قرارداد ۲۳۰ میلیون دلاری ستاد اجرایی فرمان امام در یاران / شرکت‌های خصوصی اکتشاف و تولید به ۷ شرکت افزایش یافت
قرارداد توسعه یکپارچه میدان یاران با ۲۳۰ میلیون دلار سرمایه جدید، مجددا به پرشیا واگذار شد.
به گزارش اکونگار، پس از توسعه یاران شمالی توسط شرکت پرشیا که زیرمجموعه ستاد اجرایی فرمان امام است، قرارداد توسعه یکپارچه میدان یاران با 230 میلیون دلار سرمایه جدید، مجددا به پرشیا واگذار شد. پرشیا یاران شمالی را به صورت قرارداد بای بک و با سرمایه‌ای بیش از یک میلیارد دلار توسعه داد.
آزادگان، یادآوران و یاران، آبان، پایدار، چشمه خوش، دالپری، سپهر و جفیر از میادین مهم غرب کارون هستند که از بین آنها سه میدان آزادگان، یادآوران و یاران مهمترین این میادین به واسطه حجم درجا و مشترک بودن آنها با عراق، محسوب می‌شوند.
امروز میدان یاران به صورت یکپارچه واگذار شده و برنامه سرمایه‌گذاری آن با رقم 230 میلیون دلار چیده شده است.
تعلل‌ها ما را از رقیب عقب می‌اندازد
شرکت‌های توسعه دهنده میادین از منظر تقسیم بندی ماهیت آنها به سه دسته دولتی، نهادی و خصوصی تقسیم بندی می‌شوند. رهبری در دیدار با کارآفرینان در حوزه نفت و گاز، تاکید بر واگذاری میادین به بخش خصوصی داشتند. اما آیا این به معنای حذف سایر شرکت‌ها از چرخه توسعه میادین است.
در این حوزه می‌باید عنوان کرد که ورود شرکت‌های نهادی را نباید صفر و صد دید. آزادگان، یادآوران و یاران سه میدان به هم چسبیده است که یاران بیشترین مرز مشترک را با مجنون عراق دارد. یاران شمال توسط شرکت پرشیا از زیرمجموعه‌های ستاد اجرایی فرمان امام با قرارداد بای بک توسعه یافت اما پنج سال طول کشید تا یاران یکپارچه را با نسل جدید قراردادها موسوم به IPC به پرشیا واگذار کنند. در این مدت عراق برداشت بسیار قابل توجهی از این میادین مشترک داشت. به همین دلیل کارشناسان معتقدند در میادین مشترک اینکه از کشور رقیب عقب نمانیم، اهمیت بیشتری از آنکه چه کسی میدان را توسعه دهد، دارد.
درست است که تاکید بر ورود بخش خصوصی همواره صورت می‌گیرد؛ اما باید این موضوع را در نظر گرفت که بخش خصوصی توان توسعه میادین بزرگ را ندارد.
به طور مثال میدان یادآوران حدود 10 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد. با این فرض کدام بخش خصوصی توان تامین چنین سرمایه‌ای را دارد. حال در غیاب سرمایه گذار بخش خصوصی آیا باید توسعه این میادین را از دستور کار خارج کرد؟
از سوی دیگر شرکت‌هایی مانند سینا، پرشیا و یا قرارگاه خاتم الانبیا که با نهادها مرتبط هستند سرمایه‌های قابل توجهی در اختیار دارند که اگر در بخش نفت صرف نکنند به سایر بخش‌های دیگر اقتصاد ورود می‌کند. هرچند در هر بخشی سرمایه گذاری صورت گیرد برای اقتصاد مفید است، اما مهمترین بخشی که برای کشور ثروت تولید کرده و بودجه دولت را تامین می‌کند، بخش نفت است.
شرکت‌های خصوصی اکتشاف و تولید به هفت شرکت افزایش یافت
ایران به قدری میدان دست نخورده نفتی دارد که هیچ شرکتی نباید نگران جا ماندن از قافله توسعه میادین باشد. بنابراین در کنار نهادها که سرمایه‌های قابل توجهی برای توسعه میادین بزرگ دارند، می‌توان از حضور بخش خصوصی نیز استقبال کرد.
شرکت‌های اکتشاف و تولید در اولین ارزیابی که مربوط به سال 1397 است 17 شرکت بودند که از بین آنها، تنها سه شرکت خصوصی واقعی حضور داشتند. در دور جدید ارزیابی که مربوط به سال 1401 است، تعداد شرکت‌های خصوصی اکتشاف و تولید به هفت شرکت رسیده است و این نشان از توجه دولت به توسعه بخش خصوصی واقعی دارد.
