راهکار حل مسئله ناترازی بنزین در کشور چیست؟
معاون وزیر نفت مدعی شد که با اسقاط خودروها می‌توان مصرف بنزین را روزانه بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون لیتر در روز کاهش داد. در واقعیت توان اسقاط خودروها برای حل ناترازی بنزین کمتر از ۲ میلیون لیتر در روز است.
به گزارش اکونگار به نقل از بازار، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد که تراز بنزین در سال جاری به میزان روزانه ۱۰ میلیون لیتر منفی شده؛ یعنی مصرف ۱۰ میلیون لیتر در روز بیش از تولید شده است.
همچنین طبق برآورد معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت، با روند فعلی تقاضا برای بنزین در افق ۱۴۲۰ به بیش از ۲۲۰ میلیون لیتر خواهد رسید که این عدد دو برابر تولید فعلی بنزین در کشور خواهد بود.
اما راهکار حل مسئله ناترازی بنزین چیست؟ بحرانی که در صورت درمان نشدن، می‌تواند تجربه تلخ آبان‌ماه سال ۹۸ را در کشور تکرار کند.
روز گذشته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش جلیل سالاری عنوان کرد که با از رده خارج شدن ۳.۵ میلیون خودرو فرسوده، می‌توان مصرف بنزین را ۴۰ تا ۵۰ میلیون لیتر در روز کاهش داد، عددی که نه تنها ناترازی بنزین را رفع می‌کند بلکه سالانه منجر به ارزآوری حدود ۱۲ میلیارد دلاری نیز از صادرات بنزین خواهد شد، درآمدی معادل فروش ۴ ماه نفت ایران.
البته به نظر می‌رسد این گزاره توسط معاون وزیر نفت کمی اغراق‌آمیز مطرح شده باشد، زیرا طبق آمار وزارت صمت (تصویر ۱) و انجمن اسقاط خودرو، در ایران حدود ۱۴ میلیون وسیله نقلیه فرسوده وجود دارد که با از رده خارج کردن آنها روزانه ۳۳ میلیون لیتر در مصرف بنزین صرفه‌جویی می‌شود.
حتی اگر اصل مدیریتی «پارتو» را مبنا قرار دهیم، احتمالا بتوان با از رده خارج کردن حدود ۲.۸ میلیون خودروی مستهلک‌تر، به میزان ۲۶ میلیون لیتر در روز در مصرف سوخت صرفه‌جویی کرد که باز هم فقط معادل نیمی از برآورد مدیرعامل شرکت پالایش و پخش می‌باشد.
اما جدای از موضوع ظرفیت کاهش مصرف بنزین با اسقاط خودرو، باید به این موضوع پرداخت که در کشور چه ظرفیتی برای اسقاط چه تعداد خودرو در سال وجود دارد.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس (تصویر ۲)، بیشترین میزان اسقاط سالانه خودرو در سال ۹۳ با اسقاط کمتر از ۳۵۰ هزار خودرو رخ داد و در سال ۹۹ این عدد به کمتر از ۷ هزار خودرو رسید.
طبق آمار وزارت صمت، تعداد اسقاط در سال گذشته حدود ۲۵ هزار خودرو بوده است. بدین ترتیب می‌توان سه سناریوی خوش‌بینانه، واقعی و استاندارد را بر مبنای تعداد اسقاط خودروها در پیک، در سال گذشته و به صورت میانگین ۱۵۰ هزار خودرو را تعریف کرد.
جدول ۱ نشان می‌دهد که با سه مبنای مختلف درباره ظرفیت کاهش مصرف بنزین با اسقاط خودروها و سه فرض مختلف درباره تعداد اسقاط خودروها، می‌توان در هر حالت چه میزان بنزین را به صورت روزانه در هر سال کاهش داد.
به عنوان مثال اگر گزارش «انجمن اسقاط خودرو» را در «سناریوی خوش‌بینانه» در نظر بگیریم، بدین معناست که می‌توان سالانه به میزان ۰.۸ میلیون لیتر در روز با اسقاط خودرو از افزایش مصرف بنزین جلوگیری کرد.
واضح است که در جدول ۱، خوشبینانه‌ترین و بدبینانه‌ترین حالت‌ها نمی‌تواند قابل اعتنا باشد و اگر میانه اعداد را در نظر بگیریم، این ادعا واقعی‌تر به نظر می‌رسد که می‌توان با اسقاط خودروها عددی ۰.۵ تا ۲ میلیون لیتر در روز در هر سال از رشد مصرف بنزین کاست.
اما به هر صورت با توجه به رشد سالانه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون لیتری در مصرف بنزین واضح است که نمی‌توان با تکیه صرف بر اسقاط خودرو مشکل ناترازی بنزین را برطرف کرد، هر چند که این راهکار نیز حتما سهمی از یک «برنامه جامع» برای حل مسئله خواهد داشت.
