خطر درگیری مستقیم ایران و اسراییل پایان یافته؟ / سه سناریوی روی میز اقتصاد جهان

به گزارش «اکونگار» به نقل از بلومبرگ اکونومیکس، خطر شعله‌ور شدن آتش جنگ در خارومیانه هر روز جدی‌تر می‌شود. ارتش اسراییل در این مدت با حمله به نیروهای حماس، سوریه و تلاش برای ورود ایران به جنگ نگرانی‌ها را بیشتر می‌کند.

تشدید تنش‌ها می‌تواند ایران و  اسرائیل را وارد یک درگیری مستقیم کند. پس از حمله اسراییل به کنسولگری ایران در سوریه و حمله ایران به اسراییل در هفته گذشته، بازارهای جهانی واکنش‌های کوتاهی به این تنش‌ها نشان دادند. درست است که قیمت نفت همزمان با حمله ایران به اسراییل چندان افزایش نیافت، اما کارشناسان معتقدند که بازارهای جهانی این ریسک را در چند روز قبل پیش‌خور کرده بودند. در چند روز گذشته هم با وجود تاکید اعضای گروه هفت به اسراییل برای پایان دادن به تنش‌ها، همچنان خطر درگیری مستقیم ایران و اسراییل، تداوم حملات اسراییل به غزه، لبنان و سوریه وجود دارد و تمامی اینها روی اقتصاد جهان تاثیر می‌گذارد.

پارازیت حمله ایران علیه اسراییل روی نبرد بانک‌های مرکزی غربی با تورم

 بلومبرگ اکونومیکس تخمین می‌زند که اگر تنش‌ها متوقف نشود،  قیمت نفت می‌تواند به بشکه‌ای 150 دلار برسد و رشد جهانی به 1.7 درصد کاهش یابد، رکودی که حدود یک تریلیون دلار از تولید جهانی را کاهش می‌دهد.  

درگیری در خاورمیانه می تواند لرزه‌هایی را در سراسر جهان ایجاد کند، زیرا این منطقه تامین کننده مهم انرژی و گذرگاه مهم کشتیرانی است. جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1973 که منجر به تحریم نفتی و سال‌ها رکود تورمی در اقتصادهای صنعتی شد، روشن ترین نمونه است.

امروز، اقتصاد جهان آسیب پذیر‌تر از تصورات به نظر می‌رسد. بسیاری از کشورها هنوز در دوره بهبودی به سر می‌برند که با جنگ روسیه و اوکراین به وجود آمده بود.

 جنگ دیگری در یک منطقه تولید کننده انرژی می‌تواند  شعله‌های تورم جهانی را بیفروزد. همین اتفاق و تشدید ناآرامی‌ها در خاورمیانه می‌تواند پیامدهای گسترده‌تری را روی قیمت انرژی و قیمت بنزین که یک کلید احساسی برای رای دهندگان انتخابات آمریکا است، داشته باشد.

بلومبرگ اکونومیکس تاثیر احتمالی جنگ بر رشد و تورم جهانی را در سه سناریو بررسی کرده است.

در سناریوی اول، خصومت‌ها عمدتاً به غزه و اسرائیل محدود می‌شود. در مرحله دوم، درگیری به کشورهای همسایه مانند لبنان و سوریه سرایت می‌کند و اساساً آن را به جنگ نیابتی بین اسرائیل و ایران تبدیل می‌کند. سوم شامل تشدید تنش به تبادل نظامی مستقیم بین ایران و اسراییل است.

اگر هر سه سناریو اتفاق بیفتد، نفت گرانتر، تورم بیشتر، و رشد اقتصادی کشورهای جهان کندتر می‌شود، اما مقدار آن در بازه‌های زمانی و مناطق مختلف متفاوت خواهد بود.. هرچه این درگیری‌ها گسترده‌تر شود، تأثیر آن  از حالت منطقه‌ای خارج و جهانی می‌شود.

سناریوی اول: ادامه درگیری‌ها در غزه

تکرار اتفاقات سال 2014 کهجنگ میان حماس و اسراییل 2هزار تلفات انسانی داشت، اما جنگ فراتر از قلمرو فلسطین گسترش نیافت و تأثیر آن بر قیمت نفت  و اقتصاد جهانی خاموش شد.

تأثیر جنگ بر اقتصاد جهانی تحت این سناریو حداقل خواهد بود، به خصوص اگر عربستان سعودی و امارات با استفاده از ظرفیت اضافی خود، بازارهای نفت را پوشش دهند.

جانت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا در مصاحبه‌ای در نشست سالانه صندوق بین‌المللی پول در مراکش گفت که در این مرحله نشانه‌هایی از "تأثیرات بزرگ اقتصادی" را مشاهده نمی‌کند. یلن گفت: «بسیار مهم است که درگیری گسترش نیابد.

سناریوی دوم: اضافه شدن لبنان و سوریه به جنگ

اگر درگیری‌ها بین اسراییل با لبنان و سوریه افزایش پیدا کند، هزینه‌ها بالاتر رفته و احتمال درگیری مستقیم ایران و اسراییل هم بیشتر می‌شود. این جریان احتمال افزایش قیمت نفت را قوت می‌بخشد. در سال 2006 همزمان با جنگ حزب‌الله و اسراییل قیمت نفت 5دلار افزایش یافت. در صورت تکرار این سناریو احتمال افزایش 10درصدی قیمت نفت و دست یابی به قیمت 94دلاری برای هر بشکه وجود دارد.

ادامه این سناریو، آثار بیشتری در کشورهای منطقه خواهد داشت. مصر، لبنان و تونس همگی در رکود اقتصادی فرو رفته‌اند. جنگ غزه و تشدید احتمال جنگ توسط اسراییل اعتراضات بسیاری را در تعدادی از کشورهای منطقه برانگیخته است.

تأثیر اقتصاد جهانی از این سناریو از دو شوک ناشی می‌شود، در وهله اول جهش 10 درصدی قیمت نفت و در مرحله دوم حرکت ریسک در بازارهای مالی مطابق با آنچه در بهار عربی رخ داد.

این اتفاقات احتمال کاهش 0.3درصدی رشد جهانی را رقم می‌زند و امکان از دست رفتن 300میلیارد دلار از تولید کل جهان را به دنبال دارد. همین موضوع سرعت رشد اقتصاد جهان را حدود 2.4  را کاهش می‌هد.

افزایش قیمت نفت همچنین حدود 0.2 واحد درصد به تورم جهانی اضافه می‌کند  و این موضوع بر بانک‌های مرکزی فشار می‌آورد تا سیاست‌های پولی را حتی در شرایطی که رشد ناامیدکننده است، حفظ کنند.

سناریوی سوم: جنگ مستقیم ایران و اسراییل

این سناریوی بسیار خطرناک می‌تواند تاثیر مستقیم بر رکود جهانی داشته باشد. افزایش شدید قیمت نفت و کاهش دارایی‌های ریسک، ضربه مهمی به رشد اقتصادی وارد می‌کند و تورم را یک پله بالاتر می‌برد.

مدل اقتصاد بلومبرگ کاهش 1 درصدی در رشد جهانی را پیش‌بینی می‌کند که این رقم ممکن است برای سال 2024 به 1.7 درصد کاهش یابد

اگر یک شوک نفتی بزرگ اتفاق به وجود آید، تلاش جهانی برای مهار قیمت‌ها از مسیر خود خارج می‌شود و تورم جهانی را در سال آینده به 6.7 درصد می‌رساند.