شکاف بزرگ اکتشاف تا تولید دارو
فقط حدود ۱۰ درصد داروهایی که روند تولیدشان شروع میشود، وارد بازار میشوند که این رقم تقریبا از اوایل دهه ۹۰ تغییری نکرده است؛ آن هم در حالی که شاهد پیشرفتهای قابلتوجهی در علم هستیم، از ژنوم گرفته تا سیستمهای اتوماتیکسازی شده برای انجام آزمایشها و هوش مصنوعی.
به گزارش اکونگار به نقل از دنیای اقتصاد؛ یکی از دلایل مهم آن این است که مدلهای پژوهش لابراتواری که نمیتوانند رفتار داروها را در یک فرد واقعی به طور دقیق نشان دهند. این روند باید تغییر کند، چون شکستهای متعددی که در تست داروها اتفاق میافتد، باعث میشوند تولید فقط یک دارو، تا بیش از ۲ میلیارد دلار هزینه ببرد.
آندری جورجسکو، مدیرعامل شرکت «ویووداین» (Vivodyne)، در مصاحبهای گفته: مدلهای هوش مصنوعی، داروهایی تولید نمیکنند که به طور برجستهای بهتر از داروهایی باشند که انسان آنها را طراحی میکند.
او توضیح میدهد که دلیل این موضوع این است که برای کار کردن روی این مدلها، دادههای آزمایشگاهی کافی وجود ندارد. قبل از اینکه یک دارو به مرحله تستهای انسانی برسد، روی تکسلولیها یا روی حیوانات آزمایش میشود که در مورد کارآیی آنها در بدن آنها، ایده خوبی به دانشمندان میدهد، اما مشخص نیست در یک بیمار واقعی این داروها چطور عمل میکنند. «دادههایی که در اختیار داریم تا این داروها را بسازیم و آنها را اعتبارسنجی کنیم، در پیچیدگی بدن انسان قابل ترجمه نیست.»
استارتآپ ویووداین در اینجا وارد صحنه میشود. این شرکت بافتهای بدن انسان را در لابراتوار تولید میکند که میتوانند برای تستهای پیشبالینی داروهایی که میخواهند تولید شوند، مورد استفاده قرار بگیرند. سپس سیستمهای هوش مصنوعی، به سرعت دادههایی که از این تستها به دست میآیند را جمعآوری و تحلیل میکنند. جورجسکو میگوید این جایگزینی است برای مدلهای لابراتواری تکسلولی یا تستهای حیوانی در مقیاس بزرگ که در بازار امروز مورد استفاده قرار میگیرند تا داروهایی برای درمان بیماریهای مسری یا سرطانهای خاص تولید شود.
تکنولوژی ویووداین، از تحقیقات جورجسکو هنگام کار در لابراتوار «دنها»، در دانشگاه پنسیلوانیا به وجود آمد. «ها» ۴۹ ساله، یکی از محققان اصلی تولید اولین «ارگان بدن روی تراشه» بود. این دو نفر، ویووداین را با هم، در بهار ۲۰۲۱ تاسیس کردند.
جورجسکو میگوید نوآوری تکنولوژیک اصلی ویووداین این است که میتواند ۲۲ نوع مختلف از بافتهای انسانی را تولید کند که برای مدلسازی جریان خوب و دیگر فعل و انفعالات بین اجزای مختلف بدن مورد استفاده قرار میگیرند. به علاوه، سیستمهای ویووداین، علاوه بر گلبولهای قرمز معمولی، گلبولهای سفید و سلولهای دیگر هم تولید میکنند، تا واکنشهای سیستم ایمنی بدن انسان را شبیهسازی کنند و محققان بهتر بتوانند این واکنشها را در یک انسان زنده پیشبینی کنند.
علاوه بر تولید مدل سیستمهای ارگانهای مختلف، ویووداین میتواند تاثیری را که این ارگانها از بیماریهای مختلف میگیرند مشخص کند، تا شبیهسازی شود که آن دارو چطور میتواند بیماری مورد نظر را درمان کند. به عنوان مثال، ویووداین بافت ریه را درست میکند، آن را با یک بیماری تنفسی آلوده میکند، و سپس درمانهای دارویی مختلف را روی آن تست میکند و گزارش نتایج را میگیرد. جورجسکو میگوید: بنابراین، ما میتوانیم دادههای بالینی انسانی را قبل از آزمایش کردن روی افراد واقعی، داشته باشیم.