سقوط آزاد رتبه جهانی صنعت لجستیک ایران

به گزارش اکونگار به نقل از اقتصادسبز آنلاین؛ سهراب کارگر، رئیس هیأت مدیره انجمن ملی صنعت پخش ایران در پنل تخصصی «شبکه توزیع و پخش در شبکه FMCG» که همزمان با نمایشگاه «ایران اکسپو» و به همت کمیسیون صنایع غذایی اتاق تهران برگزار شد، در سخنرانی مفصلی ضمن بیان این مطلب خاطرنشان ساخت: بنابر گزارش بانک جهانی که در سال 2022 منتشر شد، صنعت لجستیک، جزو ده صنعت برتر توسعه یافته در دنیا بوده و پیش‌بینی می‌شود که در حد فاصل سال‌های 2023 تا 2030 میلادی این صنعت جزو 5 صنعت برتر دنیا قرار گیرد که این مسأله نشاندهنده این است که صنعت لجستیک توانسته جایگاه خود را در دنیا پیدا کند.

او افزود: متأسفانه صنعت لجستیک ایران در جایگاه 123 در میان 139 کشور جهان و در کنار کشورهایی نظیر بورکینافاسو، قزاقستان، سوریه و ونزوئلا قرار گرفته است که نشان می‌دهد در طول 5 سال گذشته این صنعت در کشور دچار افت شده است.

کارگر با تأکید بر این‌که این مسأله در جایی بیش‌تر خود را نشان می‌دهد که بنابراین گزارش عربستان سعودی در رتبه 38 جهان، عمان 43 و امارات متحده عربی در جایگاه هفتم جهان قرار گرفته‌اند، اظهار داشت: موقعیت استراتژیک کشور ما به شدت نیازمند توسعه صنعت لجستیک است و متأسفانه تأمل در این آمار حکایت از وارد شدن زیان به زنجیره تأمین کشور دارد و نشان می‌دهد که در برنامه‌های بالادستی نیز برنامه‌ای برای ارتقای صنعت لجستیک وجود ندارد.

او با تأکید بر این‌که وضعیت فعلی صنعت لجستیک منجر به آن شده تا حمل کالایی از بندرعباس تا تهران گاهی معادل 60 درصد بهای کالای حمل شده هزینه داشته باشد و این هزینه سربار در نهایت به مصرف کننده نهایی تحمیل می‌شود، خاطرنشان ساخت: صنعت پخش هم با توجه به توسعه یافتگی صنعت لجستیک می‌تواند، بهره‌وری و توسعه بهتری داشته و موجب ارتقای ارزش افزوده زنجیره تأمین شود.

رئیس هیأت مدیره انجمن ملی صنعت پخش ایران با یادآوری این‌که جایگاه صنعت پخش و لجستیک در چرخه عرضه مشخص و شفاف نیست، تأکید کرد: معمولاً در همه دنیا توزیع یک متولی دارد، اما در کشور ما متولی توزیع‌ دارو و وزارت بهداشت، توزیع صنایع غذایی وزارت صمت، توزیع سوخت وزارت نفت و توزیع لوازم‌التحریر وزارت ارشاد است و این رویکرد موجب عدم تعادل و محوریت در این صنعت شده است.

او با اشاره به این‌که وقتی صنعت لجستیک و پخش، متولی واحدی نداشته باشد‌، به معنای آن است که نمی‌تواند در زنجیره تأمین بهره‌وری ایجاد کند، گفت: امروز در برخی شرکت‌های پخش، بهره‌وری توزیع به زیر 40 درصد رسیده است، چرا که تنها کالاهای تولیدی خودشان را توزیع می‌کنند و مکانیسم موجود اجازه توزیع کالاهای سایر برندها را نمی‌دهد.

کارگر در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به فاصله میان دانشگاه، صنعت و لجستیک اظهار داشت: امروز متأسفانه نکاتی که در دانشگاه ارایه می‌شود به درد صنعت نمی‌خورد و فعالیت‌های صنعت هم علمی نیست و این‌گونه است که صنعت با دانش روز و متناسب با شرایط جهانی رشد نمی‌کند.

رئیس هیأت مدیره انجمن ملی صنعت پخش ایران به نبود چارچوب قانونی در راستای اطمینان‌بخشی تأمین کنندگان به شرکت‌های پخش اشاره کرد و گفت: تأمین‌کنندگان به‌دلیل حفظ اطلاعات مجموعه خود در برابر رقبا در عمل اطمینان لازم را به شرکت‌های پخش ندارند و از این‌رو غالب شرکت‌های پخش فقط برای یک هلدینگ و یک تأمین‌کننده فعالیت می‌کنند.

