صف‌های طویل گوشت؛ تصویر روشن رشته دراز فقر در ایران
در روزهای اخیر انتشار صف‌های طولانی گوشت تنظیم بازار و انتظار چندین ساعته مردم برای خرید گوشت قرمز به قیمت ارزان‌تر واکنش‌های بسیاری را به دنبال داشته است.
به گزارش اکونگار، یکی از وعده‌های اصلی دولت سیزدهم در آغاز فعالیت حل مشکلات معیشتی مردم بود. وقتی در اردیبهشت ماه 1401 بخش دیگری از هدفمندسازی یارانه‌ها انجام شد و به دنبال آن ارز 4هزار و200 تومانی برای بسیاری از محصولات حذف شد، بسیاری از کارشناسان در رابطه با مشکلات معیشتی خانوارهای پایین هشدار دادند، اما رشد قابل تامل تورم در یک سال اخیر و عبور نرخ تورم از 50درصد زنگ هشدار افزایش فقرا در ایران را به صدا درآورد. جهش ناگهانی قیمت گوشت قرمز در یکسال اخیر منجر به حذف این محصول از سفره خانوارها شده و دولت برای حل این بحران دست به دامان واردات و عرضه آن در میادین میوه و تره بار شده است.
هشدار درباره دورنمای قیمت گوشت در سال آینده / سه دلیل کاهش تعداد دام کشتار شده
حضور مردم در صف‌ها گوشت چهره واقعی اقتصاد ایران است
به گزارش روزنامه تعادل، مسوولان بارها اعلام کردند که مشکلی در تامین کالاهای اساسی همچون برنج، مرغ، گوشت قرمز و روغن وجود ندارد. این اظهارات در حالی است که نه تنها بیشتر کالاها با افزایش قیمت مواجه شده‌اند، بلکه انتشار تصاویری از صف‌های طولانی مردم برای خرید گوشت قرمز خارجی با تعرفه دولتی آن هم در آستانه آغاز ماه رمضان، چهره واقعی اقتصاد ایران و قدرت پایین خرید مردم را به خوبی به تصویر کشیده است. این وضعیت، نشان‌دهنده واقعیت تلخی است که از ماه‌ها پیش شاهد آن هستیم و با استناد به شاخص‌های اقتصادی و آمارهای ارایه‌شده از سوی مرکز آمار، ادامه‌دار خواهد بود.
کاهش شدید خرید گوشت قرمز
قیمت گوشت به حدی برای گروه بزرگی از مردم بالاست که حتی در شهر تهران گروه قابل توجهی از مردم برای خرید گوشت دولتی در صف طولانی می‌ایستند. حقیقت این است که قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافته است و آثار آن را در سفره‌های آب‌رفته آنها می‌توان به‌خوبی مشاهده کرد. آنطور که مسوولان وزارت جهاد کشاورزی می‌گویند هم‌اکنون باید گوشت قرمز گرم تنظیم بازاری در بازار به قیمت هر کیلوگرم ۲۹۰تا ۳۱۰هزار تومان و گوشت منجمد تنظیم بازاری با قیمت ۲۲۰هزار تومان در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فروش برسد تا امنیت غذایی دهک‌های پایین و متوسط جامعه به خطر نیفتد وآنها نیز بتواننداین محصول را سر سفره خود داشته باشند.با این حال آنچه پیداست همچنان سیستم توزیع گوشت قرمز در کشورمان با اشکالات متعددی روبروست و این میزان گوشت وارداتی نیز به دست طبقات مختلف مردم نرسیده به‌طوری که مدعای این امرکلیپی است که ازصفوف گسترده مردم برای خرید گوشت قرمز از کشتارگاه‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای منتشر شده است از سوی دیگر بازدید میدانی نیز از چند فروشگاه زنجیره‌ای سطح شهر تهران نشان‌دهنده آن است که در این فروشگاه‌ها گوشتی وجود نداشته که بخواهد توزیع شود. همه این امور در شرایطی صورت گرفته که بسیاری از خانوارهای ایرانی به‌دلیل افزایش سرسام‌آور گوشت قرمز با مشکل خرید این کالای اساسی روبرو هستند و از سوی دیگر ماه مبارک رمضان نیز شروع شده و تا یک هفته دیگر باید شاهد آغاز عید نوروز باشیم. اوضعیت اسفناک در بازار گوشت در حالی است، که آمارهای گمرک نشان می‌دهد در ۱۱ماه سال جاری ۱۰۹هزار و۱۶۰تن گوشت قرمز به ارزش ۵۸۵ میلیون و ۶۸۵ هزار دلار وارد کشور شده، در حالی که طی سال گذشته فقط ۴۳هزارو ۳۷۸تن گوشت قرمز به ارزش ۱۸۹میلیون و ۶۲۹هزار دلار وارد کشور شده بود. بنابراین می‌توان گفت واردات گوشت قرمز در یک سال اخیر با رشد ۱۵۳درصدی به لحاظ وزنی و با رشد حدودا ۲۱۰درصدی به لحاظ ارزشی روبرو بوده است.