شرکت انرژی دانا، شرکت اکتشاف توسعه انرژی افق، شرکت نفت گاز و انرژی کیسون، مشارکت شرکت‌های ول سرویسز ایران و ایرانیان اروند، مشارکت شرکت‌های سیلند و مارون کاران، شرکت پیمانکاری ایران و شرکت پارس کیهان هفت شرکت خصوصی در بخش اکتشاف و تولید نفت هستند.
وضعیت واگذاری میادین
امروز از میان 9 طرح واگذار شده به شرکت‌های اکتشاف و تولید، سه طرح در دست بخش خصوصی است. یکی از آنها میدان سهراب است که تماما دست شرکت انرژی دانا ست. آبان و پایدارغرب که انرژی دانا، به همراه شریک روس کار توسعه آن را بر عهده دارد و چشمه خوش، دالپری و پایدار شرق که ترکیب کیسون، افق وشرکت روسی توسعه آن را بر عهده دارند.
در کنار اینها، دو طرح دیگر نیز در مرحله تنفیذ است که با بخش خصوصی و با کمک سرمایه گذاران قرارداد شده اند.
سایر میادین نیزعمدتا توسط نهادها و یا بخش دولتی قرارداد توسعه دارد. از جمله میدان یاران که توسط شرکت پرشیا از زیرمجموعه های ستاد اجرایی فرمان امام در حال توسعه است.
مذاکره قرارگاه برای توسعه یادآوران
از آنجا که یاران میدان کوچکی ست امکان واگذاری به بخش خصوصی وجود داشت، اما در مورد میدان یادآوران با توجه به بزرگی میدان و حجم سرمایه‌ای که نیاز دارد، اساسا بخش خصوصی امکان حضور نخواهد داشت. بنابراین با قرارگاه وارد مذاکره شدند. در یادآوران به دلیل اینکه قرارداد قبلی شرکت چینی ساینوپک موجود بود، امکان توسعه توسط شرکت های ایرانی وجود نداشت.
یکی دیگر از میادین مهم غرب کارون، آزادگان است که با مشارکت بانک‌ها و دو شرکت اکتشاف و تولید پتروپارس و مپنا در مرحله مذاکره است.
سرمایه‌گذار خصوصی کار را ارزان‌تر تمام می‌کند
یکی از نقدهایی که عموما دولتی‌ها به عملکرد بخش خصوصی و یا نهادها وارد می‌کنند این است که پروژه‌ها در بخش خصوصی گران‌تر تمام می‌شود، اما اگر از مسئولان دولتی بپرسید خودشان یک پروژه مشابه را با چه میزان هزینه تمام کرده‌اند هیچ گاه عددی به شما نمی‌دهند چون هزینه آنها عموما بیشتر از بخش خصوصی است.
یکی از مواردی که باعث می شود هزینه در دولتی ها بیشتر باشد این است که عموما زمان اجرای پروژه‌ها بسیار طولانی بوده و متناسب با آن نیز هزینه‌ها افزایش می‌یابد در حالی که در بخش خصوصی انجام پروژه با سرعت بالاتری انجام می‌پذیرد.
دست بخش خصوصی را می بندند
یکی از مشکلاتی که حضور نهادها در میادین نفتی ایجاد می کند این است که کارفرما به راحتی نمی تواند مقابل نهاد خاص حرفش را بزند و یا نظارتی که مد نظر دارد را انجام دهد. اینجا پای قدرت و نفوذ به میان می آید.
اگر حتی شرکت ملی نفت ایراد فنی درست هم وارد کند ممکن است این نهادها لابی های خود را فعال کرده تا کاری که می خواهند انجام دهند. اما از همین حرفی که زده می شود نیز بخش خصوصی با شکل دیگری ضربه سخت می خورد. بعد از واگذاری یک پروژه به بخش خصوصی، آنقدر شرکت ملی نفت دست شرکت های خصوصی را می بندد که شرکت ها عملا نمی توانند پروژه ها را اجرا کنند. در حالی که این شرکت ها سرمایه گذار هستند نه پیمانکار. قرار است خود سرمایه گذار برای چگونگی انجام پروژه فکر و برنامه ریزی کند نه اینکه فقط مجری شرکت ملی نفت باشد.
بنابراین می بینیم در پروژه‌هایی که دست بخش خصوصی ست گاه یک سال برای متقاعد کردن شرکت ملی نفت برای اجرای یک طرح زمان و جلسه و رفت و آمد و مذاکره نیاز دارد. در صورتی که به دلیل آنکه این قراردادها بر مبنای تولید بوده و سود سرمایه گذار در جهت تولید بیشتر و سریعتر است، پس بیش از هر یک از طرفین قرارداد در پی اجرای درست پروژه است.
