چرا آنان لباس نمی‌خرند؟/ سرمای رکود در بازار تابستانی پوشاک مردانه
خردادماه سال جاری اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران از کاهش سهم پوشاک در سبد خانوار ایرانی خبرداد. این آمار نشان می‌دهد که سهم پوشاک در سبد خانوار ایرانی در دهه ۹۰ نزدیک به ۷درصد بوده؛ اما این روزها به کمتر از ۳ و نیم درصد رسیده است.
به گزارش اکونگار، افت خرید پوشاک در میان خانوار ایرانی بیشتر در بخش لباس مردانه خود را نشان داده است. به گفته رییس اتحادیه تولیدکنندگان و پیراهن‌دوزان تهران،کاهش فروش لباس مردانه منجر به تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی پوشاک مردانه شده است. بر اساس آمار غیر رسمی در یکسال گذشته از ۳ هزار واحد تولیدی در شهر تهران نزدیک به ۵۰۰ واحد تولیدی رسما تعطیل شده‌اند.
پیراهن‌دوزهایی که پیک موتوری شده‌اند
خیابان جمهوری، تقاطع فردوسی،ازدحام و شلوغی جمعیت هر عابری را کلافه می‌کنند. ساختمان نوپای پلاسکو، در کنار ساختمان نسبتا قدیمی پاساژ فردوسی، از دور چشم هر عابری را می‌نوازد.
مرد میانسالی در طبقه دوم پاساژ سبززنگ فردوسی در مقابل یک مغازه نسبتا بزرگ ایستاده است. احمدآقا که به تازگی وارد دهه ششم زندگی خود شده است، و چهل سال پیش پادویی را در پلاسکو شروع کرده در رابطه با این روزهای بازار پوشاک مردانه می‌گوید«به تردد افراد در پاساژ دقت کنید. اگر یک ساعت اینجا بنشینید هیچ مشتری عبور نمی‌کند. دو طبقه اول پاساژ فردوسی خرده فروش هستند و طبقه‌های بالاتر را عمده فروشیها و تولیدکننده‌ها پوشش می‌دهند؛ اما در این مدت خرده فروشیها و عمده فروشی در یک وضعیت نامناسب به سر می‌برند. حتی در دوران جنگ هم اینقدر وضعیت نامناسب نبود. به یاد ندارم در این چهار دهه‌ای که در حوزه پیراهن مردانه فعالیت می‌کنم، مغازه‌ای در پلاسکو و فردوسی خالی باشد. اگر به طبقه‌های بالای پاساژ فردوسی و حتی پلاسکو بروید بسیاری از آنها کاملا خالی است.»
او که به صورت تخصصی تولیدکننده پیراهن مردانه اسپرت است و یک مغازه هم در پاساژ فردوسی دارد، به خبرنگار ما می‌گوید«بگذارید با آمار شرایط بازار را برای شما شرح دهم. در زمستان ۹۶ برای نوروز ۹۷ حدود ۲۵هزار قطعه پیراهن مردانه تولید کردیم. حدود ۹۰ درصد محصولات در بهمن ماه توسط عمده فروشیها خریداری شده بود.۱۰درصد باقی مانده هم در اسفندماه تولید و در اختیار خرده‌فروشی‌ها قرار گرفت. آن روزها به قدری بازار پررونق بود که اجاره تولیدی و مغازه در پاساژ فردوسی به یک بازار سیاه تبدیل شده بود. تمامی کاسبان پلاسکو با این که در آتش‌سوزی متضرر شده بودند؛ اما بازهم برای نوروز لباس آماده کردند. این یعنی رونق. »
پنجره مغازه را که رو به یک کوچه است، باز می‌کند. یک فست فود نسبتا بزرگ کنار خیابان فردوسی بالاتر از جمهوری وجود دارد. با انگشت پیک موتوری‌های این فست فودی را نشان می‌دهد و می‌گوید« تمامی ده پیک موتوری این رستوران روزی در همین پاساژ دوزنده پیراهن مردانه بودند. به قدری فروش کاهش یافت که تولیدی‌ها تعطیل شدند، در نتیجه جوانان به جای بیکاری پیک موتوری بودن را انتخاب کردند.»