کارگر با یادآوری ضرورت توجه به سودآوری در صنعت لجستیک، به مقوله عدم سرمایه‌گذاری لازم برای ایجاد شرکت‌های لجستیک اشاره و خاطرنشان ساخت: به‌دلیل آنکه عواملی نظیر زمین، خودرو، انبار و تجهیزات 4 عامل گران و کمیاب محسوب می‌شود، معمولاً سرمایه‌گذاری‌های لازم در این بخش صورت نمی‌گیرد.

به گفته او عدم همسویی میان تشکل‌های صنعت لجستیک و عدم ایجاد هم‌افزایی مشکل‌ساز شده است.

رئیس هیأت مدیره انجمن ملی صنعت پخش ایران با تأکید بر این‌که براساس مطالعات انجام شده 20 سرعتگیر جهت صنعت لجستیک در کشور وجود دارد که به 5 سرفصل کلی تقسیم می‌شود‌، تصریح کرد: فصل زیرساخت‌های سیاستگذاری و قانونگذاری و نبود هماهنگی میان دستگاه‌های بالادستی و به‌طور کلی جایگاه نازل صنعت لجستیک در اسناد بالادستی کشور، فصل زیرساخت‌های فیزیکی به‌دلیل آنکه کشور اساساً در شبکه ریلی، بنادر و حمل و نقل زیرساخت‌های لازم برای پیشرفت صنعت لجستیک را ندارد و از این‌رو بهره‌وری در کشور کمتر از 50 درصد است، فصل نظام اطلاعات لجستیک، چرا که اطلاعات منسجم و معقولی در این بخش وجود ندارد، سنتی بودن، کوچک مقیاس بودن و خویش‌فرما بودن رانندگان به‌عنوان فصل دیگر خود را نشان می‌دهد که مانع ایجاد شرکت‌های بزرگ صنعت پخش می‌شود.

او فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل که در سال‌های گذشته منجر به عقب‌گرد از حمل و نقل برون‌شهری به درون‌شهری شده، به‌طوری که متوسط عمر ماشین‌های فعال در ناوگان لجستیک صنعت پخش به 13 تا 14 سال رسیده است و خدمات محدود و غیرمتنوع بیمه‌ای با ظرفیت‌های ناکافی را فصول دیگری برشمرد که سرعت پیشرفت این صنعت را گرفته است.

رئیس هیأت مدیره انجمن ملی صنعت پخش کشور با اعلام این‌که اعضای این انجمن، کالاهای بیش از 4 هزار تأمین کننده داخلی و خارجی را توزیع می‌کنند‌، یادآور شد: هم‌اکنون این صنعت برای بیش از 120 هزار نفر به‌طور مستقیم اشتغالزایی کرده و بیش از 25 هزار ناوگان خودروی این صنعت درکشور فعالیت دارند.

کارگر با بیان این‌که حدود 4 میلیون مترمربع انبارهای سرپوشیده انجمادی و یخچالی توسط اعضای این انجمن مدیریت می‌شود، به نقش 9 درصدی GDP ارزش این صنعت در زنجیره تأمین اشاره کرد و افزود: هیچ فرآیند تجاری و اقتصادی وجود ندارد که در آن زنجیره تأمین نقش نداشته باشد.

او اظهار داشت: متأسفانه در کشور ما زنجیره تأمین به‌صورت یک چرخه کامل دیده نمی‌شود، چرا که هلدینگ‌ها و مراکز بزرگ از تأمین مواد اولیه تا رساندن کالا به مصرف‌کننده دارای ساختاری یکپارچه و یکسان نیستند و به‌همین دلیل بهره‌وری و ارزش افزوده یکسانی در این نوع زنجیره‌ها مشاهده نمی‌شود.

رئیس هیأت مدیره انجمن ملی صنعت پخش کشور در پایان این پنل، 7 راهکار برون رفت صنعت پخش و لجستیک از وضعیت فعلی را مطرح کرد و گفت: تعیین متولی مشخص صنعت لجستیک در نقش هماهنگ کننده و ایجاد کننده زیرساخت‌ها، جمع‌آوری قوانین موازی و صدور مجوزهای متعدد، تدوین قانون یکپارچه و فراگیر، خروج دولت از تصدی‌گری و ایفای نقش نظارتی، تغییر نگرش شرکت‌های صنعت پخش و جذب سرمایه و ایجاد هاب‌های لجستیک از جمله راهکارهای برون رفت این صنعت از وضعیت فعلی می‌باشد.