چین چگونه شرکت‌های بخش خصوصیاش را نابود کرد؟
دزموند چام، از بزرگان سابق املاک و نویسنده کتاب «رولت سرخ»، می‌‌‌گوید حزب کمونیست «بخش خصوصی را تخریب کرده است».
به گزارش اکونگار به نقل از دنیای اقتصاد؛ در پارک علم و فناوری «بیوبی» (BioBay) در منطقه سوژو در غرب شانگهای – مکانی که برای پیشرفت دانش بدن انسان اختصاص داده شده بود – دیگر نشانه‌‌‌های زندگی واقعی دیده نمی‌شود. در یک برج پنج‌طبقه که محل استارت‌آپ‌‌‌های بیوتکنولوژی و دارویی است، تنها صدایی که به گوش می‌‌‌رسد، صدای یک ژنراتور برقی در اعماق ساختمان است.
ده‌‌‌ها مستاجر این برج، یا دفاتر خود را منتقل کرده یا به طور کلی تعطیل کرده‌‌‌اند. دلالان فرصت‌‌‌طلب هم سروکله‌‌‌شان پیدا شده و کارت ویزیت‌‌‌های خود را همه جا پخش کرده‌‌‌اند، تا کامپیوترها و تجهیزات آزمایشگاهی ارزان‌قیمت را بخرند و در مالزی یا اندونزی بفروشند. بسیاری از این دفاتر پوشیده از گرد و غبار شده‌‌‌اند. مرکز بیوبی اعلام کرده امیدوار است بتواند دفاتر خالی را به شرکت‌های جدید اجاره دهد، اما جریان نداشتن زندگی در این پارک دولتی، که زمانی نمونه درخشانی از گام برداشتن چین به سوی علم و فناوری پیشرفته محسوب می‌‌‌شد، به یک روند گسترده‌‌‌تر در صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر این کشور تبدیل شده است.
یکی از مدیران مستقر در پکن با اشاره به کسب‌وکار سرمایه‌گذاری خصوصی در استارت‌آپ‌‌‌های پرخطر می‌‌‌گوید: «چین زمانی پس از ایالات متحده بهترین مقصد برای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در جهان بود.» بنیان‌گذاران و سرمایه‌گذاران، امید چندانی به بازگشت به شکوه سال‌های قبل از همه‌گیری کرونا ندارند؛ زمانی که شرکت‌هایی مانند علی‌‌‌بابا و تنسنت از رشد سریع اقتصادی و جهش اینترنت موبایل برای تبدیل شدن به شرکت‌های بزرگ تکنولوژی در سطح جهانی بهره می‌‌‌بردند. آن مدیر ادامه می‌دهد: «کل این صنعت در برابر چشمان ما در حال جان دادن است. روحیه کارآفرینی مرده و مشاهده چنین واقعیتی بسیار غم‌‌‌انگیز است.» این بدبینی‌‌‌ها را می‌توان در آمار هم دید. طبق اعلام شرکت تهیه داده «آی‌‌‌تی جوزی»(IT Juzi)، در سال 2018، در اوج سرمایه‌گذاری‌‌‌های خطرپذیر، بیش از 5100 استارت‌آپ در چین تاسیس شد. تا سال 2023، این تعداد به 1202 استارت‌آپ کاهش یافت و انتظار می‌رود امسال باز هم کاهش یابد.
کیو جین، استادیار مدرسه اقتصاد لندن، می‌‌‌گوید این صنعت «در تحریک دینامیک کارآفرینی چین بسیار مهم بوده است». او هشدار داده که «خروج سرمایه‌گذاری‌‌‌های جهانی از کشور و کاهش شدید ارزش‌‌‌گذاری شرکت‌های چینی، بر روند نوآوری این کشور تاثیر می‌‌‌گذارد.» بحران در این بخش تا حدی منعکس‌‌‌کننده رکود اقتصاد چین است که البته تحت‌تاثیر قرنطینه‌های طولانی‌مدت کرونا، ترکیدن حباب املاک و رکود بازارهای سهام بدتر شد. با تشدید تنش‌‌‌های دوجانبه، سرمایه‌گذاران مستقر در ایالات متحده نیز تا حد زیادی سرمایه‌‌‌های خود را از چین خارج کردند. اما به گزارش فایننشال تایمز، این اتفاق‌‌‌ها نتیجه مستقیم تصمیمات سیاسی شی جین‌‌‌پینگ، رئیس جمهور چین است که محیط کسب و کار بخش خصوصی را به طور چشمگیری تغییر داده است - از جمله سرکوب شرکت‌های تکنولوژی که تصور می‌‌‌شد انحصاری هستند یا با ارزش‌‌‌های حزب کمونیست ناسازگارند و همچنین راه‌‌‌اندازی یک کمپین ضد فساد که هنوز هم در جامعه کسب و کار جریان دارد.