قیمت پارچه در یک سال اخیر شش بار رشد کرده است
بر اساس آمار اتحادیه صنف بنکداران و طاقه فروشان پارچه تهران حدود ۵۰ درصد از پارچه‌های موجود در بازار وارداتی هستند و به صورت مستقیم از نرخ ارز تاثیر می‌پذیرند. همچنین ۵۰ درصد مابقی که در کشور تولید می‌شوند به دلیل نبود تکنولوژی‌های لازم بازهم در بخش تولید به واردات مواد اولیه و تجهیزات نیاز جدی وجود دارد. در نتیجه صنعت نساجی کشور کاملا به قیمت ارز وابسته است.
خیابان فردوسی، بعد از میدان فردوسی پاساژ نسبتا بزرگی به الوند، بخشی از تولیدکنندگان لباس مردانه را در دل خود جای داده است. مرد میانسالی، در یک کارگاه حدودا ۱۵ متری در حال مرتب‌سازی پارچه‌ها است. ۴ چرخ خیاطی، یک میز اتوی بزرگ، و یک میزخرج‌کار در وسط کارگاه قرار دارد. کارتن‌های پیراهن مردانه در کوشه‌ای کارگاه روی هم قرار گرفته‌اند. کف کارگاه پر از خرده پارچه است. آقای عباس، از پشت میز خرج‌کار بلند می‌شود و به سمت سماور می‌رود، درحالیکه چای را در یک استکان شاه‌عباسی تمیز ریخته، می‌گوید«کام تولیدکنندگان دیگر شیرین نیست. مردان ترجیح می‌دهند نان شب تامین کنند نه لباس تن. در حال حاضر میزان تولید ما نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کاهش یافته است. یکی از مهمترین دلایل آن هم بالارفتن هزینه‌های تولید به خصوص پارچه است.»
در قندان استیل را برمی‌دارد و قند تعارف می‌کند، درحالیکه استکان کوچک چای را سر می‌کشد، می‌گوید«درسال گذشته قیمت پارچه شش بار افزایش یافت. هربار که نرخ دلار بالا می‌رفت، پارچه فروشان و تولیدکنندگان پارچه سیستم ثبت سفارش را قطع کرده و پس از مدتی افزایش قیمت می‌دادند. برای مثال در پاییر ۱۴۰۱ قیمت هر متر پارچه تترون حدود۴۸ هزار تومان بود. در عرض شش ماه قیمت‌ها به اندازه‌ای بالا رفت که در حال حاضر همین پارچه نزدیک ۹۰هزار تومان است. در عرض شش ماه این افزایش قیمت فقط در یک نمونه از ملزومات تولید، رسما ما را از گردونه رقابت خارج می‌کند.»
رکود اقتصادی بعد از کرونا درمان نشد
در زمان شیوع ویروس کرونا، رسما تمامی مراسم‌ها و میهمانی‌ها تعطیل شده و بسیاری از کسب و کارها در معرض تعطیلی قرار گرفتند. همزمان با اوج‌گیری کرونا و تعطیلی بازارها فروشندگان دچار ضرر و زیان‌های مالی جدی شدند و گردش مالی این بازارها با افول جدی رو به رو شد. بر اساس اعلام رسمی اتحادیه پیراهن‌دوزان و پیراهن‌فروشان تهران، جامعه آماری فعالان صنف پوشاک مردانه نزدیک ۳ و نیم میلیون نفر است. آمارهای غیر رسمی هم می‌گوید در دوران کرونا نزدیک به ۳۰ درصد از اعضاء این صنف بیکار شده‌اند. حال اینکه در دوران پساکرونا تورم عمومی چه بر سر فعالان این صنعت می آورد.
