کمربند محکم برای تحریم‌های اقتصادی ترامپ
ترامپ در واقع کمربند تحریم‌های اقتصادی که در دولت اول خودش بسیار محکم شده و در دولت بایدن و ابراهیم رییسی کمی شل شده بود را سفت‌تر از هر زمان دیگری خواهد بست.
به گزارش اکونگار به نقل از روزنامه تعادل، مرتضی افقه، استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران در یادداشتی توشت: سوابقی که از دوره گذشته ریاست‌جمهوری ترامپ در دسترس است گویای این واقعیت است که ترامپ سخت‌گیری‌های بیشتری نسبت به ایران و محاصره اقتصادی کشورمان خواهد داشت. ترامپ در واقع کمربند تحریم‌های اقتصادی که در دولت اول خودش بسیار محکم شده و در دولت بایدن و ابراهیم رییسی کمی شل شده بود را سفت‌تر از هر زمان دیگری خواهد بست. بسیاری از تحلیلگران اساسا تصور می‌کردند دولت سیزدهم از فرصت احیای برجام و کاهش تحریم‌های اقتصادی بهره لازم را برده و زمینه کاهش تحریم‌ها و دستیابی به یک توافق را فراهم می‌سازد اما دولت قبل این فرصت تاریخی را از دست داد. امروز انتظار می‌رود که ترامپ که نسبت به قبل تغییری نکرده و اتفاقا تجربه بیشتری هم پیدا کرده همان سخت‌گیری‌های قبلی را علیه ایران تداوم بخشد. از آنجا که ترامپ به‌طور کلی طرفدار جنگ نیست، تلاش می‌کند از طریق فشار اقتصادی فزاینده بر کشورمان دست بالا را در مذاکرات احتمالی با ایران داشته باشد. اما تفاوت این دوره ریاست‌جمهوری ترامپ با دوره سال ۹۷ آن است که دولت حسن روحانی و پس از آن دولت رییسی در آن برهه منابع و فرصت‌های اقتصادی دیگری داشت تا در غیاب درآمدهای نفتی که به دلیل تحریم‌های شدید ترامپ کاهش یافته بود، استفاده کنند. در آن برهه یکسری از اموال دولتی و شرکت‌های دولتی را فروختند. در دولت ابراهیم رییسی مالیات‌ها را به‌شدت افزایش دادند، اوراق قرضه منتشر کرده و فروختند، از صندوق توسعه ملی برداشت کرده و استفاده کردند و سایر امکانات و ظرفیت‌های دیگر را هم به کار گرفتند. امروز تقریبا می‌توان گفت که اغلب ظرفیت‌های ممکن اقتصادی استفاده شده است. دیگر خریداری برای شرکت‌های دولتی با توجه به رکود وجود ندارد، ظرفیت فروش اوراق هم تکمیل شده و دیگر بعید است که بتوان از این فرصت استفاده کرد و از سوی دیگر، دارایی صندوق توسعه ملی هم به حداقل رسیده است. بنابراین برای مواجهه با این دوران تازه هم نیاز است که در نظام تصمیم‌سازی‌های داخلی تغییراتی ایجاد شود و هم زمینه گفت‌وگو و مذاکره و توافق در خارج برای پایان دادن یا کاهش تحریم‌ها فراهم شود. اما معتقدم از دولت روحانی گرفته تا دولت رییسی به جای پیدا کردن منابع جایگزینی برای درآمدهای نفتی، بهتر این بود که به سمت صرفه‌جویی افزون‌تر، بهره‌وری بیشتر و در کل کاهش هزنیه‌های غیرضروری در بودجه حرکت می‌کردند.اگر این اقدامات صورت می‌گرفت امروز دست دولت بسیار بازتر و فشار تورمی بر مردم هم کمتر بود. حضور ترامپ بهانه خوبی است تا برخی از ردیف‌های بودجه که استفاده معقولی برای آنها وجود ندارد، حذف شوند. امروز که بودجه در مجلس است بهتر است این اصلاحات صورت گیرد.
اما ظاهرا علی‌رغم اینکه هیچ منطقی پشت این هزینه‌های زاید و تحمیل شده وجود ندارد، هیچ دولتی قدرت کافی و جرات کافی برای حذف این ردیف‌ها را ندارد.پشت بسیاری از این ردیف‌ها یا قدرت سیاسی و مذهبی یا قدرت ارتباطی و رسانه‌ای قرار دارد. شرایط تازه‌ای که پس از حضور ترامپ ایجاد شده اما این اصلاحات را ضروری می‌سازد. موضوع مهم بعدی مالیات ستانی از نهادها و ارگان‌هایی است که معافیت مالیاتی دارند. دولت چهاردهم امسال مالیات‌ها را ۴۰درصد افزایش داده و بعید است تولید کشور توانایی تحمل یک چنین فشاری را داشته باشد. اگر ترامپ وارد شده و سخت‌گیری‌هایش را آغاز کند، حتی فروش همین میزان نفتی محدود هم برای ایران ممکن نخواهد بود و فشار بر کشور بالا خواهد رفت. در داخل باید اقداماتی برای کاهش هزینه‌های غیرضروری و دریافت مالیات از برخی نهادها صورت گیرد. ترامپ اگر همان گارد قبلی را داشته باشد، ایران باید به سمت راهبردی برود که در زمان سید محمد خاتمی انجام شده بود. در زمان دولت اصلاحات ایران به اروپا نزدیک شد تا فشارهای امریکا علیه خودش را مهار سازد. البته با سوءتدبیرهایی که دولت سیزدهم در ماجرای جنگ روسیه و اوکراین انجام داد، مشکلاتی در مناسبات ارتباطی ایران با اروپا شکل گرفت. این مشکلات باید حل و فصل شده و ایران به اروپا نزدیک شود. این موضوع از این جهت مهم است که اروپا هم دل خوشی از ترامپ ندارد. رویکردهای آمریکایی‌محور و نژاد‌پرستانه ترامپ فرصتی را برای ایران ایجاد می‌کند که به اروپا نزدیک شود. اروپاییان هم به‌شدت نگران رابطه خود با امریکا هستند و ایران می‌تواند میان این شکاف‌ها حرکت کرده و منافع خود را جست‌وجو کند. در کل، ایران باید بداند، رابطه اروپا با ایران برای دور زدن تحریم‌ها یک ضرورت عاجل است.
