گره کور بدهی ۱۸۰همتی دولت به پالایشگاهها
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور گفت: پالایشگاهها بالغ بر ۱۸۰هزار میلیارد تومان بابت بنزین، گازوئیل، قیر تهاتری و سایر محصولات طلبکار هستند و در واقع دولت باید در عوض کالاهای تحویلی به ما نفت خام بدهد، معاوضه به این صورت با قیمت دلاری ۹۵درصد فوب خلیج فارس محاسبه و باقی‌مانده آن به عنوان طلب پالایشگاه ثبت می‌شود.
به گزارش اکونگار به نقل از دنیای اقتصاد؛ دولت در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ مکلف شده معادل مبلغ ۲۰هزار میلیارد تومان نفت خام از محل منابع در اختیار شرکت ملی نفت ایران در اختیار پالایشگاهها قرار داده و به میزان آن، به صورت ماهانه از ابتدای سال ۱۴۰۲ مواد اولیه قیر (وکیوم باتوم) در اختیار دستگاه‌های اجرایی موضوع این قانون قرار دهد. این بند قانونی بودجه امسال موضوع جدال‌های زیادی میان ذی‌نفعان قرار گرفت.
چنان‌که ناصر عاشوری‌قلعه‌رودخانی، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور می‌گوید: پالایشگاه‌های خصوصی بالای ۴۰هزار میلیارد تومان بابت وکیوم باتوم (ماده اولیه قیر) طلبکار هستند و دولت هنوز نتوانسته یک ریال از بدهی قیر سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ را تسویه کند. به گفته او در حال حاضر پالایشگاهها بالغ بر ۱۸۰هزار میلیارد تومان بابت بنزین، گازوئیل، قیر تهاتری و سایر محصولات طلبکار هستند. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانیم.
در مجموع پالایشگاهها چقدر از دولت طلب دارند؟
پالایشگاهها بالغ بر ۱۸۰هزار میلیارد تومان بابت بنزین، گازوئیل، قیر تهاتری و سایر محصولات طلبکار هستند. در واقع دولت باید در عوض کالاهای تحویلی به ما نفت خام بدهد، معاوضه به این صورت با قیمت دلاری ۹۵درصد فوب خلیج فارس محاسبه و باقی‌مانده آن به عنوان طلب پالایشگاه ثبت می‌شود. بخشی از این طلب در صورت وضعیت‌ها تعیین‌تکلیف (مشخص) شده و بخشی دیگر از این ۱۸۰ همت هم بابت بهای کالایی است که نزد دولت در انبارهای پخش یا پمپ بنزین‌ها قرار دارد. یعنی محصولات پالایشگاهی که در اختیار دولت قرار گرفته شده ولی هنوز دولت نفروخته است و به صورت امانی نزد خود نگهداری می‌کند. این دو عدد با هم جمع شوند بالای ۱۸۰ همت می‌شود.
با توجه به افزایش روزافزون مصرف بنزین در کشور، چه میزان سرمایه‌گذاری برای افزایش ظرفیت تولید بنزین پالایشگاهها صورت گرفته است؟
این نیاز به منابع مالی دارد. دولت در حال حاضر باید چاره دیگری بیندیشد. به طور مصداقی می‌توان به گازسوز کردن خودروها و اصلاح مصرف سوخت آنها اشاره کرد. متاسفانه تولیدات جدید ایران خودرو و سایپا بنا به گزارشی که ما داریم بیشتر از تولیدات سنوات گذشته مصرف سوخت دارند؛ نه‌تنها کم نشده بلکه زیاد هم شده است. استفاده از انرژی‌‌‌های نو، متنوع کردن سبد سوخت، افزایش سرویس‌‌‌های عمومی و دهها آیتم دیگر باید اجرا شود.
در حقیقت این محصول استراتژیک و مهم باید مدیریت شود و اینکه انتظار داشته باشیم معجزه شود که ما بتوانیم تولید را در پالایشگاه کشور افزایش بدهیم، باید بگویم چنین تصوری غلط است و چنین امکانی وجود ندارد. یعنی پالایشگاهها با تمام ظرفیت و شبانه‌روز فعالیت می‌کنند و تعطیلی آنها فقط برای تعمیرات و اورهال‌هاست. بنابراین بهتر است دنبال راه‌حل‌های دیگری چون تنظیم مقررات صرفه‌جویی و اصلاح ساختار خودروی کشور باشند.
