عضو هیات مدیره کسب و کارهای مجازی در گفت‌وگو با " اکونگار
فیلترینگ، سرمایه‌گذاران را از کسب و کارهای مجازی فراری داده / محرومیت از پلتفرم‌های خارجی به زیان اقتصاد ملی است
عضو هیات مدیره کسب و کارهای مجازی معتقد است که فیلترینگ سرمایه‌گذاران را از کسب و کارهای مجازی فراری داده است.
به گزارش اکونگار، محدودیت های مداوم و اختلالاتی که در اینترنت ایجاد می شود بر کسب و کارهای مجازی سایه افکنده و سبب شده بسیاری از صاحبان این کسب و کارها مهاجرت کرده و یا از این حرفه خارج شوند.
وضعیت ایران در میان اکوسیستم استارتاپی منطقه چگونه است؟
رضا الفت نسب، عضو هیات مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی در گفت و گو با «اکونگار» به آمار قابل اعتمایی اشاره می کند. او می گوید: برای ۳۵ هزار کسب و کار آنلاین نماد الکترونیک صادر شده است که هر کدام به صورت میانگین ۱۰ فرصت شغلی ایجاد کرده اند. هر چند شرکت هایی نظیر دیجی کالا، اسنپ، تپ سی و علی بابا هر کدام به تنهایی چند هزار کارمند دارند. فارغ از این، هر کدام از این پلتفرم ها برای صدها هزار نفر به صورت غیرمستقیم شغل ایجاد کرده اند که نشان می دهد میزان وابستگی درآمد مردم به فضای اینترنت بسیار زیاد است.
بنابر این گفته الفت نسب بیش از 350 هزار شغل در حیطه کسب و کارهای مجازه ایجاد شده که امروز با اختلالات زیاد در کسب و کار مواجه هستند. او در این گفت و گو موانع و مشکلات کسب و کارهای مجازی را تشریح کرد.
*کسب و کارهای اینترنتی چه جایگاهی در اقتصاد ایران دارند؟ تجارت الکترونیک در سایر کشورهای منطقه چه وضعیتی دارد؟
ایران در سال های اخیر به سمت توسعه اقتصاد دیجیتال حرکت کرد اما سرعت رشد ما در این مدت نسبت به سایر کشورها آرام بوده که نمونه بارز آن را می توان در حوزه خرید و فروش در فضای مجازی دید. براساس آمارهای منتشر شده حجم خرید و فروش در ایران در فضای مجازی ۴ درصد است در حالی که در ترکیه ۲۰ درصد معاملات به صورت اینترنتی انجام می شود. سایر کشورهای منطقه نیز پس از کرونا به این سمت حرکت کرده اند که تجارت خرد را بر بستر مجازی انجام دهند. علت عقب بودن ایران در این عرصه صرفا اختلال اینترنت نیست اما یکی از دلایل اصلی محدود بودن تجارت آنلاین همین اختلالات اینترنتی است. باید توجه داشت که علاوه بر کندی اینترنت، برای برخی پلتفرم ها نیز محدودیت ایجاد شده تا چرخه کسب و کارهای اینترنتی ناقص باشد. کسب و کار آنلاین یک اکوسیستم است که امروز در ایران با چالش جدی اینترنت مواجه است و همین امر سبب شده تا سرمایه گذاران ریسک ورود به این عرصه را نکنند.
عدم ورود سرمایه گذاران به این عرصه و اختلال اینترنت می تواند از علت های مهم عدم توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور باشد.
*آینده کسب و کارهای اینترنتی با توجه به وضعیت اینترنت چگونه است؟
بعد از فیلتر بستر اینستاگرام و سایر شبکه های مجازی، روند توسعه کسب و کارهای اینترنتی نزولی شده و دیگر مانند دهه نود شمسی که اوج رونق کسب و کارهای اینترنتی بود، شور و انگیزه در این حوزه وجود ندارد. همین امر سبب شده تا شاغلین و ایده پردازان در این حوزه یا به فکر مهاجرت از کشور باشند و یا حوزه فعالیت خود را تغییر دهند. این یک اتفاق خطرناک است و می تواند در سال های آتی اثرات مخربی بر اقتصاد کشور و حوزه های مرتبط بگذارد.
