نایب رییس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با «اکونگار»:
چاره‌ای جز ورود هوش مصنوعی به معادن ایران نیست/ ناگزیریم وارد معدنکاری نسل چهار شویم
نایب رییس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی گفت: بخش معدن نتوانسته پا به پای توسعه معادن در دنیا، توسعه پیدا کند و ناگزیریم که وارد نسل چهارم معدن کاری شویم.
به گزارش اکونگار، در بخش اکتشاف ۱۲ لایه مطالعاتی وجود دارد که در کشور معمولا یا این لایه‌ها کامل انجام نمی‌گیرد یا نمی‌توانیم ارتباط اطلاعاتی و تحلیلی را برقرار کنیم. به همین دلیل اکتشافات گران است و سطح اطمینان لازم را ندارد. اما هوشمندسازی می‌تواند اطلاعات لایه‌های مختلف را تبدیل به یک خروجی قدرتمند و قابل اتکا کند و تغییر عمده‌ای را بخش اکتشاف معادن در کشور ایجاد کند.
دستان بسته خصوصی‌ها برای سرمایهگذاری در اکتشاف معادن
هوشمندسازی معادن در ایران یک ضرورت است که اکثر کارشناسان بر آن اتفاق نظر دارند، اما دست‌اندرکاران این حوزه معتقدند حوزه اکتشاف یکی از بهترین زمینه‌های ورود به هوشمندسازی معادن است که باید در اولویت قرار گیرد وبا توجه به اینکه این یک موضوع پیشرو است، باید از تجربیات کشورهای پیشرفته نیز استفاده کنیم.
بخش معدن و صنایع معدنی یکی از حوزه‌های مهم اقتصادی در ایران است که سال گذشته ۲۲.۷ درصد از کل صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین ایران با داشتن ۳/ ۲۷ تریلیون دلار منابع طبیعی و معدنی اعم از نفت، گاز، زغال‌سنگ، سنگ‌آهن، کروم، مس، منگنز، روی، سرب، سولفور وغیره یکی از پنج کشور اول جهان در زمینه برخورداری از منابع غنی معدنی و طبیعی است.
اما با وجود منابع سرشار معدنی در کشور، سهم معدن از اقتصاد ایران زیر یک درصد است. با این حال این پیش‌بینی وجود دارد که در صورت استفاده از تحولات فناورانه در حوزه معدن، سهم بخش معدن از اقتصاد افزایش چشمگیر داشته باشد.
استفاده از هوشمندسازی در بخش اکتشاف و استخراج می‌تواند در کاهش هزینه‌های اکتشاف و استخراج، کاهش زمان عملیات، افزایش دقت، پایین آوردن عیار حد و افزایش عمق اکتشاف و در نهایت کاهش هزینه‌های معدنکاری از مرحله شناسایی اولیه تا فرآوری موثر باشد. با این حال هنوز خیلی از معادن در ایران به شکل سنتی اداره می‌شوند و تا رسیدن به معدن‌د‌اری صنعتی که بتوان هوشمندسازی معادن را در بستر آن پیاده کرد، راه وجود دارد.
برای بررسی ابعاد مختلف هوشمندسازی معادن در ایران با مهرداد اکبریان نایب رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی- گفت‌وگو کردیم که در ادامه متن این مصاحبه را می‌خوانید.
بخش معدن نتوانسته پا به پای توسعه معادن در دنیا، توسعه پیدا کند
هوشمندسازی در معادن ایران در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
در کشور معادن کوچک و متوسط بیشتر دست بخش خصوصی است که توان مالی بالایی ندارند، اما چابک‌تر از معادن بزرگ می‌توانند تغییر را بپذیرند. معادن بزرگ در کشور هم شرکت‌های عظیمی هستند که مشکلی برای سرمایهگذاری در مباحث جدید ندارند. همچنین با داشتن ارتباطات حاکمیتی و دولتی، امکانات بهتری در اختیار دارند.
در سال‌های گذشته به دلیل مشکلات مختلف که فقط بخشی از آن به بحث تحریم‌ها برمی‌گردد، بخش معدن نتوانسته پا به پای توسعه معادن در دنیا، توسعه پیدا کند؛ به صورتی که هنوز خیلی از معادن در ایران به شکل سنتی اداره می‌شوند و رسیدن به معدن‌د‌اری صنعتی، هنوز راهی است که باید پیگیری شود. هوشمندسازی معادن بر بستر معدن صنعتی کارگذاشته میشود و نه بر بستر معادنی که روش کار آن‌ها صنعتی است. اما بخش معدن ایران در حال حاضر یک دوره تا تبدیل به معادنی که بستر هوشمندسازی در آن‌ها فراهم شود، عقب است.