حسین آقاکوچکی، رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان و پیراهن‌فروشان تهران در این رابطه به خبرنگار اکونگار می‌گوید« دقیقا از اسفند سال ۹۸ که به دلیل کرونا واحدهای تولیدی تعطیل شد، بسیاری از واحدها که کارگاه‌های اجاره‌ای داشتند و یا تازه وارد میدان کار شده بودند به دلیل عدم تامین سرمایه لازم از گردونه رقابت خارج شدند.»
به گفته وی«سهم فروش لباس مردانه در دو سال خرید بسیار کاهش پیدا کرده و واحدهای تولیدی فقط برای ادامه حیات فعالیت می‌کنند.واقعیت این است که صنف پوشاک پس از کرونا هم نتوانست از پس بحران‌های اقتصادی برآید و تورم عمومی کشور منجر به حذف لباس مردانه از سبد خانوار شده است.البته به نظر من بازار پوشاک نتوانست درمانی برای مشکلاتی که کرونا برای آن به وجود آورده بود، پیدا کند.»
این فعال بخش خصوصی می‌گوید«واحدهایی که دارای ۸ تا ۱۰ کارگاه تولیدی بودند در حال حاضر با یک تا دو کارگاه فعالیت می‌کنند. آمارهای غیر رسمی هم می‌گوید شاغلان حرفه پوشاک حداقل ۳۰ درصد ریزش داشته‌اند و این موضوع یک بیکاری جدی در حوزه کارگری به وجود می‌آورد.»
سفره خانوار بر پوشاک اولویت دارد
تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک مردانه نسبت به رکود بازار نگران هستند، به گفته آنها نسبت به سال گذشته بیش از ۴۰درصد کاهش فروش داشته‌اند. این درحالی‌است که هنوز هیچ آمار و اطلاعات دقیقی در رابطه با وضعیت بازار پوشاک مردانه و میزان معاملات منتشر نشده است.
خیابان لبافی‌نژاد تقاطع خیابان ولیعصر،خانواده سه نفره‌ای در حال خرید کردن هستند.درحالی که پدرخانواده کیسه‌های خرید را در دست دارد، قیمت لباس راحتی برای دختر چهار ساله را از فروشنده می‌گیرد. با تامل کوتاهی از برابر مغازه عبور می‌کند. حسین، کارمند یک شرکت خصی است که یک خانواده سه نفری را سرپرستی می‌کند و می‌گوید«از سال ۸۸ در یک شرکت خصوصی کار می‌کنم، سال ۹۵ نزدیک به ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان حقوق می‌گرفتم.تمام هزینه‌های زندگی حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان می‌شد. در حال حاضر ماهی ۱۸ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنم؛ نهایتا بتوانم هزینه‌های سفره خانوار را تامین کنم. واقعیت این است که تامین هزینه‌های خانواده بر خرید پوشاک مردانه اولویت دارد.»
میدان پونک، مرکز خرید بوستان، مرد جوانی در حال پارک کردن خودروی ۲۰۶ در پارکینگ است. همسر و پسر ۶ ساله‌اش را از ماشین پیاده می‌کند و به سمت طبقات بالایی حرکت می‌کند. درحالیکه کارت بانکی خود را به همسرش می‌دهد، می‌گوید«قیمت پوشاک به قدری گران شده است که بسیاری از آقایان ترجیح می‌دهند به داشته‌های خود قانع باشند. برای مثال تیشرت ایرانی جنس خوب سال گذشته حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان قیمت داشت. درحال حاضر همان تیشرت را باید بالای ۸۰۰ هزار تومان خریداری کرد. حقوق ما سال گذشته ۱۷ میلیون تومان بود که سال جاری ۲۱ میلیون تومان شده است. در برابر آن اجاره خانه ۷ میلیون تومانی ۱۳ میلیون تومان شده است. در نتیجه برخی از محصولات غیر ضروری از سبد خانوار حذف می‌شوند.»
