سهم جهانی ایرانی‌ها در ویزای مهاجرت استارتاپ‌‌‌ها به ۳۰ درصد رسید

به گزارش اکونگار، حواشی ایجاد شده پیرامون دیجی کالا در روزهای اخیر سبب شد تا بار دیگر نگرانی پیرامون کسب و کارهای دیجیتال دوچندان شود. در شرایطی که عرصه فعالیت بر استارتاپ‌ها و کسب و کارهای دیجیتال تنگ می‌شود، خیلی از آن‌ها به فکر مهاجرت می‌افتند. امروزه برخی از کشورها مانند هلند، استرالیا، اتریش، کانادا و امارات فرصتی به نام ویزای استارتاپی ایجاد کرده تا جایی که کافی است افراد برای استفاده از مزایایش به آن‌ها اثبات کنند که در استارت‌آپی مشغول به فعالیت بوده‌اند و می‌خواهند ایده خود را به کشور آن‌ها انتقال دهند. فرصتی که سبب شده تا 30 درصد این فرصت در تمامی کشورهای جهان توسط استارتاپ‌های ایرانی مورد استفاده قرار گیرد.

مهاجرت نیروی متخصص، بلای جان صنعت بلاکچین ایران

مهاجرت گروهی استارتاپ‌ها از کشور

نیما امیرشکاری، عضو هیئت علمی گروه بانکداری الکترونیک پژوهشکده پولی و بانکی در گفت‌وگو با «اکونگار» در رابطه با تنگنای ایجاد شده برای کسب و کارهای دیجیتال و مهاجرت استارتاپ‌ها گفت: سال هاست که برخورد خوبی با سرمایه گذاران در حوزه کسب و کار دیجیتال صورت نمی گیرد و این رویه مربوط به امروز و دیروز نیست. این حوزه امروز به قدری زیر فشار است که استارتاپ‌ها به صورت گروهی در حال خروج از ایران هستند و 30 درصد ویزای استارتاپی کل جهان را ایرانیان اخذ کرده اند. مشروح این گفت و گو را می توانید در ادامه مطالعه کنید.

خروج مجموعه ای استارتاپ ها از کشور

*برخوردهای قهری با کسب و کارهای دیجیتال نظیر آن چه در رابطه با دیجی کالا رقم خورد، چه تبعاتی می تواند برای این حوزه داشته باشد؟

سال هاست که برخورد خوبی با سرمایه گذاران در حوزه کسب و کار دیجیتال صورت نمی گیرد و این رویه مربوط به امروز و دیروز نیست. در دولت قبل هدفگذاری برای ساختن یونیکورن در حوزه استارتاپ(یونیکورن یا تک‌‌شاخ به‌معنای موجودی افسانه‌ای است و اصطلاح یونیکورن به استارت‌آپ‌هایی اطلاق می‌شود که درآمدی بیش از یک میلیارد دلار دارند) در دستور کار قرار گرفت و رشد این مجموعه ها آغاز شد اما تمامی رفتارهای قانونگذار و مجریان نشان داد که نمی توان در این حوزه پیشرفت کرد و به نتیجه مطلوب رسید. امروز رفتارهای دولتی با کسب و کارهای دیجیتال حاوی دو سیگنال است. نخست این که نمی توانید بیش از اندازه رشد کنید و دوم این که اگر در ابتدای راه ایجاد کسب و کارهای الکترونیک هستید، این کشور جایی برای رشد نیست. اتفاقی که برای امثال پلتفرم های دیجی کالا رقم می خورد از یک سو، فیلترینگ، قانونگذاری ها و سایر محدودیت ها از سوی دیگر، این باور را ایجاد کرده است که کسب و کارهای دیجیتال محل مناسبی برای سرمایه گذاری نیست. همین امر سبب شده تا استارتاپ های ایرانی به صورت کلی و مجموعه ای در حال خروج از کشور هستند و شرکت و سرمایه خود را به اروپا یا کشورهای همسایه انتقال می دهند. این اتفاق لطمه بزرگی به کشور وارد می کند زیرا استعدادهای ما که در گذشته به صورت انفرادی از کشور خارج می شدند امروز به صورت گروهی مهاجرت می کنند. در گذشته ما هزینه های زیادی برای تک تک دانشجویان خود انجام می دادیم و این نخبگان پس از اخذ مدرک تحصیلی مهاجرت می کردند و بازدهی خود را در اختیار کشورهای دیگر قرار می دادند اما امروز شرکت ها و مجموعه هایی فناور هستند که به صورت کلی از کشور خارج می شوند. این امر بی شک یکی از نتایج برخورد با دیجی کالا و سایر استارتاپ هاست.

