ساخت‌وساز «بتنی»برتر است یا «فلزی»؟
مالکان «زمین‌‌‌های آماده ساخت» به محض تصمیم نهایی برای شروع به ساخت به یک دو راهی برمی‌‌‌خورند؛ «سازه فلزی یا بتنی؟» این دوراهی البته برای برخی از سازنده‌‌‌ها و مالکان، اصلا «سوال مشخص یا مهم» محسوب نمی‌شود و بدون اینکه، خودشان علاقه‌‌‌ای به انتخاب یکی از این دو سازه داشته باشند، پروژه را به «انتخاب (تشخیص) سازنده» واگذار می‌کنند.
به گزارش اکونگار و به نقل از دنیای اقتصاد، اما، واقعا «انتخاب بهینه در مواجهه با این دوراهی» برای «منافع اقتصادی» مالکان زمین و افرادی که قصد بهره‌‌‌برداری از ساختمان بعداز ساخت‌وساز را دارند، مهم است و عبور از آن، منافع اقتصادی و ایمنی بهره‌‌‌برداران را می‌تواند تحت‌تاثیر قرار دهد.
آیا دوراهی «سازه فلزی یا بتنی»، فقط یک جواب مشخص و مطلق دارد و گزینه مقابل، حتما بیراهه محسوب می‌شود؟
کارشناسان اهل فن در حوزه ساخت‌وساز در پاسخ به این پرسش می‌‌‌گویند «جواب مطلق برای این پرسش وجود ندارد؛ چون بر حسب اینکه، زمین آماده ساخت در کدام منطقه جغرافیایی به لحاظ شرایط اقلیمی واقع شده است، بودجه ساخت‌وساز چه میزان است و یکسری پرسش‌‌‌های دیگر»، امکان انتخاب یکی از این سازه‌‌‌ها وجود دارد.
سازه‌‌‌های بتنی مناسب برای مکان‌‌‌های مرطوب
در همین راستا فضل‌‌‌الله شکری، فعال عرصه سازه‌‌‌های بتنی با بیان اینکه سازه بتنی به سازه‌‌‌ای گفته می‌شود که اسکلت آن از بتن آرمه باشد، گفت: بنابراین برای افزایش کیفیت و دوام سازه مجبور هستیم از فولاد، کاشت میلگرد یا آجدار بهره بگیریم.
به گفته وی یکی از مهم‌ترین فاکتور‌‌‌های انتخاب نوع سازه، محل احداث پروژه است. مثلا در شرایط آب و هوایی مرطوب و در معرض بارندگی‌‌‌های مکرر، سازه فلزی نامناسب است؛ چون در معرض زنگ‌‌‌زدگی و خوردگی قرار دارد.
شکری ادامه داد: برای انتخاب یک اسکلت مناسب برای ساختمان ابتدا باید نوع بهره‌‌‌برداری از ساختمان و درجه اهمیت آن را تعیین کنیم. در مقایسه مقاومت ساختمان بتنی و فلزی نمی‌توان یکی را مقاوم‌‌‌تر از دیگری معرفی کرد؛ چون در صورت طراحی مناسب و اجرای خوب سازه، هر دو اسکلت باید بتوانند نیرو‌‌‌های وارده را به‌‌‌خوبی تحمل کنند؛ اما در مورد نیروی زلزله، وزن سازه یکی از عوامل تشدیدکننده این نیرو است و از آنجا که وزن اسکلت بتنی از وزن سازه فولادی بسیار سنگین‌‌‌تر است، نیروی زلزله شدیدتری به اسکلت بتنی وارد می‌شود.
این تولید‌‌‌کننده در توضیح این مبحث خاطرنشان کرد: وزن سازه‌‌‌های فولادی حدودا ۲۵۰ تا ۳۹۰کیلوگرم برمترمربع و وزن سازه اسکلت بتنی حدودا ۴۸۰ تا ۷۸۰ کیلوگرم برمترمربع است. از طرفی صلبیت بالای بتن باعث می‌شود هنگام وزش باد و تکان‌‌‌های شدید از طبقات فوقانی، لرزه‌‌‌ای در سازه بتنی ایجاد نشود و احساس آرامش ساکنان سازه بتنی از سازه فولادی بیشتر است. شاید این موضوع یکی از مهم‌ترین مزایای سازه‌‌‌های بتنی باشد.
سازه‌‌‌های فلزی مقاوم در برابر زلزله
محمود جنت، فعال عرصه سازه فولادی نیز با بیان اینکه سازه فلزی وزن کمتری نسبت به سازه بتنی دارد، گفت این سازه از مصالح فلزی چون میلگرد، تیرآهن، نبشی، ناودانی، تیر‌‌‌های اصلی و فرعی، قوطی‌‌‌های ستونی، اتصالات مختلف، پیچ و مهره و... تشکیل می‌شود.
به گفته وی سرعت کاری بالا و ایمن در برابر زلزله مهم‌ترین مزیت‌‌‌های سازه فلزی است.
