نائب رییس کمیسیون بهره‌وری اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با «اکونگار»:
صدور مجوز فعالیت کسب و کارها مشروط میشود/ ماموریت «سندباکس» چیست؟
نائب رییس کمیسیون بهره‌وری اتاق بازرگانی گفت: وزارت صمت با برخورداری از مرکز توسعه تجارت الکترونیکی می‌تواند در چند حوزه فعالیت زیادی داشته باشد و یکی از این حوزه‌ها لندتک‌‌ها یا زنجیره تامین مالی است.
به گزارش اکونگار، با راه اندازی سندباکس وزارت صمت، کسب و کارهای نوین پس از گذراندن یک دوره شش ماهه آموزشی و پیدا کردن خطاهای آن مجوز فعالیت خواهند داشت.
نائب‌رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی با بیان اینکه سندباکس، رگولاتور را از نظر زمانی جلو می‌اندازد و باعث میشود که همراه با فناوری حرکت کند، گفت: وزارت صمت با برخورداری از مرکز توسعه تجارت الکترونیکی می‌تواند در چند حوزه فعالیت زیادی داشته باشد و یکی از این حوزه‌ها لندتک‌‌ها یا زنجیره تامین مالی است.
سندباکس در سازمان‌ها در نقش یک محیط آزمون‌گر است که می‌تواند به رگولار و تنظیم‌گر برای بررسی قوانین در اندازه کوچک کمک کرده تا در صورت موفق بودن و رسیدن به نتیجه دلخواه، آن قوانین را به بخش‌های بزرگ‌تری تسری دهند. مزیت استفاده از سندباکس برای کسبوکارها این است که اگر قرار باشد قانونی برای آنها اعمال شود، ابتدا در فضای آزمون‌گری سندباکس مورد بررسی قرار می‌گیرد و معایب و مزایای آن بررسی میشود.
تا کنون در ایران، بانک‌مرکزی، بیمه‌مرکزی، سازمان بورس و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از سندباکس استفاده کرده‌اند. همچنین سال گذشته مقرر شد سندباکس وزارت صمت هم با راهبری مرکز توسعه تجارت الکترونیکی راه‌اندازی شود؛ ازاین رو مجوز راه‌اندازی یک‌ساله سندباکس وزارت صمت مردادماه 14020 در جلسه کارگروه مدیریت یکپارچه و هماهنگی محیط‌های آزمون صادر شده و آبان‌ماه آغاز به کار کرد.
ریسک هایی که مصرف کننده دارد
امین کلاهدوزان رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی درباره محدودیت‌‌ها و خط قرمزهای این مرکز در پذیرش و به‌کارگیری مدل‌های کسبوکاری در سندباکس، عنوان کرد: خط قرمز ما در سندباکس، توجه به حقوق مصرف‌کننده و شفافیت در عملکرد است. اینکه یک مدل کسبوکاری چه ریسکی برای مصرف‌کننده نهایی ایجاد می‌کند برای ما اهمیت دارد.
به گفته او، قوانین و مقررات همیشه یکی دو پله عقب‌تر از نوآوری هستند و به همین دلیل کسب‌وکارهای نوآور در بخشی از فعالیت‌های خود با تعارض در قانون و مقررات روبه‌رو هستند. سندباکس پاسخی به این مسئله در مواجهه با کسب‌وکارهای نوآور بوده است. در ایران نیز این بحث در کشور مطرح و ذیل مرکز ملی فضای مجازی تصویب شده و براساس آیین‌نامه‌ای که در این مصوبه ایجاد شد، نهادهای تنظیم‌گر، اجازه پیدا کردند که سندباکس خود را طراحی کنند تا قوانین و مقررات ساماندهی شود.
رضا قربانی نائب‌رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با اکونگار درباره علت استفاده از سندباکس و محیط‌های آزمایشی برای تنظیم‌گری توضیح داد: در سال‌های گذشته ادبیات تنظیم‌گری در دنیا تغییر کرده است. پیش از این در سال‌های قبل شیوه‌هایی برای تنظیم‌گری صنایع و کسبوکارها داشتیم، اما در 10 سال گذشته بسیاری از تنظیم‌گرها و رگولاتورها به این نتیجه رسیدند که نمی‌توان با این روش‌ها حوزه‌های جدید را تنظیم‌گری کرد.
او با بیان اینکه تنظیم‌گری صنایعی مانند فولاد، صنایع معدنی، مواد غذایی و صنایع مختلف دیگر به شیوه‌های مشخصی انجام میشود، گفت: در برخی از این موارد، بحث نوآوری و تغییرات در محصولات و مدل‌های کسبوکار به‌حدی وجود ندارد که باعث شود کار پیچیده باشد، زیرا روال‌های تنظیم‌گری مشخص است، استانداردهای مشخصی در طول سال‌ها تدوین شده، توسعه پیدا کرده و تطبیق یک محصول، خدمت یا کسبوکار با استانداردها نسبتا روش‌های مشخصی دارد.
در فضای فناوری، رگولاتورها به سمت شیوه‌های نوین تنظیم‌گری رفتند
نائب‌رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی ادامه داد: اما در فضای فناوری و نوآوری که از آن به‌عنوان اقتصاد نوآوری یاد می‌کنیم، معادل‌های متفاوتی از محصولات، کسبوکارها و خدمات شکل گرفته است. اینها باعث شده که مفاهیم جدیدی در ادبیات کسبوکارها و ادبیات اقتصادی شکل بگیرد. 10 سال قبل چیزی به‌عنوان پلتفرم در معنای امروز نداشتیم؛ اما پلتفرم‌ها در فضای مبتنی‌بر فناوری در این سال‌ها شکل گرفتند و مفاهیم جدیدی را با خود آوردند. به همین دلیل رگولاتورها به این سمت رفتند که از شیوه‌های نوین برای تنظیم‌گری استفاده کنند؛ سندباکس هم یکی از این شیوه‌هاست.
