افزایش مشاغل تصدی‌گری، مونتاژکاری و کارگری / دوری ثروتمندان از مشاغل تخصصی و مدیریتی
داده‌های بودجه خانوار سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که در مناطق شهری و در سال گذشته، درصد خانوارهای دهک دهمی که سرپرست آن‌ها در مشاغل تخصصی یا مدیریتی مشغول به کار بوده نسبت به سال ۹۶ کاهش یافته است. در مقابل، این نسبت در مشاغل تصدی‌گری، مونتاژکاری و کارگری با افزایش روبرو شده است.
به گزارش اکونگار به نقل از اکوایران، دهک دهم دربرگیرنده 10 درصد از جمعیت کشور است که بالاترین سطح درآمد را دارند. داده‌های مرکز آمار از بودجه خانوار در مناطق شهری نشان می‌دهد که در سال 1401 نسبت به سال 96، درصد کمتری از خانوارهای دهک دهمی سرپرست «غیرشاغل» داشته‌اند.
همچنین، گروه شغلی «متخصصان علمی و فنی» بالاترین سهم را در سبد شغلی این خانوارها دارد. دومین حوزه‌ای که سرپرست خانوارهای ثروتمند در آن مشغول به کار اند، «کارکنان خدماتی و فروشندگان» است.
نکته قابل توجه این است که در سال 1401 نسبت به سال 96، درصد بیشتری از خانوارهای دهک دهمی شغلی در زمینه «کارکنان ماهر کشاورزی» و «کارگران ساده» را اختیار کرده‌اند.
طبقه‌بندی مشاغل در بازار کار ایران
برای دسته‌بندی مشاغل یک طبقه‌بندی مشخص از طرف مرکز آمار اعلام شده است. بر اساس این دسته‌بندی، همه عناوین شغلی و سمت‌های موجود در بازار کار ایران در 9 گروه جای داده شده‌اند. این گروه‌ها شامل «قانون‌گذاران، مقامات عالی‌رتبه و مدیران»، «متخصصان علمی و فنی»، «کارمندان امور اداری و دفتری»، «کارکنان خدماتی و فروشندگان»، «کارکنان ماهر کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری»، «صنعتگران و مونتاژکاران» و «کارگران ساده» می‌شود. یک گروه فرعی هم به عنوان «سایر مشاغل و اظهارنشده» وجود دارد.
سهم 30 درصدی «غیرشاغلان» از بازار کار دهک دهمی‌ها
اگر کل خانوارهای کشور را بر اساس سطح هزینه‌ای که دارند از کم به زیاد مرتب کنیم و هر 10 درصد را در یک گروه قرار دهیم، به دهک هزینه‌ای رسیده‌ایم. اگر این کار را در مناطق شهری انجام دهیم، دهک هزینه‌ای در مناطق شهری به دست می‌آید. بر این اساس، دهک اول فقیرترین و دهک دهم ثروتمندترین خانوارهای مناطق شهری را در بر گرفته اند. البته باید توجه داشت که دهک دهم تنها نشان‌دهنده 10 درصد از جمعیت کشور است که بیشتر از سایرین هزینه می‌کنند و لزوما به معنای ترتیب درآمدی نیست. از این رو می تواند در افراد این دسته نیز نابرابری درآمدی وجود داشته باشد.
در ادامه بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته، 33.3 درصد از دهک دهمی‌ها سرپرست غیرشاغل داشته‌اند. به عبارت دیگر، از هر 1000 خانوار دهک دهمی، سرپرست 333 خانوار شاغل نبوده است. این در حالی است که این رقم در سال 96 برابر با 36.7 درصد بوده است. بنابراین درصد خانوارهای ثروتمند با سرپرست غیرشاغل در مناطق شهری طی این سال‌ها کاهش یافته است.
کاهش اشتغال ثروتمندان در مشاغل تخصصی
بررسی داده‌های بودجه خانوار در مناطق شهری نشان می‌دهد که در سال 96 حدود 19 درصد از دهک دهمی‌ها سرپرستی شاغل در زمینه «متخصص علمی و فنی» داشته‌اند. این نسبت در سال گذشته کاهش یافته و به 17.88 درصد رسیده است.
برای محاسبه این نسبت، تعداد خانوارهایی با سرپرست شاغل در تخصص‌های علمی و فنی را بر کل جمعیت دهک دهم تقسیم می‌کنند. با توجه به این که جمعیت دهک دهم از سال 96 تا سال 1401 افزایش یافته، کاهش یافتن این نسبت می‌تواند نشانگر این مسئله باشد که در سال گذشته سایر گروه‌های شغلی میزبان سرپرست خانوارهای ثروتمند شده اند.
این کاهش نسبت در گروه‌های دیگر هم مشاهده شده است. برای مثال، در سال گذشته تنها 6 درصد از شهرنشینان ثروتمند در زمینه «قانون‌گذاری، مدیریت و مقامات عالی‌رتبه» مشغول به کار بوده‌اند. این در حالی است که این نسبت در سال 96 برابر با 9 درصد بوده است. درصد دهک‌دهمی‌های شاغل در حوزه «تکنسین و دستیاران» هم از 6.88 درصد در سال 96 به 5.21 درصد در سال 1401 نزول کرده است.
افزایش سهم «کارگران ساده» در سبد شغلی ثروتمندان
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال 96 تنها 1.3 درصد از دهک دهمی‌ها در گروه «کارگران ساده» مشغول به کار بوده‌اند در حالی که این رقم در سال گذشته افزایش یافته و به 2.35 درصد رسیده است.
سهم «کارکنان حوزه کشاورزی» و «متصدیان و مونتاژکارها» نیز در سال گذشته نسبت به سال 96 از سبد شغلی ثروتمندان افزایش یافته است. برای مثال در سال 96 حدود 4 درصد از این خانوارها شاغل در بخش مونتاژکاری و تصدی‌گری بوده‌اند اما این نسبت در سال گذشته به 7 درصد افزایش یافته است.
درصد خانوارهای شهری ثروتمند با سرپرست شاغل در بخش «کارمندان امور اداری و دفتری» نیز تقریبا 2 برابر شده است. این نسبت از 3 درصد در سال 96 به 6.3 درصد در سال گذشته صعود کرده است.
بنابراین می‌توان گفت اگر چه دهک دهمی‌ها به نسبت سایر دهک‌های کشور از درآمد بالاتری برخوردارند اما بنظر می‌رسد طی سال های اخیر یک جابجایی شغلی برای سرپرست این خانوارها در طی سال‌های 96 تا 1401 رخ داده است