توزیع آنلاین دارو تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری مجاز شده / برخی پلتفرم‌های دارویی از داروخانه‌ها باج ۵۰ درصدی می‌گیرند

به گزارش اکونگار، پس از تدوین پیش نویس توزیع آنلاین دارو توسط وزارت بهداشت باز هم اما و اگرهایی در این زمینه به وجود آمده است که شاید مهم ترین آن ها سلامت توزیع دارو و رانت های ایجاد شده در این عرصه باشد.

۴۰ درصد داروخانه‌‌داران در آستانه ورشکستگی‌اند/ وضعیت اورژانسی داروخانه‌ها

محمدعلی مظلومی، عضو انجمن داروسازان در این رابطه در گفت‌وگو با «اکونگار» گفت: در حوزه کنترل حوزه تامین دارو با یک سلسله زنجیره‌ای مواجه هستیم که هر کدام از حلقه های آن اگر به صورت شفاف انجام نشود، نمی توان اطمینان حاصل کرد که داروی سالمی به دست بیمار رسیده است. امروز دیگر از روی بسته بندی و اسم دارو به هیچ عنوان نمی توان سلامت دارو را تایید کرد.

اما این تمام ماجرا نیست و شنیده شده برخی، نسخه ها را به گروگان می گیرند و عنوان می کنند که در صورتی بیمار را به سمت داروخانه شما هدایت می کنم و نسخه نویسی انجام می دهم که 50 درصد سود را در اختیار آن ها قرار دهید. این عدد بسیار رقم بالایی است و داروخانه ها را مجبور به تخلف می کند. در راستای بررسی ابعاد این چالش ها در حوزه دارو، اکونگار گفت و گویی با محمدعلی مظلومی، عضو انجمن داروسازان داشته است که در ادامه می خوانید.

*آیین نامه جدید سازمان غذا و دارو در رابطه با توزیع آنلاین دارو چه نکات مثبت و منفی دارد؟

هیچکس مخالف خدمت به مردم نیست و هدف همه ما ارائه خدمات بهتر به شهروندان است. با این وجود باید توجه داشت که داروخانه ها، سوپرمارکت نیستند و اساسا موضوع توزیع دارو یک مقوله مهم و حساس است و به همین علت باید توزیع آن نیز ضوابط خاص خود را داشته باشد. طبق این ضوابط نباید یک شرکت که تا به امروز تنها در حوزه تاکسی اینترنتی فعال بوده به صورت غیرتخصصی وارد حوزه توزیع دارو شود. امروز سازمان غذا و دارو آیین نامه ای را تدوین کرده اما این آیین نامه به زیرساخت های مورد نیاز برای توزیع دارو اشاره ای نکرده و عملا زیرساختی برای این موضوع وجود ندارد. براساس این آیین نامه، مقرر شده تا سامانه اصلی زیر نظر سازمان غذا و دارو باشد و شرکت های خصوصی از طریق آن اقدام به فروش دارو کنند. این مرجعیت سازمان غذا و دارو خوب است اما باید توزیع دارو با توزیع پیتزا متفاوت باشد زیرا اصول علمی و بهداشتی خاص خود را دارد.

توزیع دارو نیازمند لجستیک استاندارد است و متصدی آن نیز باید آموزش دیده باشد و نمی توان به همین راحتی توزیع دارو را به هر کسی سپرد. آیین نامه جدید سازمان غذا و دارو خوب است اما از نظر من انجام پذیر نیست و قابلیت اجرایی در زمان حال را ندارد. امروز در حوزه نسخه الکترونیک نیز شاهد هستیم که هر از گاهی مشکلاتی پیش می آید و سیستم قطع می شود. این یک تجربه خوب است تا با عجله به سراغ توزیع آنلاین دارو نرویم زیرا کوچک ترین مشکلی می تواند تبعات نامطلوبی در حوزه داروی کشور داشته باشد. مسائلی همچون محرمانه بودن پرونده بیماران، احراز هویت و مشاوره دارویی از جمله موضوعاتی است که هنوز فکری برای آن ها نشده است. برخی داروسازی را صرفا حوزه داروفروشی می بینند. داروخانه صرفا محلی برای فروش دارو نیست بلکه در آن فرآیندی طی می شود تا رویه علمی و بهداشتی طی شود. به همین علت در تمامی داروخانه ها دکتر داروساز حضور دارد و متخصصین امور را اداره می کنند. فرآیند کنترل دارو و مشاوره اهمیت بالایی دارد که تا به این لحظه در حوزه فروش اینترنتی دارو برای آن راهکاری در نظر نگرفته اند.

