افقه: شوک «طوفان الاقصی» به فرزین / شرط ماندگاری او دچار چالش می‌شود؟
به گزارش اکونگار، محمدرضا فرزین با یک شرط به ریاست بانک مرکزی انتخاب شد و آن شرط کنترل نرخ ارز بود. قیمت دلار برای ابراهیم رئیسی مهم بود؛ چون نرخ ارز شاخص مهمی برای سنجیدن عملکرد اوست. سال قبل و در دوره علی صالح‌آبادی قیمت دلار چنان شتابی به خود گرفت که حتی از 61 هزار تومان هم عبور کرد. برای کنترل این نرخ ابراهیم رئیسی تصمیم به تغییر رئیس‌کل بانک مرکزی گرفت و برای رئیس جدید شرط کنترل قیمت گذاشت. فرزین هم نیروهای خود را بسیج کرد تا نرخ دلار حتی به قیمت محدودکردن تخصیص ارز وارداتی، تثبیت شود.
فرزین موفق شد؛ اما چون این تثبیت نرخ واقعی نبود با یک تکانه برنامه‌ها به هم ریخت. انتشار خبر حمله حماس به اسرائیل همان تکانه‌ای بود که نرخ دلار را تا 54 هزار تومان افزایش داد.
تاثیرپذیری اقتصاد ایران از مسایل خاورمیانه جدید
مرتضی افقه کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «اکونگار» در تحلیل این اتفاق گفت: مسئله خاورمیانه جدید، اقتصاد ایران را متأثر می‌کند. بسیاری از متغیرهای اقتصاد به‌ویژه ارز و طلا به‌شدت تحت‌تأثیر مسائل روانی، روابط تجاری خارجی و تنش‌های بین‌المللی است.
او اظهار کرد: ازآنجاکه شاخص‌های اقتصادی مثل نرخ ارز و یا حتی رشد اقتصاد، واقعی نیست با هر اتفاقی متأثر می‌شود و بازارها به هم می‌ریزد. همان‌طور که دیدیم در چند روز گذشته، جنگ ضد اسرائیلی فلسطین بر بورس و ارز ایران اثر قابل‌توجهی گذاشت درحالی‌که کشورهای دیگر تأثیر چندانی از این هجوم نپذیرفتند.
رویکرد امنیتی به بازار
افقه تأکید کرد: اگرچه تلاطماتی در روزهای گذشته در بازار ارز داشتیم؛ اما به نظر می‌رسد بانک مرکزی تمام تلاش خود را برای کنترل دوباره نرخ به کار خواهد بست چرا که شرط ماندگاری فرزین در این سمت، تثبیت نرخ ارز است.
به گفته او بانک مرکزی علاوه بر ادامه عرضه‌ها در بازار ارز، به تدابیر امنیتی از جمله مقابله با صرافی‌های غیرمجاز، کانال‌های خریدوفروش و اعلام نرخ و دلالان این حوزه دست خواهد زد.
معمای ادامه کسری بودجه
این کارشناس اقتصادی در واکنش به رشدهای اقتصادی ایجاد شده در فصول گذشته نیز گفت: دولت مدعی است فروش نفت افزایش‌یافته و درآمدهای حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی به کشور در حال بازگشت است. در واقع مسئولان به طرز عجیبی بر بهبود عملکرد در این حوزه تأکید دارند.
افقه افزود: با وجود چنین درآمد ارزی که قطعاً نسبت به دولت گذشته دست‌کم 50 درصد بیشتر است باز هم دولت در نیم‌سال اول با کسری بودجه قابل‌توجهی مواجه بوده است. اگر واقعاً به میزان ادعا شده نفت می‌فروشند باید اثرات آن را در کسری بودجه و کاهش آن مشاهده می‌کردیم. هرچند مسئولان می‌گویند اثرات آن در آینده مشخص می‌شود؛ ولی واقعیت این است که هنوز نمودی از رشد بخش نفت در اقتصاد لمس نمی‌شود.
فروش نفت با 2 هزینه سربار
او توضیح داد: در بحث فروش نفت با دو هزینه سربار مواجه هستیم. اول اینکه به دلیل وجود تحریم‌ها ناچار هستیم نفت را حدود 20 دلار زیر قیمت بفروشیم. از سوی دیگر چون از طریق سیستم رسمی بانکی نمی‌توانیم ارزهای صادراتی را انتقال دهیم ناگزیر به توسل به صرافی‌ها هستیم که آنها با کارمزدهای بالا این انتقال را انجام می‌دهند؛ بنابراین حتی در صورت افزایش فروش نفت در صورت‌های مالی نیز درآمد خالص به‌دست‌آمده به میزان رشد اعلام شده نخواهد بود.
افقه همچنین خاطرنشان کرد: اینکه می‌گویند تورم را کنترل کردیم در حقیقت این اتفاق نیفتاده است. کاهش چند واحد درصدی در یک تورم 50 درصدی به معنی کنترل تورم نیست. این کاهش تورم از فرمول کاهش نقدینگی تبعیت کرده است. با چند تصمیم از جمله انتقال حساب شرکت‌های دولتی به خزانه، نقدینگی کاهش یافته است. این کاهش نقدینگی گرچه مقدار کمی از نرخ تورم کاسته؛ اما در ازای آن رکود تولدی را دامن زده است.
آدرس غلط دولت در رشد اقتصاد
او معتقد است: امروز با کاهش نقدینگی و گردش سرمایه در بخش تولید مواجه هستیم. تأکید بر رشد اقتصاد در دو فصل گذشته هم آدرس غلطی است که دولت می‌دهد. در واقع این رشد به دلیل بازگشت ظرفیت‌های خالی شده بعد از کرونا به وجود آمده و ارتباطی به عملکرد دولت و بهبود وضعیت ندارد.
افقه با تأکید بر اینکه دولت سیزدهم دولت کارآمدی نیست متذکر شد: کم‌تجربه‌ترین کابینه در چند دولت اخیر را در دولت سیزدهم می‌بینیم. حتی ترکیب کابینه نیز ثبات نداشته و تغییرات متعدد در آن را شاهد هستیم. در شرایط بی‌ثباتی مدیریتی چگونه می‌توان انتظار داشت شاخص‌ها بهبود یابد و جهش‌های قیمتی کنترل شود.