رکودی در بازار دام وجود ندارد
در همین حال، افشین صدر دادرس مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور با بیان اینکه بر اساس رصد روز گذشته از میادین دام، میانگین قیمت دام زنده کیلویی ۲۴۰ تا ۲۵۵ هزار تومان است، می‌گوید: خرید و فروش دام در میادین انجام می‌شود، عرضه نیز مناسب است و رکودی در بازار نیست. وی در پاسخ به این سوال که آیا دام به میزان کافی در کشور وجود دارد یا خیر؟ گفت: سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور به‌شدت کاهش یافته و در ۱۰ ماهه ۱۴۰۲ بر اساس آمار کشتار دام در کشتارگاه‌های رسمی مرکز آمار ایران، گمرک جمهوری اسلامی ایران و احتساب ۳۰ درصد کشتار غیر رسمی به حدود ۷.۱ کیلو رسیده است. برای این میزان سرانه، کمبود دام نداریم اما اگر بخواهیم سرانه مصرف را از ۷.۱ کیلو به ۱۲ کیلو یعنی عددی که چندسال پیش بود برسانیم قطعا باید شرایط تولید تغییر کند، زیرا دام کم است. مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور به ایسنا توضیح داده: بعد از حذف ارز ترجیحی هزینه‌های تولید از جمله قیمت نهاده‌های دامی، دارو و واکسن، حمل و نقل و ... به‌شدت افزایش یافت که نتیجه آن بالا رفتن قیمت تمام شده تولید بود، مقصر این افزایش هزینه تولید دامدار نیست بنابراین از عدالت به دور است که تولیدکننده از این بابت سرزنش شود. به گفته او، با توجه به قیمت دام زنده در میادین دام و حداقل ۴۵ درصد ضریب تبدیل، قیمت لاشه درب کشتارگاه حدود ۵۳۰ هزارتومان برآورد می‌شود که این لاشه با احتساب هزینه حمل، سود مغازه و افت در مغازه‌های خرده فروشی قیمت می‌خورد و به فروش می‌رسد.
دادرس گفته است: اینکه گوشت با قیمت ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزارتومان در مغازه‌ها به فروش می‌رسد سودجویی در بازار مصرف است. باید برای آن راهکاری پیدا کرد. ولی می‌توان گفت که افزایش واردات راهکار مناسبی نیست و تجربه ۱۱ ماهه گذشته نشان داده که تاثیر چندانی در تنظیم یا حتی تعدیل بازار نداشته است. همچنین بنابر آماری که دادرس اعلام کرده: گوشت مورد نیاز در شرایط نرمال کشور یعنی زمانی که سرانه ۱۲ کیلوگرم بود، ۹۰۰ هزار تن بود که از این میزان ۱۰۰ هزار تن برای مصرف صنعتی بود. اما هم‌اکنون براساس گزارش مرکز آمار در ۱۰ ماهه ۱۴۰۲، ۴۰۰ تن آمار تولید در کشتارگاه‌های رسمی بود و با توجه به اینکه حدود ۳۰ درصد در کشتارگاه‌های غیررسمی کشت داریم، در مجموع ۵۲۰ هزار تن تولید داخل داریم.