جنت گفت: درصورتی‌‌‌که سرعت اتمام پروژه برای ما اولویت داشته باشد، سازه فلزی گزینه مناسب‌‌‌تری از سازه بتنی است؛ زیرا اسکلت بتنی باید طبقه به طبقه اجرا شود و زمان لازم برای قالب‌‌‌بندی، شمع‌‌‌بندی و گیرش اولیه بتن را باید در نظر بگیریم. این در حالی است که در اسکلت فلزی امکان اجرای بی‌‌‌وقفه تمام طبقات به‌‌‌صورت همزمان با یکدیگر وجود دارد. حتی در صورت تهیه اسکلت فلزی پیش‌‌‌ساخته از کارخانه و مونتاژ در محل پروژه، سرعت اجرا از حالت عادی بیشتر هم می‌شود.
این فعال صنعت ساختمان گفت: از مزیت‌‌‌های مهم سازه‌‌‌های فلزی امکان توسعه سازه بعد از بهره‌‌‌برداری است به این معنی که اگر کارفرما یا صاحبان سازه ساختمانی بخواهند طبقه‌‌‌ای به ساختمان اضافه نمایند سازه فولادی این قابلیت حائز اهمیت را دارد که با متصل کردن ستون به ستون‌‌‌های از قبل اجرا شده با اتصال پیچی یا جوشی و اتصال تیر‌‌‌ها و... سازه را توسعه داد.
مورد دیگر محدودیت‌های اجرای سازه بتنی در شرایط جوی سرد و گرم است که سرعت اجرای کار را پایین آورده و حتی در مواردی کار را متوقف می‌کند که سازه فلزی از این محدودیت‌ها مستثناست.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: اسکلت فلزی تقریبا ۱۰۰ قابل بازیافت است و همچنین امروزه تقریبا ۹۰درصد از فولاد سازه‌‌‌ای مورد استفاده از فولاد بازیافتی ساخته شده است. فولاد به دلیل طول عمر بالا و پایداری، می‌تواند چند بار بدون هیچ‌گونه خدشه‌‌‌ای بر یکپارچگی ساختار آن، مورد استفاده قرار گیرد.
قیمت سازه فلزی به ازای هر مترمربع
در خصوص قیمت سازه فلزی علی زارع فعال و طراح سازه‌‌‌های فلزی گفت: هزینه اجرای اسکلت فلزی و سقف طی ماه‌‌‌های اخیر حدود مترمربعی ۲/ ۴میلیون تومان تمام می‌شود. این عدد یک مبلغ میانگین است بنابراین در پروژه شما می‌تواند این هزینه کمتر یا بیشتر شود و در ضمن مبلغی نیز مشمول هزینه اجرای فونداسیون است.
زارع گفت: اصلی‌‌‌ترین هزینه اسکلت فلزی مربوط به تیر آهن و ستون است که مبلغی در حدود یک میلیون تومان دارد بر اساس آخرین قیمت‌های هزینه هر مترمربع تیر آهن و ستون حدود ۹۰۰ تا یک میلیون تومان است و قیمت ورق مورد استفاده برای هر مترمربع ۱۰۵هزار تا ۳۵۰هزار تومان است
وی در خصوص هزینه‌‌‌های دیگر گفت: قیمت میلگرد دیواربرشی حدود ۲۵۰هزار تا ۴۰۰هزار تومان و هزینه بتن به ازای هر مترمربع بنا حدود ۲۰۰هزار تومان است.
این فعال ساختمانی گفت: قیمت جوشکاری اسکلت فلزی کیلویی حدود ۵-۴هزار تومان است. هزینه خرید سیم جوش و جرثقیل را هم اگر به عدد بالا اضافه کنید تقریبا کیلویی ۶هزار تومان تمام می‌شود. بنابراین به ازای هر مترمربع بنا باید هزینه‌‌‌ای برابر با ۱۸۰ تا ۲۱۰هزار تومان پرداخت شود.
زارع در ادامه گفت: قیمت اجرای اسکلت فلزی فقط به جوشکاری مربوط نمی‌شود، بلکه باید دستمزد اجرای سقف و دیواربرشی را نیز درنظر بگیریم. دستمزد اجرای سقف کامپوزیت در حدود مترمربعی ۶۰-۴۰ هزارتومان است؛ البته قیمت‌های خارج از این بازه نیز در بازار وجود دارد. همچنین دستمزد دیوار برشی به ازای هر مترمربع حدود ۷۲ تا ۱۲۰هزار تومان است.
وی گفت: سایر هزینه‌‌‌ها شامل تخته دفنی (برای قالب‌‌‌بندی دیوار‌‌‌های برشی در سمت همسایه باید از تخته دفنی استفاده کرد که هزینه خرید آن قابل‌توجه است و باید در نظر گرفته شود)، سیم آرماتوربندی، سیم قالب‌‌‌بندی، میخ و برای کل این هزینه‌‌‌ها حدودا مترمربعی ۱۰۰هزارتومان درنظر می‌‌‌گیریم.