به گفته وی« بسیاری از خانواده‌ها به خصوص آقایان دیگر توانایی خرید محصولات مرغوب و با کیفیت را ندارند. بسیاری از مردان از پوشاک تاناکورا استفاده می‌کنند. بسیار دیگری هم به اجناس تقلبی و دست چندمی دست فروشان بسنده کرده‌اند. درحال حاضر کفش‌های دست دوم، لباس‌های تاناکورا طرفداران بسیاری پیدا کرده است.»
شهر ری، بازار پوشاک جوار حرم شاه‌عبدالعظیم، مردی میانسالی در کنار همسر خود در حال خرید لباس دخترانه است. محمد جواد که دارای سه فرزند دختر است، می‌گوید«بنده آشپز هستم و در حال حاضر حقوق ۱۲ میلیونی در یک کترینگ دریافت می‌کنم. نزدیک به سه سال است که حتی یک پیراهن برای خودم نخریده‌ام و ترجیح می‌دهم پوشاک فرزندان در اولویت باشد.»
به گفته وی« پیراهن مردانه جعبه‌ای تولید داخل سال گذشته ۲۵۰ هزار تومان بود. همین پیراهن درحال حاضر ۴۵۰ هزار تومان است. حال اینکه در مراکز خرید معتبر و بالای شهر قیمت محصولات بسیار بالاتر است.»
رونق پوشاک تاناکور را در بی‌رونقی پوشاک تولید داخل
«چهل‌تن» و محله باغچه در محدوده بازار سیداسماعیل در خیابان مولوی یکی از مهمترین مراکز خرید و فروش پوشاک تاناکورا یا همان دست دوم خارجی است. به گفته رییس اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک، بیش از ۸۰درصد محصولات تاناکور از پاکستان به کشور وارد می‌شود و تمامی آنها از مبادی غیرقانونی و به صورت قاچاق میهمان کشورمان شده‌اند.
حسین، مرد چهل و پنج ساله‌ای است که در بازار سید اسماعیل به فروش محصولات تاناکورا مشغول است. به گفته وی« پوشاک تاناکورا دو دسته هستند. دسته اول برندها هستند که کیفیت مطلوبی؛ اما قیمت بالایی دارند و دسته دوم پوشاک دسته چندم هستند که بیشتر از مرزهای غربی مانند بانه و ... و مرزهای شرقی به کشور وارد می‌شوند.
به گفته وی«به دلیل گرانی قیمت دلار، واردات پوشاک‌های چمدانی از ترکیه و ارمنستان دیگر به صرفه نیست. بسیاری از برندپوشانی که لباس خارجی را به قیمت مناسب از همین فروشندگان خریداری می‌کردند حالا به تاناکورای مرغوب روی آورده‌اند.»
وی ادامه می‌دهد«البته برخی لباس‌های تاناکورا که بیشتر از مرزهای خارجی به کشور می‌آیند بسیار بی کیفیت و نامرغوب هستند؛ اما قیمت مناسبی دارند. برای مثال شلوار جین مردانه معمولی در بازار به قیمت ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد درحالی که شلوار جین تاناکورا نهایتا ۳۰۰ هزار تومان است. یک کارگر ترجیح می‌دهد که به همین لباس بسنده کند. همین موضوع باعث رونق پوشاک تاناکورا شده است. البته تاناکورا‌های بی کیفیت فروش بیشتری دارند و بیشتر قشر بسیار ضعیف جامعه را مخاطب قرار داده‌اند. ما که تاناکورای پاکستانی می‌فروشیم در بخش فروش شلوار جین و کاپشن در دو سال اخیر رشد ۶۰درصدی را داشته‌ایم و فروش روز به روز بیشتر می‌شود.»