ریشه‌یابی «ساختارهای ضدتولید موجود در کشور»
مرتضی افقه استاد اقتصاد دانشگاه شهیدچمران اهواز معتقد است:ساختارهای ضدتولید حاصل تفکر اصولگرایان است.
به گزارش اکونگار به نقل از روزنامه هم‌میهن، ابراهیم رئیسی چند روز پیش در دیدار با مراجع گزارش عملکرد دولت خود را ارائه و عنوان کرد، شرایط اقتصادی کشور از دولت قبل مطلوب‌تر شده است، آیا شاخص‌های اقتصادی دولت سیزدهم از بهبود وضعیت کشور خبر می‌دهد؟ مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی به این پرسش پاسخ منفی می‌دهد و عنوان می‌کند تیم اقتصادی دولت سیزدهم عملاً ساختارهایی را ایجاد کرده که اگر نگوییم ضدتولید اما غیرتولیدی و ضدتوسعه‌ای است.
دستاورد اقتصادی دولت سیزدهم را تا به اینجا چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دولت سیزدهم تا به اینجا عملکرد مثبت و قابل اعتنایی نداشته است که البته از قبل هم مشخص بود که به دلایل داخلی و خارجی این دولت توانمند نخواهد بود. دلیل خارجی آن تداوم تحریم‌ها است و عدم وجود FATF که باعث شده مراودات بانکی ما با دیگر کشورها به مشکل بخورد و هزینه بسیاری را به کشور و مردم وارد کرده است. از طرف دیگر در داخل کشور نیز جدای از دولت، یک ساختار ناکارآمد در همه دولت‌ها وجود داشته که مانع پیشرفت‌های اقتصادی شده اما جالب اینجاست که دولت آقای رئیسی که در سخت‌ترین شرایط کشور، مدیریت اقتصادی کشور را برعهده گرفته، ضعیف‌ترین کابینه را تشکیل داده است. این کابینه ضعیف نیز در مدت دو سال گذشته بسیار بی‌ثبات بوده و چند وزیر و مسئول ارشد تصمیم‌گیر آن، تغییر پیدا کرده‌اند. افرادی در تیم اقتصادی شامل رئیس سابق بانک مرکزی و رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه و چند وزیر که به مرور تغییر کردند، نشان از ناکارآمدی دولت در تحقق وعده‌های اقتصادی است و شاخص‌های اقتصادی نیز به خوبی همه چیز را نشان می‌دهد. ابراهیم رئیسی مدعی بود تورم را نصف و بعد تک‌رقمی می‌کند و هر سال یک میلیون شغل و یک میلیون مسکن ایجاد خواهد کرد که به هیچ‌کدام از این وعده‌ها حتی نزدیک هم نشد. نکته‌ای که آقایان خیلی به آن افتخار می‌کنند، همین حدود سه واحد درصد تورمی است که اخیراً اعلام کردند که آن هم ربطی به اقدامات دولت نداشت بلکه شوکی که از رها شدن قیمت ارز در سال گذشته ایجاد شد، فروکش کرد و تورم کمی پایین آمد. همچنان تورم بالای 40 درصد است که شاخص بسیار وحشتناکی است و برای من عجیب است که دولت سیزدهم به چیزی افتخار می‌کند. دولت در وعده‌های اقتصادی خود اصلاً موفق نبود و شرایط اقتصادی کشور بدتر شد و برخلاف ادعاهای دولت، سفره مردم به دلیل بی‌کفایتی آنها کوچکتر شده است.
حسن روحانی دولت را با رشد اقتصادی9/6 درصد به ابراهیم رئیسی تحویل داد داد اما اکنون رئیس‌جمهور رشد 8/4 درصدی را دستاورد بزرگ دولت سیزدهم می‌داند. به نظر شما می‌توان عقبگرد را دستاورد دانست؟
متاسفانه آقایان ناکامی خودشان را می‌بینند اما برای توجیه طرفداران‌شان و آنهایی که دو سال پیش به ابراهیم رئیسی رای دادند چنین حرف‌هایی را می‌زنند. به‌هرحال بعد از تشدید تحریم‌ها به اقتصاد کشور شوک وارد شد و عملاً نرخ رشد منفی شد اما در همان دوره آقای حسن روحانی دوباره شاهد رشد اقتصادی بودیم و دوباره در دولت سیزدهم شاهد افت آن هستیم. ضمن اینکه به دلیل شیوع کرونا بسیاری از کسب‌وکارها به حالت تعطیل و نیمه‌تعطیل درآمد که بعد از پایان کرونا طبیعی بود که اقتصاد کشور کمی رشد کند پس این به معنی موفقیت دولت نیست. موفقیت یعنی یک دولت ظرفیت جدید ایجاد کند و آن ظرفیت بتواند رشد ایجاد کند وگرنه فعالیت مجدد کسب‌وکارهایی که از قبل وجود داشتند و به دلیل کرونا مدتی تعطیل شدند هیچ ربطی به اقدامات دولت ندارد.
فکر می‌کنید دولت سیزدهم در دو سال آینده بتواند وعده‌های اقتصادی خود مثل ایجاد یک میلیون مسکن در سال و کاهش تورم را عملی کند؟
قطعاً و بدون هیچ تردیدی به جایی نخواهند رسید، به این دلیل که نه ساختار دولتی چنین توانی را دارد و نه امکانات لجستیک و سرمایه‌های کشور توان تحقق وعده‌هایی مثل ایجاد یک میلیون مسکن در سال را دارد مگر اینکه بقیه امور کشور را متوقف کنند. اولین اصلی که در اقتصاد وجود دارد بحث کمیابی است. ما درآمد ارزی خود را به دلیل تحریم‌ها از دست داده‌ایم و آن مقداری که به ادعای آقایان با دورزدن تحریم‌ها به دست می‌آوریم آنقدر پرهزینه است که کمتر از آن مقداری است که در شرایط فعلی مشکل ما را حل کند. بنابراین تحقق وعده‌های آقای رئیسی در انتخابات سال 1400 نیاز به امکاناتی دارد که در کشور ما محدود است. اگر دولت با این تیم اقتصادی ناکارآمد به سمت تحقق وعده‌های دو سال پیش خود برود قطعاً باید بسیاری از فعالیت‌های کشور تعطیل شود بنابراین نه یک میلیون مسکن تحقق پیدا خواهد کرد و نه وعده‌های دیگر. اگر دولت نتواند مشکل تحریم‌ها را حل کند که متاسفانه هیچ افقی در این خصوص دیده نمی‌شود و انتخابات آمریکا نیز برای ما یک دورنمای منفی را نشان می‌دهد چون ممکن است جمهوری‌خواهان بر سر کار بیایند، من آینده را مثبت نمی‌دانم و متغیرهای اقتصادی را به سمت منفی‌تر شدن می‌بینم. اما اگر تحریم‌ها برداشته شود ممکن است یک شوک مثبت به اقتصاد کشور وارد شود اما ما برای حل مشکلات اقتصادی به یکسری تحولات ساختاری عمیق در داخل کشور نیز داریم. ساختارهای ضدتولید موجود کشور حاصل تفکر اصولگرایان است بنابراین تیم اقتصادی دولت سیزدهم عملاً ساختارهایی را ایجاد کرده که اگر نگوییم ضدتولید اما غیرتولیدی و ضدتوسعه‌ای است پس نمی‌توانم خوش‌بین باشم که در میان‌مدت اتفاق مثبتی رخ دهد حتی اگر تحریم‌ها برداشته شود.