شکست طرح پزشک خانواده

بعضا شاهد هستیم که دارو در حین فروش نیاز به بازنگری داشته و نیاز بوده تا مصرف کننده بار دیگر طبق نظر داروساز به پزشک مراجعه کند و به همین علت باید این موارد مدنظر قرار گیرد. آیین نامه سازمان غذا و دارو یک گام رو به جلو است نسبت به آن چیزی که در گذشته تحت عنوان فروش اینترنتی دارو مطرح شده بود. با این وجود هیچ کجای جهان با این سرعت موضوعی به این مهمی را در دستور کار قرار نمی دهند. امروز مشخصا بدون رجیستری بیمار نمی توان در این حوزه عملکرد خوبی داشت و اساسا رجیستری بیمار انجام نشده است. زمانی می توان فروش اینترنتی دارو را انجام داد که یک رابطه آگاهانه میان داروخانه، بیمار و پزشک وجود داشته باشد که امروز این امر محقق نشده است. در گذشته نیز شاهد بودیم که طرح پزشک خانواده شکست خورد و چنین اتفاقی رخ نداد تا شناسایی و پیوستگی میان این زنجیره به وجود آید. امروز این مجوز داده شده تا دارو تا شعاع 100 کیلومتری ارسال شود که این بدین معنی است که بیماری که هیچ گاه توسط پزشک دیده نشده، نیز می تواند از فاصله دور دارو دریافت کند.

*راهی برای استانداردسازی فروش اینترنتی دارو وجود دارد؟

این حوزه نیاز به بررسی های کارشناسی دارد و در ابتدا نیاز به زیرساخت دارد. شاید بتوان با اجرای آزمایشی این طرح در یک منطقه محدود، ایرادات آن را احصا کرد و پس از عیب یابی در سراسر کشور اجرا شود. در طرح پزشک خانواده نیز اتفاق افتاد و چند شهر محدود به عنوان مراکزی برای آزمایش طرح پزشک خانواده مشخص و معلوم شد اساسا این طرح قابل اجرا نیست. امروز داروخانه هایی که مجوز دارند برای فروش مکمل های دارویی و لوازم بهداشتی و آرایشی می توانند سایت ایجاد کرده و فروش داشته باشند اما با این وجود برخی در بستر فضای مجازی ورود کرده و داروها را در دسترس عموم قرار دادند که این اتفاق در مقطعی توسط اسنپ نیز انجام شد.

فروش داروی مخدر در فضای مجازی

 کار تا جایی پیش رفت که برخی پلتفرم ها داروهایی که در داورخانه ها نیز عرضه نمی شد به راحتی به صورت اینترنتی به فروش می رساندند. داروی مخدر و سقط جنین نیز در این پلتفرم ها به راحتی در دسترس است و عملا یک شعبه «ناصرخسرو» را در فضای مجازی ایجاد کرده اند که مشخص نیست دارو از چه محلی برای خریدار ارسال می شود. در حوزه کنترل حوزه تامین دارو با یک سلسله زنجیره ای مواجه هستیم که هر کدام از حلقه های آن اگر به صورت شفاف انجام نشود، نمی توان اطمینان حاصل کرد که داروی سالمی به دست بیمار رسیده است. امروز دیگر از روی بسته بندی و اسم دارو به هیچ عنوان نمی توان سلامت دارو را تایید کرد.

