خطر بزرگ در کمین اقتصاد اسرائیل/چرا آمریکایی‌ها واکنش نشان نمی‌دهند؟
بخش مهمی از تجارت اسرائیل از کانال سوئز و تنگه باب المندب می‌گذرد، بنابراین برای اسرائیل، دریای سرخ اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند.
به گزارش اکونگار به نقل از بازار، کشور یمن با داشتن تنگه باب المندب، در طول قرن‌ها تجارت جهانی با هند و کل آسیا را در کنترل داشته است. امروزه نیز ۱۰ درصد تجارت جهانی از این تنگه عبور می‌کند، بطوریکه این احتمال وجود دارد که حملات نیروی دریایی انصارالله (حوثی‌ها) به کشتی‌های اسرائیلی تاثیر زیادی بر ناوبری و در نتیجه اقتصاد رژیم صهیونیستی داشته باشد.
افزایش هزینه حمل و نقل کالاهای اسرائیلی
بر اساس گزارش وبسایت آلمانی دویچه وله «DW»، از زمانی که حوثی‌ها کشتی متعلق به یک تاجر اسرائیلی را هفته گذشته در دریای سرخ توقیف کردند، شرکت‌های کشتیرانی جهانی در حال ارزیابی خطرات بالقوه هستند. در ماه‌های منتهی به آغاز جنگ بین اسرائیل و حماس در ۷ اکتبر، تعداد حمله به کشتی‌ها در خلیج فارس، تنگه هرمز و خلیج عمان افزایش یافته بود.
براساس گزارش روزنامه اسرائیلی گلوبس، یهودا لوین، رئیس تحقیقات شرکت فناوری پیشرفته Freightos، افزایش نرخ حمل کالا از چین به بنادر اشغالی اسرائیل را تایید کرد. لوین ادعا می‌کند که چندین کشتی اسرائیلی مجبور شده‌اند آفریقا را دور بزنند، یا برخی در حال برنامه ریزی برای انجام این اقدام هستند، این مسیر می تواند هزینه سفر و مدت آن را دو هفته افزایش دهد.
بر اساس داده‌های وبسایت Freightos، قیمت حمل و نقل برای هر کانتینر از چین به بندر اشدود در دو هفته آخر اکتبر ۲۰۲۳ بین ۹ تا ۱۴ درصد افزایش یافته که باعث می‌شود قیمت آن نسبت به اوایل جنگ حدود ۵ درصد بالاتر باشد. کارشناسان انتظار دارند با توجه به جنگ اسرائیل علیه غزه، چنین روندی ادامه یابد. باید توجه داشت که اخیرا عبدالملک الحوثی، رهبر این گروه، اعلام کرد که گروهش در حال جستجوی کشتی‌های اسرائیلی در دریای سرخ است. حوثی‌ها بخش بزرگی از سواحل غربی یمن را کنترل می‌کنند و بر منطقه وسیعی از دریای سرخ و تنگه باریک باب المندب که یکی از پرترافیک‌ترین آبراه‌های جهان است مشرف هستند.
چرا آمریکایی‌ها پاسخ نمی‌دهند؟
تاکنون آمریکایی‌ها در پاسخ به این حملات از هدف قرار دادن حوثی‌ها خودداری کردند، در حالی که به حملات شبه نظامیان عراقی پاسخ دادند. این امر نشان دهنده نگرانی واقعی آمریکایی‌ها از حوثی‌ها و روابط تیره آنها با این گروه یمنی است. اگرچه آمریکا در طول سال‌های جنگ یمن مهمات و سوخت ائتلاف عربی را تامین می‌کرد، اما ارتش آمریکا به هیچ وجه در جنگ علیه یمن شرکت نداشت. همچنین، دولت بایدن بلافاصله پس از به دست گرفتن قدرت، آنها را از فهرست سازمان‌های تروریستی حذف کرد. این امر ناشی از تلاش آمریکا برای فاصله گرفتن از ائتلاف عربی در یمن بود، به ویژه با توجه به انتقاداتی که به جنگ در یمن وارد می شود.
