دوگانه فقیر و غنی در پرداخت مالیات / چرا ایران بهشت ثروتمندان شد

به‌گزارش اکونگار: باتوجه به‌ثروت‌های طبیعی ایران و همچنین راه‌های تجاری که می‌تواند کشور را از این فقر گسترده نجات دهد ولی هر روز با افزایش تورم سفره اکثریت جامعه کوچک‌تر شود. در حالی فقر اجازه زندگی باکیفیت به طیف‌های گسترده‌ای را نمی‌دهد ولی در سوی دیگر طبقاتی هستند که باتوجه به‌دارایی‌های قانونی و غیرقانوی و در اختیار داشتن بیشترین سهم از ثروت کشور در آرامش کامل و بدون پرداخت مالیات‌های عادلانه به ثروت‌اندوزی ادامه می‌دهند. برعکس شعارها و آرمان‌های جمهوری اسلامی، تاکنون حاکمیت نتوانسته تقابلی با آنها داشته باشد و همین باعث شده تا برج‌ها و ویلاهای‌شان افزایش پیدا کند. حتی برخی معتقدند دولت‌ها به‌نوعی نقش حمایتی از طبقه ثروتمند دارند. همانطوری که در ادامه اشاره خواهیم کرد دولت چهاردهم تلاش‌هایی را برای این مهم انجام داده و باید ببینیم آیا پزشکیان می‌تواند دریافت مالیات از ثروتمندان را عملیاتی کند یا خیر.

تورم‌های پیاپی در سال‌های اخیر باعث شده تا ارزش دارایی‌های برخی طبقات اجتماعی به‌شکل چشمگیری افزایش یابد، به‌ویژه در بین مالکین زمین، برج، ویلا، جزیره و کالاهای سرمایه‌ای. این روند در مقابل، قدرت خرید حقوق‌بگیران، اقشار کم‌درآمد، کارمندان و کارگران را کاهش داده و فاصله طبقاتی را عمیق‌تر کرده است و به‌همین دلیل دیگر نمی‌توان تنها به شکاف درآمدی و حقوق اکتفا کرد. شکاف ثروت بین غنی و فقیر اکنون به معیار اصلی نابرابری تبدیل شده است و برخی از آن به‌عنوان گُسل یاد می‌کنند. در ادامه این گزارش به چگونگی دریافت مالیات از اقشار جامعه خواهیم پرداخت.  

تصمیم پاستور برای معافیت حقوق‌بگیران

یکی از تصمیمات مهم دولت چهاردهم برای سال آینده، افزایش صددرصدی معافیت مالیاتی حقوق‌بگیران است. بر اساس اعلام «عبدالناصر همتی»، وزیر اقتصاد، این معافیت از دوازده میلیون تومان در ماه به بیست‌وچهار میلیون تومان درماه افزایش یافته است و به‌تصویب نهایی رسیده است. این اقدام می‌تواند تا حدی فشار بر قشر حقوق‌بگیر را کاهش دهد و بهبود نسبی در توزیع درآمد ایجاد کند.

جای خالی عدالت مالیاتی

چالش‌های ثروتی در کشوری مانند ایران، نتیجه مستقیم تورم، قاچاق و نظام مالیاتی است که روی «مالیات بر درآمد» متمرکز بوده است. افزایش معافیت مالیاتی حقوق‌بگیران برای سال 1404 گامی مثبت است، اما این تغییر به‌تنهایی برای بهبود وضعیت کارمندان، کارگران و مزدبگیران کافی نیست بلکه برای ایجاد «عدالت اقتصادی»، باید مالیات بر ثروت جایگزین مالیات بر درآمد شود و منابع مالیاتی از افراد و گروه‌هایی که از نابرابری اقتصادی بهره‌مند شده‌اند، تامین گردد. این رویکرد می‌تواند به کاهش نابرابری و تقویت رفاه عمومی کمک کند و همچنین با افزایش مالیات از اقشار ثروت‌مند زیرساخت‌های مناطق کم‌برخوردار را می‌توان تامین کرد، برنامه‌ای که بسیاری از کشورهای توسعه یافته از سال‌ها قبل این مورد را در دستور کار قرار داده‌اند و همچنان هم مشاهده می‌کنیم این سیاست‌ها توانسته از گسترش آسیب‌های اجتماعی جلوگیری کند.

چرایی افزایش مالیات ثروتمندان

درصد پایین دریافت مالیات از اقشار برخوردار در ایران باعث شده تا بگویند ایران بهشت ثروتمندان است. درحالی‌که معافیت مالیاتی حقوق‌بگیران تصمیم مثبتی از سوی دولت محسوب می‌شود در ادامه برای کاهش شکاف عمیق ثروت، نیاز داریم تا مالیات‌ها بیشتر به سمت ثروتمندان هدایت شود تا فشار این بار بر روی طبقات کم‌برخوردار تاثیر کمتری داشته باشد. افرادی که از تورم، قاچاق، مافیا و مالکیت‌دارایی‌های کلان به ثروت‌های عظیم رسیده‌اند، باید سهم منصفانه‌ای از درآمد و دارایی خود را به دولت پرداخت کنند، سیاستی که سال‌هاست در ایران قرار است اجرایی شود ولی هر بار با نفوذ مافیای ثروتمندان، معلق می‌ماند.

درآمدهای نجومی از قاچاق

قاچاق وارداتی و صادراتی همچنین به عامل کلیدی دیگری در تشدید نابرابری تبدیل شده است. افرادی از این طریق به درآمدهای میلیون‌دلاری دست یافته‌اند نه‌تنها خارج از چارچوب اقتصاد رسمی کشور آزادانه به فعالیت خود ادامه می‌دهند بلکه به واسطه فعالیت در اقتصادزیرزمینی نمی‌توان مالیات آنها را به‌درستی بررسی کرد. این ثروت‌های غیرقابل‌پیش‌بینی به شدت نظم اقتصادی کشور را مختل کرده‌اند. اگر چه نمی‌توان از معاملات پشت‌پرده آنها مالیاتی دریافت کرد ولی مالیات بر املاک و دارایی‌ها یکی از روش‌های دریافت مالیات از این طیف است.