وعده پوچ ۸۰هزار خودرو برقی برای کلانشهرها/تولید خودرو با تکنولوژی۳ دهه پیش افتخار نیست

به گزارش اکونگار، صنعت خودرو با وجود وعده‌های بسیار وزیر صمت و دولت سیزدهم در سه سال اخیر روزهای نه چندان خوشایندی را پشت سر گذاشته است. از جهش 90درصدی قیمت خودروهای داخلی در سال 1401 تا سکون بازار در سال 1402 آسیب‌های بسیار بر پیکر تولیدکننده و مصرف کننده این بازار وارد کرده است.

وعده‌های روی زمین مانده دولت رییسی/ از آزادسازی واردات تا کاهش زیان‌دهی و رانت در صنعت خودرو+ جدول

زیان انباشته خودروسازان در سال گذشته چقدر بود؟

طبق آخرین گزارشی که خودروسازان (شامل ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو) تحت عنوان صورت های مالی تلفیقی سال مالی منتهی به 29اسفند 1402 به سایت کدال بورس ارائه داده اند، مجموع زیان انباشته آنها به بالای 245هزار و 500میلیارد تومان رسیده است. با توجه به اینکه خودروسازان در پایان سال 1401 به زیان انباشته 183هزار میلیارد تومانی رسیده بودند، این زیان در انتهای سال گذشته حدود 34درصد بالا رفته است.

رشد 22درصدی زیان خودروسازان در سال 1402

جدا از این زیان انباشته هنگفت، خودروسازان بزرگ کشور در طول سال گذشته 62 همت زیان کرده اند که نسبت به 1401 با رقم حدودا 50هزار و 700میلیارد تومان، رشد بالغ بر 22درصد را نشان می دهد.

از طرف دیگر علاوه بر بازار خودرو، صنعت خودرو هم مانند دهه‌های قبل درگیر چالش‌هایی بوده که نه تنها اراده‌ای برای حل آن وجود ندارد که با هر تغییر و تحولی، مشکلات جدیدی به آن اضافه می‌شود.

شرط تغییر وضعیت بازار خودرو چیست؟

بابک صدرایی، کارشناس حوزه صنعت و بازار خودرو در گفت‌وگو با «اکونگار»، وضعیت صنعت خودرو با ادامه روند فعلی را تحلیل و بررسی کرده است.

صدرایی ابتدا در مورد وضعیت بازار خودرو گفت: برای جمع‌بندی شرایط بازار خودرو باید شرایط کلان مملکت را بررسی کنیم، دلار از ۳۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۱ به ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۲ رسید و خود عامل دلار قیمت‌ها را در بازار خودرو بهم ریخت. در حال حاضر هم دلار کانال 60هزار تومان را گذشته و پیش بینی‌های افزایش مجدد قیمت به گوش می‌رسد.  

صدرایی بیان کرد: در سال ۱۴۰۲ دلار از ۵۰ هزار تومان به ۵۸ هزار تومان رسیده است. سال ۱۴۰۱ دلار تقریبا نرخ رشد ۸۰ درصدی و در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۵ تا ۱۸ درصد رشد داشته است، در نتیجه بازار در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل، آرام‌تر اما همراه با چالش‌هایی بوده که همواره در دو سه سال گذشته وجود داشته است.

وی افزود: بازار هنوز به ثبات و آرامش لازم نرسیده و کوچکترین عامل بیرونی مانند اتفاقات سیاسی و اقتصادی و عوامل درونی صنعت خودرو، بازار را ملتهب می‌کند و بر آن تاثیر می‌گذارد.

این کارشناس حوزه خودرو در مورد صنعت خودرو گفت: تغییر خاصی صورت نگرفته و نخواهد گرفت، با این دست فرمان و سیستمی که حاکم است، با توجه به تحریم‌ها، شرایط اقتصادی، فضای کسب و کار، سیاست‌های کلان صنعتی و اقتصادی کشور و فضای سرمایه‌گذاری، انتظار یک اتفاق معجزه‌آسا را نمی‌توانیم از صنعت خودرو داشته باشیم.

چرا پژوپارس همچنان تولید می‌شود؟

صدرایی توضیح داد: صنعت خودروی ایران تا سالهای سال به همین شکل و وضعیت باقی خواهد ماند. درحالی که وعده حذف برخی محصولات قدیمی از چرخه تولید را می‌دهند، اما می‌بینیم که این محصولات همچنان با نظر مدیران در چرخه تولید باقی می‌مانند و افتخار هم می‌کنند که توانسته‌اند مجوز تولید مجدد خودروی متعلق به سه دهه قبل را با رایزنی بگیرند.

