«اکونگار» گزارش می‌دهد
فرجام مسکن ملی در ایران / رویای خانه‌دار شدن در هاله‌ای از ابهام
دولت‌ها همواره تلاش کرده‌اند تا بتوانند آنچه بحران مسکن نامیده می‌شود را برطرف کنند ولی چنین تفکراتی گویا طلسم شده‌اند و طرح‌ها نیمه‌کار از دولتی به دولت دیگر به ارث برده می‌شود. در ادامه این گزارش نگاهی به فرجام مسکن در دو دولت اخیر خواهیم پرداخت.
به‌گزارش اکونگار: براساس آخرین گزارش‌های منتشر شده و البته شواهد عینی پروژه‌های میلیونی مسکن یا کاملا متوقف شده‌اند و یا در مواردی کمتر از ۱۰ درصد پیشرفت کرده‌اند. از هشت ماه پیش هم ظاهرا پرداخت تسهیلات از سوی بانک‌ها برای پروژه‌های نهضت ملی مسکن متوقف شده تا چالش خانه‌دار شدن ایرانیان همچنان در ابهام قرار داشته باشد. طرح نه‌چندان رویایی که در دولت سیزدهم شروع شد ولی هرچه به جلو رفتیم نتیجه طرح غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌شد تا اینکه بعد از فوت ابراهیم رییسی، دولت چهاردهم میراث دار آنچه مسکن 4 میلیونی نامیده بودند شد.
تلاش برای افتتاح واحدهای نیمه‌کاره
حالا سازندگان طرح مسکن ملی، همچنان با کمبود منابع مالی مواجه هستند. دولت چهاردهم وعده داده، واحدهای مسکونی نیمه‌تمام را تمام کند ولی منابع آن همچنان مشخص نیست. در این مورد وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده که با تزریق ۹۶۰ میلیارد تومان از محل صندوق ملی مسکن برای تکمیل پروژه‌های باقی‌مانده «مسکن مهر» شهرهای جدید «پردیس»، «پرند» و «مهستان» اقدام خواهد شد.
مشکلات مالی طرح چهار میلیون واحدی نهضت ملی مسکن که از ابتدای این طرح گریبان‌گیر آن بوده هنوز به قوت خود باقی است. این پروژه بزرگ ملی که قرار بود سالیانه یک میلیون واحد آن تکمیل شود در اقصی‌نقاط کشور از دو جهت آورده متقاضیان و تسهیلات بانکی دچار چالش شده است.
تضاد دولت‌های سیزدهم و چهاردهم در آمارها
«عطاءلله زمانی»، مدیرکل بنیاد مسکن استان تهران هفته گذشته اعلام کرده که حدود هشت ماه است سیستم بانکی قرارداد تسهیلات نهضت ملی مسکن را امضا نکرده و به همین دلیل نیز منابع مالی این بخش را در پروژه‌های این طرح نداریم. بنابراین فعلا با آورده مردم در حال ساخت واحدها هستیم.
«فرزانه صادق»، وزیر راه و شهرسازی همچنی در این مورد گفته است که در بخش مسکن حمایتی فقط ۲۰ هزار واحد طی پنج سال گذشته تکمیل شده است.
این گفته‌های وزیر راه با واکنش «هادی عباسی»، معاون سابق مسکن وزارت راه همراه شد او در این مورد اعلام کرد که میزان دقیق مسکن تکمیل شده و در دست ساخت ۲ میلیون و ۶۱۰ هزار واحد مسکونی است. او تمامی واحدهایی که توسط مردم و بخش خصوصی احداث شده یا در حال ساخت است و حتی واگذاری اراضی را در آمار خود به آمارهای خود اضافه کرده است. برخی کارشناسان معتقدند آنچه مطابق قانون جهش تولید مسکن بر عهده دولت گذاشته شده شامل مسکن اقشار کم‌درآمد، کارگران، روستاییان و افراد محروم هم می‌شود.
مطابق گزارشی که مدیران دولت سیزدهم منتشر کردند ۶۳۰ هزار واحد حمایتی به صورت انبوه‌سازی طرح نهضت ملی مسکن به مرحله ساخت رسیده که ۱۹ هزار و ۹۳۱ واحد آن تکمیل شده است. از ۲ میلیون و ۶۱۰ هزار واحد آغاز شده نیز طبق همین آمار ۶۳۹ هزار واحد تکمیل شده که طرح‌های مختلفی از جمله واگذاری زمین ۹۹ ساله، جوانی جمعیت، ایثارگران، زمین روستایی، حمایتی، نیروهای مسلح، بافت فرسوده، خودمالکی شهری، مسکن روستایی و مسکن مهر را شامل می‌شود. در واقع هر واحد مسکن شخصی، انبوه‌سازی یا مسکن مهر که افتتاح شده در این آمار لحاظ شده است که طبیعتا عمده این واحدها قبل از دولت سیزدهم به مراحلی از پیشرفت رسیده بود.
افتتاح واحدهای نیمه‌کاره
یکی از انتقاداتی که مسوولان دولت چهاردهم به رویکرد گذشته دارند این است که برخی واحدها از جمله در شهر جدید پردیس به‌صورت ناقص و فاقد خدمات روبنایی افتتاح شده و به همین دلیل امکان سکونت در آنها وجود ندارد. جدا از این کشمکش‌های بی‌ثمر آنچه اهمیت دارد تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و ایجاد بستری برای خانه‌دار کردن متقاضیان است. اگرچه وزارت راه و شهرسازی دولت سیزدهم از هفت میلیون نفر ثبت نام کرد و حدود پنج میلیون نفر واجد شرایط شناخته شدند. اما فقط ۷۸۰ هزار نفر از متقاضیان پول واریز کردند که دولت چهاردهم می‌گوید خود را متعهد به تسریع پروژه‌های مسکونی برای این افراد می‌داند. در این راستا انتظار می‌رود متقاضیان موثر نسبت به واریز به‌موقع آورده خود اقدام کنند.
رقم احتمالی افزایش اجاره‌بها/تکرار سناریو حبس آمار بازار مسکن+سند
بانک‌ها و آینده مسکن در ایران
در اینجا باید به این مورد اشاره کنیم که سیستم بانکی در انجام تعهدات خود رویکرد متعهدانه‌تری در دستور کار قرار دهد. بانک‌ها می‌گویند که منابع کافی برای پرداخت تسهیلات به بخش مسکن در اختیار ندارند. این در حالی است که طبق قانون جهش تولید مسکن، بانک‌ها موظفند ۲۰ درصد تسهیلات خود را به بخش مسکن اختصاص دهند. آنچه طی سال‌های اخیر مورد انتقاد رسانه‌ها قرار داشته این است که شاید در نظام بانکی چنین تمایلی وجود ندارد.
«احمد بخشایش‌اردستانی»، نماینده مجلس در این مورد گفت: «بانک‌ها عمدتاً علاقه دارند که در مسائل تجاری، صادرات، داد و ستد و دلالی کار کنند، زیرا این تجارت و داد و ستد است که سود زیادی را نصیب بانک‌ها می‌کند. اگر بانک‌ها بخواهند تسهیلات ساخت و خرید مسکن را پرداخت کنند، طبیعتاً سود کمتری عاید آنها خواهد شد.»