ظرفیت تولید بنزین پالایشگاه‌های کشور در حال حاضر چقدر است؟
حدودا ۱۱۰ تا ۱۱۵ میلیون لیتر است. باید اورهال‌ها را هم در نظر بگیرید. در طول سال پالایشگاهها برای تعمیرات واحدهای مختلف متوقف می‌شوند و باید این موضوع را هم درنظر گرفت. بنابراین این ۱۱۵ میلیون گاهی اوقات به ۱۰۵ میلیون لیتر می‌رسد. به عنوان نمونه در حال حاضر پالایشگاه تهران در حال تعمیر است.
چون اینها شبانه‌روز فعال هستند، وزارت نفت و پالایش و پخش مقرر کرده که به صورت نوبتی اورهال کنند که هم به تولید کشور آسیب نرسد و هم اینکه بتوانند نوبتی سرپا بمانند و تعمیر شوند.
در حال حاضر وضعیت قیر تهاتری به کجا رسیده است؟
به دلیل ایرادها و مخالفت‌های منطقی‌‌‌ای که شورای نگهبان داشته، قیر تهاتری هنوز که در ماه نهم سال هم قرار داریم ابلاغ نشده است. مجلس در بودجه سنواتی دولت را مکلف می‌کند که قیر را تهاتری عرضه کند، در حالی که دولت اصلا قیری ندارد. وکیوم باتوم به عنوان ماده اولیه قیر تماما در اختیار پالایشگاه‌های خصوصی است. جدا از این، مصوبه یادشده باعث شده بخش زیادی از مطالبات مربوط به وکیوم باتوم تسویه‌نشده باقی بماند.
سهامداران پالایشگاه خصوصی که همان بازنشستگان و سهام عدالت هستند، بالای ۴۰هزار میلیارد تومان بابت قیر طلبکار هستند، یعنی دولت نتوانسته یک ریال از بدهی قیر سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ را تسویه کند. امسال هم تصویب کردند ۲۰هزار میلیارد تومان دوباره وکیوم باتوم در اختیار دولت قرار بگیرد. بنابراین تعهداتی که الان برای پالایشگاه ایجاد شده بسیار سنگین است و به همین دلیل پالایشگاه‌های کشور نمی‌توانند به تعهدات قانونی خود عمل کنند.
تعهدات قانونی شامل چه مواردی می‌شود؟
تعهدات قانونی این است که پالایشگاهها باید ۷۸هزار میلیارد تومان در پروژه‌ها هزینه کیفی‌سازی، توسعه کمی کنند. اما وقتی که پالایشگاهها در ازای تحویل محصول خود پولی دریافت نکرده‌اند، بنابراین این پروژه‌ها نیمه‌کاره رها شده یا خیلی با کندی پیش می‌روند. وکیوم باتوم تنها محصولی است که دولت و مجلس اختیار فروش در رینگ داخلی یا در خارج را داده است که پالایشگاهها بتوانند پول آن را نقدا از تولیدکننده‌های قیر دریافت و هزینه تولید خود کنند.
بنابراین دولت و مجلس در شرایطی عرضه وکیوم باتوم را تصویب می‌کنند که پالایشگاهی به جز آبادان ندارد، بقیه پالایشگاهها خصوصی‌‌‌اند و خودشان سهامدار دارند، هزینه‌‌‌های جاری، هزینه تامین اجتماعی، حقوق و دستمزد، اورهال، تعمیرات اساسی و دهها مشکل دیگر دارند که برای حل آنها نیازمند منابع مالی هستند.
مگر دولت نباید به ازای تحویل وکیوم باتوم به پالایشگاه نفت بدهد؟
بله صحیح است ولی با وجود این باز بدهکار است. دولت باید از ردیف بودجه ماده ۱۴ طلب خود تسویه کند ولی این اتفاق نیفتاده است و مشکلات خاص خود را دارد.