وی گفت: بنابراین با جمع زدن موارد بالا قیمت اجرای اسکلت فلزی جوشی یک میلیون و ۸۰۰ تا ۲ میلیون و ۴۰۰ تومان است که این هزینه مجموع هزینه ساخت اسکلت فلزی + سقف + دیواربرشی است.
قیمت سازه بتنی به ازای هر مترمربع
همچنین سیامک سقایی، کارشناس مسکن و طراح سازه بتنی در خصوص هزینه سازه بتنی گفت: هزینه ساخت سازه بتنی در سال۱۴۰۲ یا هر دوره‌‌‌ای عوامل ثابتی دارد که فقط قیمت‌هایش تغییر می‌کند و با نوع سقف، ارتفاع سقف، متراژ سقف و پلان پیچیده این عوامل بالا در افزایش قیمت نهایی موثر است.
وی گفت: هرچه طراحی ساختمان ساده و مقارن‌‌‌تر شود؛ وزن میلگرد موردنیاز و استفاده شده کمتر می‌شود. این مورد به طراح حرفه‌‌‌ای بستگی دارد که با منظم و سبک کردن سازه کمک به کم کردن هزینه ساخت اسکلت می‌کند.
در یک نگاه کلی هزینه اسکلت بتنی حدودا ۲۵-۲۰درصد از هزینه ساخت را تشکیل می‌دهد.
این طراح گفت: بدون در نظر گرفتن هزینه فونداسیون، هزینه ساخت اسکلت بتنی برای بهار ۱۴۰۲ حداکثر یک میلیون و ۸۰۰ تا دو میلیون و ۳۰۰ میلیون تومان به ازای هر مترمربع زیربنا برآورد می‌شود.
سقایی گفت: بیشترین هزینه اجرای اسکلت بتنی مربوط به استفاده میلگرد و خرید آن است. به طور معمولی و تخمینی ۴۰-۲۵ کیلوگرم در هر مترمربع زیربنا وزن میلگرد برای ساخت سازه و ۱۰-۸ کیلوگرم وزن میلگرد ساخت فونداسیون باید حساب کرد. وی گفت: برای افزایش کارآیی بتن استفاده از روان‌‌‌کننده گزینه مهم و الزامی‌ست. در حال حاضر هر ۲۰ لیتری روان‌‌‌کننده حدود یک میلیون تومان قیمت دارد. سقایی درخصوص هزینه‌‌‌های دیگر گفت: برای هر سقف برای حمل میلگرد و قالب حداقل یک روز تامین جرثقیل نیاز است. اگر سازه یک طبقه و همکف باشد؛ معمولا نیازی به جرثقیل نیست.
برای سقف‌‌‌های دوم و سوم جرثقیل ۷ تن مناسب و هزینه کرایه‌‌‌اش تا ۳ ساعت معمولا حدود ۲ میلیون تومان است.
برای سقف‌‌‌های بالاتر جرثقیل‌‌‌های بلندتر نیاز است. جرثقیل ۲۵ تن روزانه حدود ۷ میلیون تومان در حال حاضر هزینه دارد. برای نصف روز کار ۵ میلیون تومان محاسبه می‌شود.
سقایی در ادامه گفت: یکی دیگر از فاکتور‌‌‌های هزینه‌بر در ساخت سازه بتنی، هزینه اجراست. منظور مبلغی که بابت اجرای ستون و سقف به پیمانکار باید پرداخت شود. در قیمت‌ها دستمزد پیمانکار + لوازم کار مثل قالب و جک و همه موارد در نظر گرفته و تماما بر عهده پیمانکار است. برای اجرای وافل حداقل ۱۰۰هزار تومان اضافه می‌شود. برای هر سقف ۲ مرتبه حضور نقشه بردار الزامی است به ازای هر مرتبه بالای ۶۰۰هزار تومان هزینه باید در نظر داشت.
برای سقف از اسپیسر‌‌‌های ۳ سانت و ۵ سانت استفاده می‌شود. حدودا هر عدد ۵۰۰-۱۰۰۰ تومان است. دستمزد روزانه اجرا را برای هر نیروی کار باید بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ هم اضافه کرد. سیم مفتول ۵/ ۱میلی‌متری برای آرماتوربندی و سایز ۵/ ۲میلی‌متری برای قالب‌‌‌بندی استفاده می‌شود.
سقایی در نهایت گفت: این هزینه‌‌‌هایی که بیان شد به قیمت روز و تقریبی و وابسته به شرایط اجراست برای نمونه با توجه به خاکی که اسکلت در آن ساخته می‌شود می‌تواند هزینه‌‌‌های ساخت تغییر کند.
خاک هر منطقه‌‌‌ای مشخصاتی دارد که نوع آن در میزان میلگرد اسکلت بتنی تاثیر‌‌‌گذار است. حتی در ۲ پروژه یکسان با خاک یکسان از نظر لرزه خیزی در دو شهر مختلف کشورمان می‌توان نتایج قیمتی متفاوتی به وجود بیاید.
