا وصول آنها هم به سختی صورت می گیرد، خیلی زیاد است. میانگین زمان وصول طلب ما از دولت هم اکنون حدود ۶۰ روز است. از آنجایی که حیات ما به گردش نقدینگی وبستگی دارد، به ناچار با نهادها و شرکت های بدحساب کار نمی کنیم و محصولی را به آنها نمی فروشیم و به صورت حساب شده وارد مناقصات می شویم.

البته هستند شرکت هایی که بدهی هایشان مربوط به یک تا دو سال پیش بوده و هنوز وصول نشده است. در مجموع می توان گفت که به اندازه یک تا دو ماه از فروشمان مانده حساب از سال های قبل داریم.

چند وقت پیش آقای علی‌آبادی وزیر صمت برای افتتاح یکی از خطوط تولید به مجموعه شما آمده بودند. با توجه به این حضور خودتان فکر می کنید که مزیتان نسبت به تولیدکننده های دیگر چیست؟

نکته این است که ما تامین انرژی پایدار در کشور نیاز داریم. زمانی در همه خانه های کشور به دلیل قطعی های برق چراغ نفتی وجود داشت. در آن سال ها شاید در زمان قطعی برق اتفاق خاصی هم نمی افتاد. اما حالا شرایط فرق کرده و تمامی ساختارهای کشور مبتنی بر تکنولوژی شده است. لازمه حرکت در این مسیر پایدار بودن شبکه است. برای پایداری هم انرژی لازم است که با توجه به مشکلات موجود در صنعت برق باتری های تغذیه می تواند کمک بزرگی در این خصوص باشد. وزیر صمت امروز خواهان رسیدن به شبکه پایدار است. رسیدن به این هدف به نیروگاه و توسعه صنعت برق و تولید باتری های برقی ممکن است.

آیا ناترازی تقاضای باتری را هم بیشتر کرده است؟

بله. بعد از قطعی های برق بازار، بازر بزرگ تری شده است. به عنوان مثال یک شهرک صنعتی در شهری همچون گرکان شاد تا دو سال پیش نیازی به یو پی اس نداشت. اما در خرداد شرایطی ایجاد شده بود که بسیاری از صنایع روزانه ۲ الی ۴ سال برق نداشته و خطوط تولیدشان متوقف می ماند. بسیاری از صنایع برای فرار از قطعی های برق به ناچار به دنبال خرید یو پی اس و باتری و دیزل ژنراتور هستند. از انجایی که بیشترین مشکل تامین برق مربوط به ماه های گرم است، بیشترین فروش ما هم در همین ماه ها صورت می گیرد. جالب است که بدانید یکی از بزرگترین مصرف کنندگان باتری در دنیا سنگاپور است.

چرا؛ کمبود برق زیادی دارد؟

نه کمبود برق ندارد، دیتا سنتر زیادی دارد. یکی از مهمترین موارد مصرف یو پی اس ها دیتا سنترهاست. هر جایی که سیستم مالی و بانکی سنگین تری داشته باشد، دیتا سنترهای قوی تری هم نیاز دارد. از آنجاییکه سنگاپور یکی از قطب های مالی و بانکی دنیاست دیتا سنترهای سنگینی دارد. حتی در برخی سال ها میزان خرید باتری در این کشور معادل چین بوده است.