به باور کارشناسان، واشنگتن نمی‌خواهد حوثی‌ها را در فهرست دشمنان خود بگنجاند، زیرا اهمیت موقعیت جغرافیایی یمن و در عین حال دشواری هدف قرار دادن حوثی‌ها در ناهموارترین مناطق، شرایط را پیچیده می‌کند. ماهیت ناهموار جغرافیایی یمن، تشکل مذهبی حوثی‌ها و ترکیب جامعه مسلح یمن، هدف قرار دادن حوثی‌ها را به فرآیندی دشوار تبدیل کرده و از همین روی؛ فشارهای نظامی، سیاسی و اقتصادی بر آنها تأثیر چندانی ندارد. باید توجه داشت که حوثی ها تقریباً برای اولین بار در تاریخ خود با توقیف کشتی «گلکسی لیدر» متعلق به یک تاجر اسرائیلی مورد تمجید افکار عمومی از مناطق مختلف جهان عرب قرار گرفتند.
تأثیر حملات دریایی انصارالله بر تجارت بین المللی
اعتقاد بر این است که تاثیر حملات نیروی دریایی حوثی‌ها بر تجارت جهانی هنوز محدود است. اما با توجه به اینکه حدود یک سوم کل حمل و نقل روزانه جهان از بخش شمال شرقی آفریقا می‌گذرد، بین یمن و جیبوتی در مسیر سوئز، پیش بینی‌ها در این امر اندکی ساده لوحانه است. البته این روند به تحولات غزه بستگی دارد، زیرا تشدید عملیات اسرائیل علیه فلسطینی‌ها ممکن است خطر حمله به کشتی‌های اسرائیلی را افزایش دهد و سپس به کشتی‌های آمریکا و کشورهای غربی گسترش یابد.
همچنین، حملات حوثی‌ها احتمالا به بازگشت دزدان دریایی سومالی نیز منجر شود، همانطور که اخیراً اتفاق افتاد. بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱، تجارت جهانی از حملات گسترده دزدان دریایی سومالی آسیب دید که منجر به ربودن تعداد زیادی کشتی (۲۳۷ کشتی در سال ۲۰۱۱) از جمله کشتی‌های غول‌پیکر شد. سناریوهای فوق به این معنی نیست که تجارت جهانی کشتیرانی به حالت فلج خواهد رسید، اما احتمالا شاهد افزایش قابل توجه نرخ بیمه و در نتیجه افزایش هزینه حمل و نقل باشد. باید توجه داشت که به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، هزینه بیمه کشتی در دریای سیاه و محموله‌های آن به ۱۰ درصد از ارزش کل آن افزایش یافت.
خطر بزرگ در کمین اقتصاد اسرائیل
اما بیشترین تأثیر حملات حوثی‌ها احتمالا بر اقتصاد اسرائیل باشد، نه تجارت بین المللی کشتیرانی دریایی. از همین روی، کارشناسان اسرائیلی به شدت نگران سناریوی تشدید حملات به کشتی‌های مرتبط با رژیم صهیونیستی در جنوب دریای سرخ و خلیج عدن هستند. بر اساس گزارش روزنامه اسرائیلی هاآرتص، مرکز ثقل اقتصاد جهان به سمت کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا حرکت کرده و بنابراین تجارت اسرائیل با این کشورها در حال افزایش است. از همین روی، بخش مهمی از تجارت اسرائیل از کانال سوئز و تنگه باب المندب می‌گذرد، بنابراین برای اسرائیل، دریای سرخ اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند.
داده‌ها نیز این امر را ثابت می‌کند. در سال ۲۰۰۶، حدود ۱۹۱ هزار کانتینر بار از شرق آسیا به سواحل اسرائیل رسید، در حالی که ۲۶۸ هزار کانتینر از اروپای غربی وارد شده بود. اما در سال ۲۰۱۹، تقریباً ۲۷۸ هزار کانتینر از آسیا در بنادر اشدود و حیفا تخلیه شد، در حالی که تعداد کانتینرهای اروپای غربی به حدود ۲۶۰ هزار کانتینر کاهش یافت.
