ناکامی ایران در تنوع‌بخشی به مقاصد صادراتی
بررسی داده‌های گمرک در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که ایران در ایجاد تنوع در میان کشورهای هدف در مبادلات تجاری خود ناکام مانده است، چراکه ۱۰ مقصد صادراتی کشور از ابتدای سال جاری ثابت بوده و داد‌‌‌های گمرک نشان می‌دهد فهرست کشور خریداران اقلام ایرانی تغییر نسب به ماه قبل نداشته‌اند.
به گزارش اکونگار به نقل از اکوایران؛ مجموع مبادلات بازرگانی کشور در بازه زمانی مورد بررسی نشان می‌دهد میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی) بالغ بر 124 میلیون و 756 هزار تن و به ارزش 44 میلیارد و 890 میلیون دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایشی 11.42 درصدی در وزن و کاهش 8.87 درصدی در ارزش دلاری داشته است.
براساس داده‌های اعلام شده از سوی گمرک این سوال مطرح می شود که در مدت زمان مورد بررسی کالاهای صادراتی ایران به چه کشورهای صادر شده است؟ ارزیابی های صورت گرفته نشان می دهد در مدت زمان مورد بررسی «چین»، «عراق»، «امارات متحده عربی»، «ترکیه»، «هند»، «پاکستان»، «افغانستان»، «عمان»، «فدراسیون روسیه» و «اندونزی» بالاترین مشارکت در رشد صادرات کشور را داشته‌اند.
سهم کشورها از صادرات
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد صادرات به «چین» در حدود 12 میلیارد و 650 میلیون دلار بوده که آمار منتشر شده نشان می دهد سهم این کشور از مجموع صادرات در این مدت 28.19 درصد بوده است.
«عراق» دومین مقصد واردات کشور در مدت زمان مورد بررسی محسوب می‌شود. سهم صادرات به «عراق» هم در این مدت 19.11 درصد بوده است؛ مجموع صادرات به این کشور بیش از 8 میلیارد و580 میلیون دلار برآورد شده است. سهم این کشور از صادرات در 9 ماهه 1402 نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است. این امر می‌تواند به دلیل افزایش ثبات و امنیت در عراق و همچنین نیاز این کشور به کالاهای ایرانی باشد. هرچند این نکته را نیز باید در نظر گرفت که در ماه‌های اخیر این کشور چالش‌‌هایی برای تجار ایرانی به وجود آورده است، اما فعالان اقتصادی معتقدند این دوره گذرا است.
سومین مقصد صادراتی در مدت زمان مورد بررسی به «امارات متحد عربی» بوده است که سهمی 13.20 درصدی از صادرات ایران را به خود اختصاص داده است، ارزش کالای صادراتی به این کشور در این مدت در حدود 5 میلیارد و 923 میلیون دلار بوده است. این کشور در میان کشورهای واردکننده به ایران در جایگاه نخست قرار دارد و بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. امارات یکی از پایگاه‌های ترانزیت کالا محسوب می‌شود، شاه‌راهی که می‌تواند ایران را به سایر کشورها متصل کند.
سهم «ترکیه» به عنوان مقصد بعدی صادراتی کشور در 11 ماه سال جاری چند درصد بوده است؟ ارزیابی‌های صورت گرفته نشان دهنده آن است که حدود 8.5 رصدی از ارزش صادرات کشور به ترکیه اختصاص داشته و دربازه زمانی مورد بررسی در مجموع 3 میلیارد و 819 میلیون دلار کالا به این کشور صادر شده است. ترکیه در بازه زمانی مورد بررسی چهارمین مقصد صادراتی ایران بوده است. هرچند سهم ترکیه از صادرات ایران در 11 ماهه 1402 نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. فعالان اقتصادی معتقدند برای افزایش صادرات به این کشور، لازم است مشکلات بانکی و نقل و انتقالات مالی حل شود، تنوع کالای صادراتی افزایش یابد، و روابط تجاری بین دو کشور تقویت شود.
اما در جایگاه پنجم کشور «هند» قرار دارد سهم صادارتی به این کشور برابر با 4.46 درصد بوده و ارزش صادرات به این کشور کمی بیش از 2 میلیارد بوده است. ارزیابی ها نشان می‌دهد ارزش صادرات ایران به هند در 11 ماهه 1402 نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است.
پنج کشور دوم مقصد صادراتی ایران
اما در جایگاه ششم مقاصد صادراتی ایران «پاکستان» قرار دارد که سهم صادرات ایران به این کشور برابر با یک میلیارد و 880 میلیون دلار بوده است. روند صادرات به این کشور هم درمقایسه با سال گذشته روند افزایشی داشته است. ایران و پاکستان دو کشور همسایه با اشتراکات فرهنگی زیادی هستند که این امر مبادلات تجاری بین دو کشور را تسهیل می‌کند. از سوی دیگر در یکسال اخیر ایران و پاکستان توافقات تجاری متعددی برای افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور امضا کرده‌اند که این امر بر روند مبادلات تجاری دو کشور اثرگذار بوده است.
رقم صادرات به «افغانستان» هم برابر با یک میلیارد و 700 میلیون دلار بوده و ارزش صادرات ایران به عمان هم یک میلیارد و 280 دلار برآورد شده است.
در جایگاه بعدی مقاصد صادراتی ایران هم «روسیه» و «اندونزی» قرار دارند که با توجه به داده‌های اعلام شده از سوی گمرک ارزش صادرات ایران به روسیه 850 میلیون دلار بوده و رقم صادراتی اندونزی هم به 600 میلیون دلار رسید.