استارتاپ ها متولی ندارند

*میزان مهاجرت مجموعه های استارتاپی ایرانی و فعالان حوزه کسب و کارهای دیجیتال چه مقدار است؟

آمار دقیقی در این رابطه از داخل کشور منتشر نشده است اما براساس آمار بین المللی، 30 درصد ویزای استارتاپی در جهان از سوی ایرانی ها اخذ شده است که این یک آمار بسیار بالاست. نکته ای که در این میان حائز اهمیت است این مورد بوده که پیش بینی پذیر بودن آینده جایگاه ویژه ای در نگاه کسب و کارهای دیجیتال دارد. ورود به حوزه کسب و کارهای دیجیتال همچون متولد کردن کودکی است که پس از تولد قصد دارید برای او برنامه ریزی کنید و آینده ای درخشان برای او فراهم کنید. پول، زمان، انرژی و خلاقیت باید خرج کسب و کار دیجیتال شود تا در 10 سال دیگر به نتیجه برسد. وقتی نتوان آینده را در رابطه با تورم، امنیت کسب و کار، قوانین و سایر مولفه های موثر بر مشاغل حوزه دیجیتال پیش بینی کرد و این فرصت از جوانان گرفته شده است، مشخصا اشتیاق به مهاجرت بیشتر می شود. نبود امید امروز بیشترین ضربه را به کسب و کارهای حوزه دیجیتال وارد کرده و مشخصا هیچکس سرمایه خود را وارد بازاری نمی کند که آینده آن مشخص نیست.

*نخستین گام برای جلوگیری از خروج کسب و کارهای دیجیتال از کشور چه موردی است و دولت در این راستا چه اقدامی باید انجام دهد؟

ضعف های زیادی در کشور وجود دارد که مجموع این نقصان هاست که سبب شده تا مهاجرت کسب و کارهای دیجیتال صورت گیرد. شاید مهم ترین این ضعف ها مربوط به این باشد که متولی خاصی برای این حوزه وجود ندارد. امروز در برخی کشورها شاهد هستیم که وزارت خانه ای برای حمایت از کسب و کارهای دیجیتال ایجاد شده به شکلی که تمامی ارکان دولت را هم سو می کند تا با سیاستی واحد از این عرصه حمایت کنند. بر این اساس وزارت نوآوری در برخی کشورها ایجاد شده تا از کسب و کارها در این زمینه حمایت کند. امروز در کشور ما چنین نهادی وجود ندارد و علاوه بر این فقدان، دولت نیز نقش تسهیلگری خود را ایفا نمی کند. این چنین نهادی در ابتدا باید اختیاراتی فراتر از قوانین فعلی داشته باشد. در وهله دوم باید به صورت تمام قد از کسب و کارهای دیجیتال حمایت کند و در مرحله سوم این وظیفه را برعهده داشته باشد تا جذب سرمایه کند و از سرمایه های ورودی نیز به بهترین شکل حفاظت کند. زمان آن رسیده است که از تجربیات کشورهای دیگر نیز استفاده کنیم زیرا معدود افراد ارزشمند در حوزه کسب و کار دیجیتال نیز در حال خروج از کشور هستند.

سهم کوچک استارتاپ ها از اقتصاد

*با این وجود سهم استارتاپ ها و کسب و کارهای دیجیتال از اقتصاد کشور چه مقدار است؟

سهم کسب و کارهای دیجیتال از اقتصاد کشور بسیار کم است زیرا در وهله اول اقتصاد کشور هر روز در حال کوچک تر شدن است. از سوی دیگر اقتصاد ایران به یک اقتصاد دلال محور بدل شده و دیگر تولید خیلی در این عرصه اهمیت ندارد. نبود شفافیت سبب شده تا همین میزان کم نیز مشخص نباشد و آمار دقیقی وجود نداشته باشد. باید توجه داشت که استارتاپ به معنای پوشش نیازهای نسل آینده است. استارتاپ برای دهه بعدی کشور برنامه ریزی می کند و بر آن اساس گام های خود را بر می دارد. به همین علت است که حذف استارتاپ ها به معنای حذف مجموعه هایی است که می توانست نیازهای آینده جامعه را تامین کند. فشار بر کسب و کارهای دیجیتال سبب می شود تا منابع در دسترس نسل آینده هر روز کم تر و کم تر شود. امروز نیازهای نسل فعلی از منابع نسل قبلی تامین می شود و این رویه به نظر می رسد که ادامه دار خواهد بود. زمانی که منابعی برای نسل آینده وجود نداشته باشد، مهاجرت بیش از امروز می شود و عملا کشور ظرفیت های خود را از دست می دهد.