نقاط ضعف و قوت درآمدهای مالیاتی در بودجه۱۴۰۳

به گزارش«اکونگار» به نقل از روزنامه تعادل، مرتضی دلخوش، کارشناس اقتصادی در یادداشتی نوشت: لایحه بودجه ۱۴۰۳ چند نکته کلیدی دارد. از نکات منفی آن بحث حقوق کارمندان و بازنشستگان است که طبیعتا می‌بایست متناسب با نرخ تورم افزایش پیدا می‌کرد. نکته مثبت آن نیز موضوع قیمت نفت است که تعیین ۶۵ یورو معادل حدود ۷۰ دلار منطقی به نظر می‌رسد. در بخش درآمدهای مالیاتی نیز نقاط ضعف و قوتی دیده می‌شود. درآمد نفتی در بودجه عمومی در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۹ درصد بود که در لایحه ۱۴۰۳ به ۲۴ درصد کاهش یافته و در مقابل درآمدهای مالیاتی از ۵۰ درصد سال ۱۴۰۲ به ۶۱ درصد در بودجه عمومی سال ۱۴۰۳ افزایش پیدا کرده است. طبق قانون اساسی و تاکید مقامات کشور، درآمدهای مالیاتی باید بر اساس عدالت وضع شود که حتما باید در بودجه سال آینده مورد توجه قرار گیرد تا در حق مودیان مالیاتی اجحاف نشود. برخی افراد به منظور فرار مالیاتی با کارت‌های اقوام و آشنایان کار می‌کنند. اگر دولت به این سمت برود که بتواند جلوی این نوع سوءاستفاده‌ها را بگیرد بخش قابل توجهی از فرارهای مالیاتی را شناسایی می‌کند و در بودجه سال آینده موفق عمل خواهد کرد. اما در بعضی آیتم‌ها به نظر می‌رسد عدالت رعایت نشده است. زمانی که تورم ۴۵ درصد است و ما حقوق را ۱۸ درصد افزایش می‌دهیم در واقع اقشار کارمند را بیش از ۲۰ درصد از تورم عمومی عقب می‌اندازیم که این مساله می‌تواند روند چسبندگی طبقات متوسط به طبقات ضعیف را تشدید کند.

اگر تعداد خرید و فروش کالایی بیش از حد باشد در آن بخش تورم ایجاد می‌شود. در ایران کالاهایی مثل مسکن، خودرو، طلا و ارز دچار این معضل شده‌اند. کشورهای توسعه‌یافته برای کنترل بازارهای غیرمولد مثل مسکن، مالیات بر عایدی سرمایه را وضع کرده‌اند که در ایران نیز باید اجرا شود. در عین حال باید مراقبت کنیم تا مالیات بر عایدی سرمایه نتیجه معکوس ندهد و خودش به عاملی برای تورم تبدیل نشود. ممکن است فروشندگان، میزان مالیاتی که بر مسکن تحمیل شده را موقع فروش در نظر بگیرند و مبلغ مالیات را به خریدار فوروارد کنند. قانون‌گذار باید ساز و کاری برای جلوگیری از این اقدام بیندیشد. به نظرم می‌توان به سازندگان مسکن تا سه سال تنفس مالیاتی داد و بیش از آن منطقی نیست؛ زیرا اگر زمان بیشتری در اختیار سازندگان قرار گیرد ممکن است ماهیت فعالیت آنها به سفته‌بازی و سوداگری سوق پیدا کند. نکته دیگر به تعریف انبوه‌سازی برمی‌گردد. مثلا بگوییم معافیت مالیاتی به سازنده‌ای تعلق می‌گیرد که تعداد زیادی واحد بسازد. هرچه تعداد واحدها بیشتر و مدت زمان نگهداری کمتر شود مالیات کمتری تعلق بگیرد یا معاف از مالیات شود.