دزموند چام، از بزرگان سابق املاک و نویسنده کتاب «رولت سرخ»، می‌‌‌گوید حزب کمونیست «بخش خصوصی را تخریب کرده است». او اضافه می‌کند: «کارآفرینان موفق در چین این نگرانی را دارند که از نزدیک تحت نظر قرار بگیرند، قادر به انتقال پول خود به خارج از کشور نباشند و تراکنش‌‌‌ها و اظهارنامه‌‌‌هایشان به‌‌‌دقت مورد موشکافی قرار بگیرد. پول آنها پول کشور است.» فایننشال تایمز با 11 مدیر شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی و همچنین کارشناسان صنعت، دانشگاهیان و کارآفرینان صحبت کرده است. بیشتر آنها نمی‌‌‌خواستند شناسایی شوند، چون اجازه نداشتند از طرف سرمایه‌گذاران صحبت کنند، اما همه آنها از آنچه در زمان اوجش پویاترین و رقابتی‌‌‌ترین بازار جهان برای بنیان‌گذاران بود، تصویری تیره و تار ترسیم کردند.
یکی از فعالان صنعت می‌‌‌گوید: «5سال پیش، سرمایه‌گذاران خطرپذیر و صاحبان صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی، برترین‌‌‌های جهان بودند. آنها را می‌‌‌شد خوش‌بین‌‌‌ترین مردم چین دانست. اما الان افسرده‌‌‌اند. دیگر آنها را نمی‌‌‌بینی.» بنیان‌گذارانی مانند جک ما در علی‌‌‌بابا و پونی ما در تنسنت، الهام‌‌‌بخش نسلی از کارآفرینان چینی بوده‌‌‌اند که می‌‌‌خواستند با عرضه عمومی سهام شرکت‌هایشان، ثروتمند شوند. در سه‌ماه آخر سال 2020، ارزش این دو شرکت در مجموع 1.5 تریلیون دلار بود. این رویا در نوامبر 2020 پس از لغو عرضه اولیه سهام شرکت تکنولوژی مالی Ant Group که شاخه‌‌‌ای از علی‌‌‌بابا بود، فروپاشید.
جک ما از سوی مقامات دولتی با عنوان «گفت‌‌‌وگوهای نظارتی» احضار شد تا آغازی باشد برای سرکوب گسترده‌‌‌تر بخش تکنولوژی و غیرقابل پیش‌بینی شدن سرمایه‌گذاری در چین. از آن زمان، خوش‌بینی‌‌‌ای که نسلی از کارآفرینان ریسک‌‌‌پذیر را پدید آورده بود، به‌‌‌طور سیستماتیک از بین رفته است. یک کارآفرین سریالی در شانگهای می‌‌‌گوید: «دیگر دلیل خوبی برای راه‌‌‌اندازی یک شرکت وجود ندارد. چرا باید ریسک کنیم؟ پنج سال است که استارت‌آپ‌‌‌ها زیان‌‌‌ده شده‌‌‌اند.» مجموعه سرمایه‌‌‌ای که شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر می‌توانند از آن بهره ببرند نیز در حال کاهش است. سرمایه‌گذاران خارجی، چینی‌‌‌های ثروتمند و سرمایه‌گذاران شرکت‌های بزرگ، دیگر خودشان را با چین در نمی‌‌‌اندازند.
یکی از سرمایه‌گذاران می‌‌‌گوید: «در گذشته، آن دسته از شرکای محدود ایالات متحده که نگاهشان به آسیا بود، فقط منابع مالی چین را می‌‌‌خواستند. بازارهای دیگری مثل هند، چندان جلب توجه نمی‌‌‌کردند. امروز ما مثل جذامی‌‌‌ها شده‌‌‌ایم. کسی از 100 قدمی ما هم رد نمی‌شود.» تعدادی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌‌‌گویند که در حال حاضر بیشتر شرکت‌های تولیدی را ترجیح می‌دهند و و آنها را کم‌خطرتر می‌‌‌بینند. بر اساس گزارش آی‌‌‌تی جوزی، در سال 2023 شرکت‌های تولیدی پیشرفته که در زمینه انرژی‌‌‌های جدید، مدارهای مجتمع و مواد اولیه جدید کار می‌کنند، بیش از 30درصد از استارت‌آپ‌‌‌های تاسیس‌شده را تشکیل می‌دهند که نشان‌‌‌دهنده تغییری محسوس نسبت به سال‌های گذشته است؛ زمانی که بیوتکنولوژی، تکنولوژی مصرفی و آموزش، در صدر لیست بودند. تلاش‌‌‌های پکن برای کاهش دستمزدهای اضافه در حوزه مالی نیز انگیزه سرمایه‌گذاری‌‌‌های پرخطر اما پربازده را کاهش داده است.