*تعطیلی کسب و کارهای اینترنتی تا چه میزان بر اقتصاد کشور اثر منفی گذاشته است؟
کسب و کارهای اینترنتی در ایران شاید حدود ۵ درصد اقتصاد کشور را تشکیل دهند هر چند که شاید این آمار از سوی دولتی ها در حدود ۱۰ درصد عنوان شود. با این وجود تعطیلی کسب و کارهای اینترنتی به صورت کلان به اقتصاد ایران لطمه وارد نمی کند. به همین علت تولید و تجارت در مقیاس کلان، خیلی از اختلالات اینترنتی ضربه نخورد اما در مقابل باید توجه داشت که اگر فضای کسب و کارهای آنلاین، به شکل استاندارد ایجاد شود، می تواند موتور محرک تولید و تجارت کشور باشد و سرعت توسعه را بیشتر کند. نبود ارتباطات آنلاین بین المللی و عدم امکان استفاده از پلتفرم های خارجی مشخصا تاثیرات منفی دارد و اگر می توانستیم مانند سایر کشورها در این حوزه آزادی عمل داشته باشیم، قطعا اقتصاد پویاتری برای ما شکل می گرفت.
*تاثیر اختلالات اینترنتی بر شاخص اشتغال در کشور چگونه است؟
مشخصا بیشترین تاثیر منفی کندی اینترنت بر حوزه اشتغال است. امروز غالبا اقشار جوان جویای کار به دنبال راه اندازی کسب و کارهای اینترنتی هستند که این یک مولفه مثبت است. بی کاری فارغ التحصیلان امروز به یک چالش بدل شده که ایجاد ارتباطات اینترنتی استاندارد می تواند این چالش را برطرف کند.
سال هاست که ایجاد اشتغال برای تحصیلکرده ها به یک معضل تبدیل شده که بستر دیجیتال و آنلاین می تواند این مساله را تا حدود زیادی حل کند اما باید توجه داشت که محدودیت های اینترنتی به یک مانع در این مسیر تبدیل شده تا جایی که کسب و کارهای آنلاین مجبور به تعدیل نیرو و یا حتی تعطیلی کسب و کار خود شده اند.
نکته امیدوارکننده این است که برخی کسب و کارها با تمامی این سختی ها در حال نبرد برای حفظ تجارت خود هستند و تا حدودی نیز موفق بوده اند. در زمانی که اینستاگرام با فیلتر و محدودیت مواجه شد، انجمن کسب و کارهای دیجیتال این آمار را ارائه داد که چند صد هزار شغل با چالش مواجه می شوند اما با توجه به این که حوزه مشاغل اینترنتی بسیار گسترده است، نمی توان آمار دقیقی از بیکاری بواسطه محدودیت های اینترنتی ارائه داد. در این میان کسب و کارهای نوپا، کوچک و مستقر در شهرستان ها بیشترین آسیب را از محدودیت و کندی اینترنت متحمل و تعطیل شدند. باید توجه داشت که مشاغل اینترنتی در سراسر جهان ناپایدار هستند و بعضا تعطیل می شوند اما در ایران این ناپایداری دوچندان است زیرا محدودیت های اینترنتی وجود دارد و در ثانی سرمایه گذار اعتمادی به حضور در این عرصه ندارد.
*یک تضاد میان توسعه کسب و کارهای آنلاین و محدودیت اینترنت در کشور وجود دارد، ریشه این تقابل در کجاست و راه برون رفت چیست؟
بخش خصوصی و کسب و کارهای اینترنتی در ۲۰ سال اخیر اقدامات خوبی انجام داده، سرمایه گذاری کرده و توسعه را رقم زده اند. بستری که دولت موظف به توسعه آن بود، امروز توسط بخش خصوصی هموار شده تا جایی که در برخی حوزه ها در خاورمیانه، مطرح هستند. برای نمونه امروز تاکسی های اینترنتی فعال در ایران به قدری خوب کار کرده اند که اگر فضا فراهم شود، می توانند به خوبی در کشورهای همسایه سرویس دهی داشته باشند. در خرده فروشی نیز زیرساخت های خوبی در حوزه کسب و کار اینترنتی ایجاد شده است. بر همین اساس می توان گفت، بخش خصوصی آن چه را که موظف به انجام بوده، به بهترین شکل آماده کرده و حالا نوبت تسهیلگری دولت است.