بنابراین، اسرائیل مانند اروپا به تجارت زمینی وابسته نیست و به شدت به بنادر دریایی خود متکی است. بیش از ۹۸ درصد تجارت کالاهای اسرائیلی از طریق آنها انجام می‌شود. دو تهدید این رژیم را نگران می‌کند، نخست تهدید ناوبری در دریای سرخ است. برای مثال، اگر حوثی‌ها نه تنها به کشتی‌های متعلق به اسرائیل، بلکه به کشتی‌هایی که به سمت اسرائیل می‌رفتند نیز حمله کنند، چه اتفاقی می‌افتد. دوم اینکه، باید توجه داشت که بخش دریایی حساس است و فضای ناپایدار امنیتی تاثیر فوری دارد. بطوریکه در روزهای اول جنگ غزه، برخی از کشتی‌ها اعلام کردند که در بندر نفتی اشکلون در شمال پهلو نخواهند گرفت.
در آغاز جنگ، ۴۰ درصد کاهش ترافیک در اشدود (همچنین نزدیک غزه) مشاهده شد، زیرا بیم آن می‌رفت که گنبد آهنین اسرائیل نتواند از این بندر محافظت کند. در مجموع، این امر دارای ابعاد مالی قابل توجهی است که عمدتاً به دلیل افزایش حق بیمه کشتی‌های حامل کالا به اسرائیل است. در ضمن، سهام شرکت کشتیرانی اسرائیلی «زیم» از زمان شروع جنگ تحت تأثیر این موضوع قرار گرفته و امروز در مقایسه با همتایان جهانی خود با قیمت پایینی معامله می‌شود.
ماهیت حملات حوثی‌ها
براساس گزارش تحقیقاتی در سال ۲۰۲۱ که توسط آری هاستن و الیشا استون، محققین مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل تهیه شده بود، «در سال‌های اخیر، این نگرانی بین‌المللی ایجاد شده که حوثی‌ها توانایی انجام یک کارزار بزرگ علیه ترافیک دریایی در منطقه برای مختل کردن جریان کالا از طریق کانال سوئز، کاهش عرضه جهانی نفت و افزایش حق بیمه دریایی را دارند. اکنون به نظر می‌رسد که این گروه قادر به انجام چنین کاری باشد و می‌تواند کنترل تجارت دریایی منطقه ای را داشته باشد تا جامعه بین المللی بر اسرائیل در مورد مسائل خاص سیاسی فشار بیاورد.»
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد حملات حوثی‌ها همچنان محدود است و بیشتر جنبه پیام‌رسانی دارد تا تخریب. اما مطمئناً خطری که کشتیرانی در دریای سرخ را تهدید می‌کند و آسیب به اقتصاد اسرائیل، عاملی خواهد بود که دولت بایدن در ارزیابی میزان ادامه حمایت خود از تجاوز اسرائیل به غزه مورد توجه قرار خواهد داد
به همین دلیل اسرائیل به همکاری مستقیم و نزدیک‌تر با طرف‌های درگیر، به‌ویژه ناوگان پنجم آمریکا دارد. اما به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها با وجود پاسخی که به حملات حوثی‌ها داشتند، قصد وارد شدن به جنگ با آنها را ندارند و این امر از این جهت مشخص بود که به توقیف کشتی «گلکسی لیدر» متعلق به تاجر اسرائیلی پاسخی ندادند.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد حملات حوثی‌ها همچنان محدود است و بیشتر جنبه پیام‌رسانی دارد تا تخریب. اما مطمئناً خطری که کشتیرانی در دریای سرخ را تهدید می‌کند و آسیب به اقتصاد اسرائیل، عاملی خواهد بود که دولت بایدن در ارزیابی میزان ادامه حمایت خود از تجاوز اسرائیل به غزه مورد توجه قرار خواهد داد.