قربانی در ادامه توضیح داد: برای تنظیم‌گری به شیوه جدید، محصولات، کسبوکار، مدل کسبوکار و هرآنچه در این فضا که خیلی شناخته‌شده نیست را به یک محیط آزمون به نام سندباکس می‌بریم و اجازه می‌دهیم یک کسبوکار یا محصول به‌صورت محدود فعالیت کند و در یک بازه شش ماهه یا یک ساله از منظر تنظیم‌گری مشخص شود که برای این کسبوکار چه کار می‌توان انجام داد.
او خاطرنشان کرد: ساده‌ترین حالت این است که در محیط آزمون به این نتیجه می‌رسیم که این مدل از کسبوکار یا محصول نمی‌تواند فعالیت کند و اجازه فعالیت از نظر قانونی را ندارد؛ یا به این نتیجه می‌رسیم که باید آیین‌نامه‌ها، دستور‌العمل‌ها، استانداردها و قوانین و مقررات جدیدی برای کسبوکار تدوین شود. این تصمیمات را می‌توان در سندباکس گرفت.
سندباکس رگولاتور را از نظر زمانی جلو می‌اندازد
نائب‌رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی درباره مزیت سندباکس برای تنظیم‌گری گفت: مهم‌ترین مزیت سندباکس برای رگولاتور و تنظیم‌گر این است که به آنها اجازه می‌دهد بدون اینکه زمان را از دست بدهند، با تغییرات همراه شوند. اگر تنظیم‌گر بخواهد با همان شیوه‌های قدیمی رفتار کند، یعنی قوانین و مقررات مصوب شود، آیین‌نامه‌ها ابلاغ شود و همه چیز به یک ثبات مشخص برسد، برای کسب‌وکارهای نوین قابل قبول نیست. سندباکس، رگولاتور را از نظر زمانی جلو می‌اندازد و باعث میشود که همراه با فناوری حرکت کند.
قربانی با بیان اینکه سندباکس وزارت صمت جزو سندباکس‌های بخشی است که در چندماه اخیر به سندباکس‌های موجود اضافه شده، افزود: وزارت صمت جزو سازمان‌هایی است که به‌دلیل برخورداری از مرکز توسعه تجارت الکترونیکی می‌تواند در چند حوزه فعالیت زیادی داشته باشد. یکی از این حوزه‌ها لندتک‌‌ها یا زنجیره تامین مالی است.
او ادامه داد: وزارت صمت در حوزه صنایع به‌خصوص در زمینه تامین مالی می‌تواند ورود کند برای اینکه نقش تسهیل‌گر را برای کسب‌وکارهایی که می‌توانند تامین مالی را برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط انجام دهند، ایفا کند. این حوزه در حال حاضر به بانک‌ها محدود است؛ اما مرکز توسعه تجارت الکترونیک می‌تواند مسیر را باز کرده و بحث‌های تامین مالی و خط اعتباری را فعال کند یا به یک سری از کسبوکارها اجازه دهد به این حوزه بیایند. سندباکس وزارت صمت می‌تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.
سندباکس‌ها در جهان به رشد کسبوکارها کمک کردند
نائب‌رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی در پاسخ به اینکه تا چه اندازه می‌توان به تاثیر سندباکس بر رگولاتوری نوین امیدوار بود، گفت: ما شاهد بودیم که در سال‌های گذشته در جهان در کشورهایی مثل بریتانیا، سندباکس‌ها تجربه موفقی شکل گرفتند و باعث شدند شرایط برای رشد خیلی از کسبوکارها فراهم شود و به توسعه آنها کمک کند. برای مثال نئوبانک‌ها و خیلی از کسب‌وکارهای دیگر در دنیا به مرحله تنظیم‌گری رسیدند و آیین‌نامه‌ها، مقررات و مجوزهایشان مشخص شده است.
قربانی ادامه داد: با وجود این متاسفانه در ایران سندباکس‌ها نتوانستند خیلی تاثیرگذار باشند و نقش تسهیل‌گر را بازی کنند. این خیلی مهم است که به کسبوکارها فرصت و اختیار داده شود که مهم‌ترین اصل اساسی که یک سندباکس دارد، یعنی اصلی چشم‌پوشی را با فراغ بال انجام دهند. سازمان‌ها باید نسبت به کسبوکاری که وارد سندباکس میشود، بدون ترس چشم‌پوشی داشته باشند تا شرایط به سمتی برود که کسبوکارها از فرصتی که سندباکس به آنها داده استفاده کنند.
او در پایان خاطرنشان کرد: سندباکس برای حوزه‌هایی که مقررات مشخصی دارد، یا برای حوزه‌هایی که قانون به آنها نه گفته نیست. سندباکس برای حوزه‌های خاکستری است و در چنین مواردی باید مقداری با چشم‌پوشی جلو رفت. باید اجازه بدهیم کسبوکار شکل بگیرد، اگر کسبوکار خطایی کرد ببخشیم و اجازه دهیم که رشد و توسعه آن اتفاق بیفتد؛ در آن صورت اگر به این سمت برویم، سندباکس‌ها می‌توانند در توسعه کسب‌وکارهای نوین و تجارت الکترونیک تاثیرگذار باشند.