پیغام آمارهای تورمی برای مردم و فعالان اقتصادی

به گزارش اکونگار به نقل از دنیای اقتصاد، تیمور رحمانی، استاد اقتصاد دانشگاه تهران در یادداشتی به تحلیل وضعیت تورمی کشور و پیغامی که آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی برای مردم و فعالان اقتصادی پرداخت. 

رحمانی در این یادداشت آورده است: با فرض اینکه شوک سیاسی جدیدی رخ ندهد (که البته وقوع چنین شوکی به‌دلیل تلاش دیپلماتیک دولت از یک طرف و ملاحظات طرف‌های منازعه ایران از طرف دیگر نسبتا کم‌احتمال است)، آن‌گاه در طول ماه‌های باقی‌مانده سال نرخ تورم ماهانه احتمالا در سطوح کنونی یا اندکی پایین‌تر تداوم می‌یابد، نرخ تورم نقطه به نقطه در سطوح به‌طور قابل توجه پایین‌تری قرار می‌گیرد و بسیار محتمل است که به زیر ۳۰درصد برسد و نرخ تورم متوسط سالانه نیز گرچه روند نزولی ملایمی را دنبال می‌کند، اما بنا به خاصیت محاسباتی به حدود ۴۰درصد میل می‌کند.

با این حال، ماهیت پیچیده تحولات اقتصاد کلان به ما اقتصادخوانده‌ها یادآوری می‌کند که درست عکس توصیه جان کنت گالبرایت برای مورخان را پیروی کنیم (گالبرایت مورخ باتدبیر را کسی می‌دانست که ریسک نکند در مورد تاریخ نزدیک چندان با جزئیات قلم‌فرسایی کند. اما اگر گالبرایت اقتصاددان باتدبیر را توصیف می‌کرد احتمالا او را کسی می‌دانست که ریسک نکند در مورد آینده دورتر به پیش‌بینی بپردازد). ازآنجاکه آخرین چشم‌انداز تورم پیش رو را نرخ تورم ماهانه بهتر نمایان می‌کند، بهتر است نگاهی به نرخ تورم ماهانه و دلالت‌های آن بیندازیم.

در نمودار بالا نرخ تورم ماهانه برای سه ‌سال گذشته (از مهر1399 تا شهریور1402) ترسیم شده است. اولین دلالتی که نرخ تورم ماهانه در بر دارد، آن است که با فرض تداوم تورم ماهانه در حدود 2درصد شهریور 1402، در انتهای شهریور1403 نرخ تورم متوسط سالانه حدود 27درصد خواهد بود و چنانچه انتظارات تورمی متاثر از تحولات بیرونی فراروی اقتصاد ایران به سطوح پایین‌تری کاهش یابد و رشد نقدینگی وضع موجود خود را حفظ کند، احتمالا نرخ تورم متوسط سالانه در انتهای شهریور1403 به‌طور قابل توجه کمتر خواهد بود. دلالت دوم نرخ تورم ماهانه آن است که کاهش بیشتر نرخ تورم ماهانه و نهایتا نرخ تورم متوسط سالانه در مسیر پیش رو با دشواری بیشتری نسبت به ماه‌های گذشته همراه است. با‌این‌حال، چنانچه دولت اراده کند (مثلا با پذیرش نرخ سود بالاتر و کاهش تکالیف به نظام بانکی) می‌تواند نرخ تورم ماهانه را چنان کاهش دهد که نرخ تورم متوسط سالانه در انتهای شهریور1403 به زیر 20درصد هم برسد.

بااین‌حال، ملاحظات اقتصاد سیاسی دستیابی به چنین هدفی را برای دولت تا حدی پرهزینه می‌کند و منظور از دشواری هم ناممکن بودن نیست، بلکه کم‌احتمال بودن آن از منظر اقتصاد سیاسی است. دلالت سوم و بسیار بااهمیت روند داده‌های تورم ماهانه از ابتدای سال و وضعیت آن در شهریور1402 آن است که انتظارات تورمی نقش بسیار با اهمیتی در صعود و فرود موقتی تورم بازی می‌کند (البته داده‌های قبل از آن نیز همین دلالت را دارد) و در نتیجه یکی از قدرتمندترین اقدامات سیاستگذاری برای کنترل سریع تورم آن است که انتظارات تورمی را کاهش دهیم. اگر بخواهیم دلالت تورم شهریورماه را برای عموم مردم و فعالان اقتصادی ذکر کنیم، به‌طور خلاصه آن است که به نظر نمی‌رسد تغییر مسیر جدی برای تورم در طول ماه‌های پیش رو وجود داشته باشد.