تحویل 80هزار دستگاه خودروی برقی به کلانشهرها چطور ممکن است؟

وی افزود: پروژه خودروی برقی که مسئولان مطرح می‌کنند یک راه بسیار دراز است که تازه در گام اول و شروع است، وعده داده شد که امسال ۸۰ هزار دستگاه خودرو برقی به کلانشهرها به عنوان تاکسی می‌دهیم، در حالی که بارها گفتیم که این وعده اصلا عملی نیست. اگر عمر تاکسی‌های تهران را ۲۰ سال درنظر بگیرید، کل تهران ۵۰ تا ۶۰ هزار دستگاه تاکسی دارد، چگونه می‌خواهند ظرف سه ماه، این تعداد تاکسی را  بدون احداث جایگاه‌های شارژ برق و سایر زیرساخت‌های لازم به یکباره برقی کنند. بنابراین این کار به نظرم نشدنی و غیرممکن است و اتفاقی که می‌افتد این است که می‌بینیم در نهایت به جای ۸۰ هزار دستگاه، ۸۰۰ دستگاه تاکسی برقی تحویل می‌شود. درحال حاضر هم تنها 200 دستگاه تاکسی برقی به رانندگان تحویل شده است.

این کارشناس صنعت و بازار خودرو اظهار کرد: این روند نشان می دهد که ما در استراتژی‌های خود چه در زمینه خودرو برقی و چه خودرو بنزینی، هنوز استراتژی‌های گنگ و گیج داریم که راه به جایی نخواهد برد. نیازمند این هستیم که یک اصلاحاتی از بالا به پایین در نگرش کلان ما نسبت به صنعت و اقتصاد و به تبع آن به صنعت و بازار خودرو، واردات و تولید خودروهایی با انرژی‌های مختلف اعم از احتراق داخلی، هیبریدی و برقی داشته باشیم و با یک برنامه‌ریزی کلان اقدام کنیم.

بازار خودرو دچار آشفتگی و شلختگی شده است

صدرایی عنوان کرد: متاسفانه دچار یک شلختگی و آشفتگی بسیار بد در زمینه تولید، مونتاژ، واردات خودرو، بحث خودروهای برقی و حتی خودروهای سنگین هستیم که اینها بحران‌زا است و با کوچک‌ترین تلنگری که در محیط کلان کشور به وجود می‌آید این بحران‌ها و شرایط خود را بیشتر نشان می‌دهد.

وی بیان کرد: صنعت خودروسازی در کشور ما یک استراتژی مدون و پیوسته‌ای نداشته است، با آمدن و رفتن دولت‌ها و یا وزرا، کل استراتژی به یکباره تغییر پیدا کرده است. از اواسط دهه هشتاد و تغییر دولت در ایران، تا حدودی استراتژی بخش خودرو تغییر پیدا کرد، البته این استراتژی‌ها نه تنها به واسطه عملکرد دولت که به دنبال تغییر شرایط نیز بوده، ما دو بار تحریم شدیم و تحریم‌های دور دوم سفت و سخت‌تر بوده است.

بهره‌وری پایین در صنعت خودرو

این کارشناس صنعت و بازار خودرو تصریح کرد: علاوه بر این موضوع دیگری که در صنعت خودرو ما هیچ‌وقت دیده نشده، بحث بهره‌وری و مدیریت است. چون صنعت خودروسازی ما دولتی بوده است، هیچ‌گاه خودش را در معرض رقابت و یا این که به سمت صادرات برود، ندیده و نگرش جهانی نسبت به محصول و فرآیند مدیریت‌اش نداشته و خود را در یک فضای بسته قرار داده که هر چه تولید شد با هر شکل و کیفیت و با هر هزینه‌ای مردمی مجبور هستند آن را خرید و استفاده کنند.

صدرایی گفت: تا زمانی که در تحریم هستیم و روابط عادی با دنیا نداریم، ساختارهای مدیریتی‌مان به جای لیاقت محوری و شایستگی سالاری، انتصابی است و مدیران دارای شایستگی نیستند (البته منظور بخشی از بدنه مدیریت کشور است و قطعا مدیران لایق هم داریم)، شرایط اقتصادی ما به همین شکل است، فرهنگ کار و تولید برای ما تعریف نشده با همین مشکلات در صنعت خودرو دست و پنجه نرم می‌کنیم.

این کارشناس صنعت و بازار خودرو در پایان گفت: اینها بحث‌های کلانی است که باید به آن پرداخته شود و بدترین مورد هم این است که استراتژی مدونی نداریم و همیشه شاهد یک نوع شلختگی در همه بخش‌های صنعت خودرو، واردات و تولید هستیم که متاسفانه آزاردهنده است.