اما معدن‌داران و مکتشفان کشور خیلی جلوتر از برخی کشورهایی که امکانات هم داشتند، هستند اما به هر دلیلی به این حوزه تاکنون ورود نکردند، پس از آنکه با مقوله هوشمندسازی معادن آشنا و به آن علاقه‌مند شدند به دنبال این هستند تا از مواهب هوشمندسازی استفاده کنند.
معدنکاری دیجیتال تا 2 سال آینده
هوشمندسازی معدن چه کاربردهایی دارد؟
هوشمندسازی معادن در تمام بخش های اکتشاف، استخراج، صنایع معدنی و ماشین‌آلات کاربرد دارند و در حال حاضر خیلی از کشورهای پیشرو در این حوزه، از ماشین آلات بدون اپراتور استفاده می‌کنند. بنابراین کنترل ماشین آلات به واسطه تکنسین یا راننده نیست، بلکه کاملا هوشمند از راه دور کنترل میشود.
همچنین حوزه اکتشاف یکی از بهترین زمینه‌های ورود به هوشمندسازی معادن است که باید اولویت یک را برای هوشمندسازی به این بخش بدهیم. در بخش اکتشاف ۱۲ لایه مطالعاتی وجود دارد که در کشور معمولا یا این لایه‌ها کامل انجام نمی‌گیرد یا نمی‌توانیم ارتباط اطلاعاتی و تحلیلی را برقرار کنیم. به همین دلیل اکتشافات گران است و سطح اطمینان لازم را ندارد. اما هوشمندسازی می‌تواند اطلاعات لایه‌های مختلف را تبدیل به یک خروجی قدرتمند و قابل اتکا کند و تغییر عمده‌ای را بخش اکتشاف معادن در کشور ایجاد کند.
ایران راهی جز این ندارد که اکتشاف را حداقل به شکل یک اسکن کامل کل مساحت کشور انجام دهد. پس بهتر است قبل از شروع این کار به هوش مصنوعی مجهز شویم. همچنین ناگزیریم به معدنکاری نسل چهار ورود پیدا کنیم. یکی از بخش‌های معدنکاری نسل چهار، معدنکاری دیجیتال است که عمده ابزار آن هوشمندسازی معادن است. بنابراین بخواهیم یا نخواهیم معدنکاری آینده به سمت معدنکاری دیجیتال و هوشمندسازی خواهد رفت. خبر خوب این است که فهم دقیق از این موضوع در کشور در حال ایجاد شدن است و علاقه به این موضوع هم در بین بهره‌برداران وجود دارد. شرکت‌های دانش‌بنیان و جدید هم در حال فعالیت در این حوزه هستند، هرچند در حال حاضر نمی‌توان کارنامه عملی از اتفاقات مثبت در حوزه معدنکاری دیجیتال ارائه کرد. اما اگر به همین رویه پیش برویم تا دو سال آینده می‌توان کارنامه خوبی در این حوزه ارائه کرد.
با توجه به پیشرفت کشورهای توسعه یافته در حوزه معدنکاری دیجیتال، آیا با سایر کشورها همکاری داریم؟
همکاری با کشورهای دیگر در بخش هوشمندسازی معادن و معدنکاری دیجیتال باید انجام شود. چراکه این یک موضوع پیشرو است که نیازمند یک ساختار کلان علمی و تکنولوژی به لحاظ نرم‌افزاری و سخت‌افزاری دارد. بنابراین ساده‌اندیشی است که فکر کنیم می توانیم فعالیت در حوزه هوشمندسازی معادن را از صفر شروع کنیم. در کشورهای پیشرو در این حوزه سرمایه‌گذاری‌های سنگینی انجام شده است. به طور کلی هوش مصنوعی در دنیا در حال گسترش هست و حتی به زندگی عادی مردم وارد میشود. اگر بتوانیم از تجربیات این کشورها استفاده کنیم، می‌توانیم سریع‌تر هوش مصنوعی را به خدمت بگیریم و در این صورت قیمت‌های تمام شده در کشور پایین‌تر خواهد بود.
بنابراین لازم است دولت پا به پای تحقیقاتی که داخل کشور انجام میشود، ابزار ارتباط با کشورهای پیشرو و علاقه‌مند به همکاری مشترک با کشور را ایجاد کنند و حتی اگر لازم باشد از اعتبار سیاسی هم برای این موضوع هزینه کند.