عرضه مرغ و گوشت منجمد در میادین میوه و تره بار
در این میان، سازمان جهاد کشاورزی اعلام کرده که عرضه مرغ و گوشت منجمد تنظیم بازار در استان تهران برای تامین نیاز مردم در آستانه ماه مبارک رمضان و ایام عید از هفته پیش آغاز شده و در حال حاضر مرغ منجمد با قیمت هر کیلوگرم ۶۵هزار و ۷۰۰ تومان و مرغ گرم نیز با قیمت هر کیلوگرم ۷۶ هزار و ۵۰۰ تا ۸۴ هزار تومان در استان تهران عرضه می‌شود. جبرئیل برادری رییس سازمان جهادکشاورزی استان تهران، در مورد تامین گوشت قرمز نیز اعلام کرد: نیاز استان تهران به گوشت قرمز روزانه ۴۸۰ تا ۵۰۰ تن است که از این میزان ۲۵۰ تن در داخل استان و مابقی نیاز از طریق واردات از سایر استان‌های دارای دام مازاد به صورت دام زنده و از خارج کشور به صورت لاشه تامین می‌شود. وی افزود: واردات گوشت گوسفندی و گوساله به استان تهران به روزی۱۷۰ تا ۲۰۰ تن رسیده است. از آنسو، احمد خانی نوذری معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می‌کرد، گفته است: چون در میدان بهمن گوشت گرم وارداتی به شکل لاشه و شقه عرضه می‌شد و قطعه‌بندی آن زمان‌بر بود، صف‌هایی را ایجاد می‌کرد. البته اختلاف قیمت آن با قیمت بازار نیز طبیعتا انگیزه‌هایی را ایجاد می‌کند که ممکن است برای غیر از نیاز مصرفی افراد در صف قرار بگیرند. اما قرار است این گوشت‌ها در بشقاب‌های آماده توزین شده با لیبل قیمت در اختیار شهروندان قرار گیرد. وی گفته است: امسال تقریبا در واردات به مرز ۸۰ هزار تن رسیدیم و امیدواریم تا پایان سال یا پایان ماه مبارک رمضان به واردات ۱۰۰ هزار تن گوشت منجمد برسیم که کل نیاز صنعت به‌طور کامل تامین شود. همچنین در حال حاضر نیز به‌طور معمول روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن در روز گوشت گرم وارد بازار می‌کنیم.
بازار گوشت چه زمانی به ثبات می‌رسد؟
نوذری در پاسخ به این سوال که چه زمانی بازار داخلی به ثبات می‌رسد، گفت: بارش‌های هفته و ماه‌های اخیر فضای مناسبی را برای پرورش دام داخلی فراهم کرده است. همچنین در کنار آن عرضه با قیمت پایین نهاده‌های دامی در کشور که در نیمه دوم امسال به وجود آمد و به موازات آن ارایه نهاده‌های دامی به شکل مدت‌دار در اختیار دامداران عشایری کشور باعث شد انگیزه‌ها برای نگهداشت دام در این مقطع که فصل زایش است بیشتر شود. این مقام مسوول در وزارت جهادکشاورزی در ادامه گفت: با فرض اینکه ما در سال آینده تورم یا سایر عوامل موثر بر آن را نداشته باشیم برآورد واحدهای تخصصی این است که با قیمت دام زنده حدود ۲۱۰-۲۲۰ هزار تومانی عملا لاشه و شقه زیر ۵۰۰ هزار تومان است. وی در پاسخ به این سوال که آیا عرضه گوشت تنظیم بازار در میدان بهمن متوقف شده است یا خیر تصریح کرد: عرضه گوشت متوقف نشده بلکه روز گذشته به واسطه مسائل مرتبط با تعطیلات چهارشنبه‌سوری عرضه متوقف شد ولی از امروز بخشی از گوشت گرم وارداتی را به شیوه جدید عرضه خواهیم کرد. نوذری در ادامه افزود: گوشت گرم وارداتی از امروز دوباره پرحجم در میدان بهمن عرضه خواهد شد، ولی شیوه عرضه متفاوت خواهد بود تا شهروندان در صف نمانند. قبلا توزیع به شکل لاشه گوشت گرم گوسفندی در میدان بهمن بود که قطعه‌بندی کردن آن زمان‌بر بود اما از امروز به شکل پرحجم و بسته‌بندی شده در بشقاب‌های آماده توزین شده با لیبل قیمت بلافاصله در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد. وی در ادامه گفته است: روزانه حدود ۶ تا ۷ تن گوشت گرم وارداتی عرضه می‌کردیم اما برنامه داریم در میدان بهمن اگر نیاز بازار باشد تا ۱۰ تن در روز نیز عرضه گوشت گرم داشته باشیم.