*فرآینده صدور نسخه در فروش اینترنتی دارو به چه شکل است؟

امروز برخی پلتفرم ها علاوه بر فروش دارو اقدام به تنظیم نسخه می کنند تا فروش اینترنتی دارو را قانونی جلوه دهند. در چند وقت اخیر دیگر از طریق پلتفرم های قانونی نمی توان هر دارویی را خریداری کرد این امکان از طریق صفحات و سایت های غیرقانونی همچنان ادامه دارد. در مقطعی عرضه دارو به کلی رها شده بود که تا حدودی جلوی آن گرفته شده است. امروز اصرار بر فروش اینترنتی دارو وجود دارد که به هیچ وجه جنبه کارشناسی و علمی ندارد و حامیان این طرح پشت شعار خدمت به مردم، مخفی شده اند.

افزایش فروش دارو خطرناک است

علت اصرار بر فروش اینترنتی دارو، ایجاد فضایی برای عرضه بیشتر و سود بیشتر است در حالی که از اساس فروش زیاد دارو یک اشتباه مهلک است. تلاش باید این باشد که دارو کم تر توسط افراد جامعه مصرف شود زیرا اساسا سلامت جامعه را به خطر می اندازد اما در مقابل پلتفرم های اینترنتی به دنبال افزایش فروش دارو به شهروندان هستند.

*فروشگاه های غیرمجاز اینترنتی دارو موفق به تصاحب چند درصد از بازار شده اند؟

امروز فروش اینترنتی دارو هنوز به حجم زیادی نرسیده زیرا اساسا مردم به این پلتفرم ها اعتماد نکرده اند. فعلا مردم ترجیح می دهند که از داروخانه ها خرید کنند اما باید توجه داشت که این روند ممکن است تغییر کند. فروشگاه های غیرمجاز اینترنتی دارو، سهم بسیار کمی از بازار دارو دارند اما اگر نظارت ها به نقطه ای نرسد که جلوی این اقدام خطرناک را بگیرد، مشخصا سهم بیشتری از فروش دارو را به خود اختصاص خواهند داد. از سوی دیگر باید توجه داشت که نرم افزارهایی مخصوص نسخه نویسی طراحی شده و شرکت ها نیز مجوز نسخه نویسی دریافت کرده اند که مجموع این دو اتفاق سبب شده تا به پزشکان پول داده شود تا از یک داروی خاص با یک برند خاص برای بیماران تجویز شود. بعضا حتی شاهد هستیم که پلتفرم ها به سمت داروخانه ها می روند و با آن ها توافق می کنند تا فروش اینترنتی را به سمت آن ها سوق دهند و در مقابل درصدی از قیمت دارو به حساب پلتفرم واریز شود. شرکتی را امروز سراغ دارم که نسخه ها را به گروگان می گیرد و عنوان می کند که در صورتی بیمار را به سمت داروخانه شما هدایت می کنم و نسخه نویسی انجام می دهم که 50 درصد سود را در اختیار آن ها قرار دهید. این عدد بسیار رقم بالایی است و داروخانه ها را مجبور به تخلف می کند.

افزایش قیمت دارو در فروش اینترنتی

امروز بودجه دارویار 150 همت است در حالی که با این اتفاقات گردش مالی حوزه دارو به مراتب بیش از این ارقام در سطح کشور است. نباید فراموش کرد که همین اتفاقات است که سبب می شود تا داروفروشان غیرمجاز در سطح فضای مجازی برخی اقلام را حتی تا 10 برابر گران تر از داروخانه به متقاضیان دارو به فروش می رسانند و به این شکل عملا بیماران زیر فشار قرار می گیرند زیرا چاره ای جز تامین داروی خود ندارند.