امروز نیازمند اصلاح سیاست ها در حوزه سیاستگذاری مربوط به اینترنت هستیم. ۲۰ سال پیش اینترنت صرفا جنبه اطلاع رسانی و تفریح داشت اما امروز فقط در یک نمونه شرایط را برای چندین میلیون سفر درون شهری و برون شهری مهیا می کند و عملا بار بزرگی از روی دوش کشور برداشته است. امروز ابعاد مختلف زندگی مردم به اینترنت گره خورده و بر همین اساس باید اینترنت با کیفیت در اختیار شهروندان قرار گیرد. طبق گزارش انجمن تجارت الکترونیک، ریشه این مشکل، نگاه امنیتی به اینترنت است. این نگاه حتی اگر نیاز است که وجود داشته باشد، نباید فراگیر و آسیب زا باشد. نباید با کوچک ترین اتفاقی اینترنت قطع و به کسب و کار مردم لطمه وارد شود. باید در این عرصه هوشمندانه تصمیم گیری کرد. دستگاه اجرایی امروز نظر تشکل ها و اصناف را جویا نمی شود و عملا بخش خصوصی هیچ نقشی در تصمیم گیری ها ندارد در حالی که می تواند کمک کننده بزرگ به دولت باشد.
*توسعه پهنای باند و ارتقای کیفیت اینترنت چه مزایایی خواهد داشت؟
امروز اینترنت به کمک دولت آمده و مشکل توزیع را در کشور برطرف کرده است. از سوی دیگر شاهد هستیم که یارانه الکترونیکی وضع شده از سوی دولت از طریق اینترنت قابل استفاده است و هزاران کاربرد دیگر دارد.
نباید فراموش کرد که سال ها تاکسی های شخصی به یک معضل برای دولت بدل شده بود و فضای جامعه را ناامن می کردند اما امروز کسب و کارهای اینترنتی این امکان را فراهم کردند تا تمامی تاکسی های شخصی ثبت شده و مشخصات آن ها معلوم باشد. امری که ناامنی در این حوزه را به حداقل رساند. تمامی این موارد نشان می دهد که اینترنت مزایای زیادی دارد و باید نگاه منفی به آن از میان برداشته شود.
مشخصا راه کمک کردن به پلتفرم های داخلی، محدود کردن اینترنت نیست. کافه بازار نمونه بارز یک پلتفرم داخلی بود که با وجود رقبای قدرتمندی همچون گوگل پلی، توانسته بود در میان مردم پرطرفدار باشد.
امروز کسب و کارهای اینترنتی از دولت تسهیلات نمی خواهند بلکه خواهان اینترنت پرسرعت و حذف موانع هستند.
*کسب و کارهای اینترنتی چه سهمی در زندگی مردم دارند؟
آمار دقیقی در این حوزه وجود ندارد اما باید توجه داشت که برای ۳۵ هزار کسب و کار آنلاین نماد الکترونیک صادر شده است که هر کدام به صورت میانگین ۱۰ فرصت شغلی ایجاد کرده اند. هر چند شرکت هایی نظیر دیجی کالا، اسنپ، تپ سی و علی بابا هر کدام به تنهایی چند هزار کارمند دارند. فارغ از این، هر کدام از این پلتفرم ها برای صدها هزار نفر به صورت غیرمستقیم شغل ایجاد کرده اند که نشان می دهد میزان وابستگی درآمد مردم به فضای اینترنت بسیار زیاد است.
این تمام ماجرا نیست و امروز حجم قابل توجهی از مردم صفحات اینترنتی دارند که به محل درآمدی برای آن ها تبدیل شده است که مشخصا کندی و اختلال در اینترنت ضربه جدی به این عرصه و میلیون ها بهره ور آن وارد می‌کند.
