ریشه اتهام عدم‌ شفافیت شرکت‌های بیمه چیست؟ / صنعت بیمه دور از رادار سرمایه‌گذاران

به گزارش اکونگار، شکل‌گیری صنعت بیمه در کشورمان به دوره شاه عباس صفوی بازمی‌گردد. این صنعت به عنوان یکی از قدیمی‌ترین صنایع حوزه مالی، در دسته پرچالش‌ترین صنایع قرار می‌گیرد.  به اعتقاد کارشناسان، یکی از مهمترین نقاط آسیب‌پذیر صنعت بیمه حوزه مالی شرکت‌های بیمه‌ای است. حوزه مالی که جزء لاینفک و تفکیک ناپذیر شرکت‌های بیمه‌ای به شمار می‌رود علاوه بر مشکلات قانونی  از پیچیدگی فنی بالایی هم برخوردار است. در سال‌های اخیر، موضوع صورت‌های مالی شفاف شرکت‌های بیمه‌ای به موضوع مورد نقد فعالان این صنعت تبدیل شده است.

آثار ضعف‌های تکنیکال در صورت‌های مالی بیمه‌ای‌ها

تدوین استاندارد حسابداری شماره ۲۸ یکی از مواد قانونی صنعت بیمه است که پیش از تدوین آن، شرکت‌های بیمه برای محاسبه ذخایر فنی بیمه‌های غیر‌زندگی و گزارشگری با مشکلات اساسی رو به رو بودند، که پس از تصویب این استاندارد کمی از این مشکلات برطرف شد. با وجود این استاندارد حسابداری و مصوبات متعدد شورای عالی بیمه، همچنان شرکت‌های بیمه‌ای هر ساله به دلیل تضاد گزارش‌های حسابرسی تعدیل گاهی مردود و یا مورد نقد قرار می‌گیرند.

صنعت بیمه از نیروی متخصص مالی بی‌بهره است

سید محمد باقرآبادی حسابدار رسمی و عضو انجمن حسابداران در این رابطه به «اکونگار» می‌گوید: بخش مالی شرکت‌های بیمه از تخصص و تجربه بیمه‌ای کافی برخوردار نبوده و یکی از دلایل این امر را می‌توان نبود دانشگاه یا مراکز آموزش عالی که به‌طور حرفه‌ای به این موضوعات بپردازند، دانست. گردآوری، ثبت، طبقه‌بندی و تلخیص گزارش‌های مالی در قالب صورت‌های مالی، نیاز به تسلط کامل بر مباحث مالی بیمه‌ای دارد که متاسفانه، برخی شرکت‌های بیمه و موسسات خدمات حسابرسی از داشتن چنین نیروهای متخصص و باتجربه بی‌بهره‌اند.

به گفته وی«این موضوع آثار نامناسبی بر نوع و نحوه ارائه صورت‌های مالی دارد که دربرخی موارد صورت‌های مالی شفافیت لازم را برای تجزیه و تحلیل ندارند و ذی‌نفعان نمی‌توانند از آن استفاده کنند.»

عضو انجمن حسابداران خبره ایران معتقد است: اتهامی که شرکت‌های بیمه را با عنوان عدم شفافیت تحت تاثیر قرار می دهد، نوع فعالیت این شرکت‌ها است. شرکت‌های بیمه عمدتا، ریسک آتی مشتریان را خریداری کرده و به عنوان یک خدمت به مشتری ارائه می‌کنند. به همین دلیل باید در حسا‌ب‌های خود ذخیره کافی و درستی داشته باشند. معمولا این موضوع است که مشکل آفرین می‌شود. یعنی شرکت‌ها ذخیره درستی شناسایی نمی‌کنند.

ابهام در صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه

باقرآبادی تاکید دارد: ذخایر به شکل درستی افشا نمی‌شود و ریسک ذخایر به شکل درستی در اختیار مخاطب قرار نمی‌گیرد. اینها مواری هستند که همیشه در مورد شفافیت صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه ابهام ایجاد می‌کند.

وی می‌گوید: البته این موضوع فقط مختص کشورمان نیست، در تمامی کشورهای دنیا یک استاندارد واحد، دقیق و یا جامع برای صنعت بیمه وجود ندارد. آنچه به عنوان استاندارد بیمه در کشورمان موجود است، نمونه‌ای ترجمه شده از قوانین بیمه‌ای کشور سوییس است که تطابق چندانی با قوانین و شرایط کشورمان ندارد.

بی‌مهری فعالان بازار سرمایه به صنعت بیمه

همایون باقریان، عضو انجمن حسابداران خبره ایران و کارشناس حسابرسی حوزه بیمه در رابطه با عدم شفافیت صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه‌ای به «اکونگار» گفت: شناسایی بدهکاران یکی از موارد مهم در صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه‌ای است. بدهکاران همان گروهی هستند که در واقع به میزانی که در صورت‌های مالی مطرح می‌شود، قابلیت بازیافت ندارند. به عبارتی نیاز است در صورت‌های مالی این بدهکاران ذخائر کافی در حساب‌ها منظور شود. باید به دارایی‌های قابل اتکاء برسیم تا بتوانیم این بدهکاران را به درستی شناسایی کنیم.

وی افزود: باتوجه به پیچیدگی خود صنعت بیمه، صورت‌های مالی متفاوتی وجود دارد. صورت سود زیان و یا ترازنامه شرکت‌های بیمه تفاوت بسیاری با شرکت‌های دیگر دارد و در واقع در بازار سرمایه صنعت بیمه مورد بی‌مهری قرار گرفته است.

رنج صنعت بیمه از عدم شفافیت‌ها

وی تاکید کرد: صنعت بیمه به دلایل متفاوتی کمتر مورد توجه سرمایه گذاران است. تفاوتی که میان صنعت بیمه و سایر صنایع وجود دارد بر عدم شفافیت صورت‌های مالی دامن زده است.

وی تصریح کرد: در صورت سود و زیان شرکت‌های بیمه حساب‌های متقابل وجود دارد. برای مثال حق بیمه عاید نشده در صورت‌های مالی وجود دارد. وقتی این موضوع را در سطح جامعه مطرح می‌کنیم کسانی که با بیمه در ارتباط نباشند نمی‌توانند آن را درک کنند.

باقریان افزود: شناسایی ذخائر خسارت معوق بحث دیگری از عدم شفافیت در صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه است. علت این که مبانی تعریف شده و درستی وجود ندارد دائما دست خوش تغییرات است در نتیجه نمی‌توان به ذخیره خسارت معوق اتکاء کرد. در نتیجه هر کدام از این بخش‌ها عدم شفافیت را به ارمغان می آورد.

نبود استاندارد شاخص برای شرکت‌های بیمه‌ای

این حسابرس خبره تصریح کرد: در بحث صورت‌های مالی بیمه یک استاندارد مشخص و یا الگوی مشخص برای پیروی شرکت‌ها وجود ندارد. به عبارتی دیگر شرکت‌های بیمه کتاب قانون گذار و یا کاملی ندارند. صورت مالی مورد تایید سازمان حسابداری و بیمه مرکزی وجود ندارد. اگر صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه‌ای را بررسی کنید در بحث رویه‌های مالی باید به هر کدام از بخش ها تمرکز داشته باشد. به عبارتی مبانی به صورتی باشد که هر شرکت روش و یا رویه خود را نداشته باشد.