احیای کارخانه کک طبس با هدف بی‌نیازی از واردات
مجتمع کک طبس یکی از صنایع مهم فرآوری زغال‌سنگ است که چراغ آن در حال خاموش شده بود، اما از سال ۱۴۰۰ به بعد در مسیر احیا و فعال‌سازی قرار گرفته و اکنون چشم‌انداز کارخانه، تامین نیاز داخل کشور است.
به گزارش اکونگار به نقل از ایرنا، مجتمع کک طبس پس از کک‌سازی ذوب آهن اصفهان و فولاد زرند ایرانیان، عنوان سومین مجتمع صنعتی تولید کک کشور را از آن خود کرده و این واحد فرآوری که با زیربنای ۱۵ هزار و ۵۰۰ متر مربع در زمینی به مساحت ۳۰۰ هزار متر مربع ایجاد شده، زمینه اشتغال بیش از ۳۰۰ نفر را فراهم آورده است.
به گفته مسئولان محلی این کارخانه قبل از دولت سیزدهم دچار رکود و نیمه فعال بود به طوری که باتری‌های یک و ۲ آن با یک سوم ظرفیت فعالیت داشت و شرکت کک طبس در عمل رو به تعطیلی می‌رفت.
با پیگیری‌های مختلف مسئولان استان و نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی، باتری‌های قبلی به ظرفیت ۱۰۰ درصد رسید همچنین طرح توسعه و فاز دوم کارخانه کک طبس شامل باتری‌های سه و چهار دهه فجر سال گذشته با حضور استاندار خراسان جنوبی افتتاح شد.
کک تولیدی مجتمع طبس از نوع متالوژیکی و با فناوری بازیافت حرارتی است که نخستین بار با این فناوری در کشور تولید می‌شود و قابلیت شارژ هر ۲ نوع زغال کک‌شو و آنتراسیت (زغال‌سنگ سخت) را دارد و بیشترین مصارف آن نیز در فولاد و زغال است.
مجتمع تولیدی کک (ماده جامد پر کربن است که در فرآیند احیای آهن کاربرد دارد) در شهرستان طبس با هدف تکمیل زنجیره تولید و تامین کک متالورژی مورد نیاز کشور سال ۱۳۹۷ با ۲ باتری وارد مدار شد تا سالانه ۱۵۰ هزار تن فرآورده از کنسانتره زغال تولید کند.
مطالبه فعال‌سازی کارخانه کک در سفرهای استانی
با توجه به زیرساخت‌های ایجاد شده در منطقه‌ای که به عسلویه معدنی شهرت دارد، فعال‌سازی کارخانه کک طبس از خواسته‌های مردم در سفرهای استانی بوده و این مطالبه با نگاه مثبت دولتمردان همراه شده است.
سفر اول رئیس جمهور به خراسان جنوبی نوزدهم شهریور ۱۴۰۰ از شهرستان طبس آغاز شد و فعال‌سازی ظرفیت‌های تولیدی استان از محورهای مصوبات سومین سفر دور اول سفرهای استانی بوده است.
خرداد ۱۴۰۱ که استاندار خراسان جنوبی برای مدیریت حادثه قطار مشهد - یزد به طبس رفته بود، با هدف اطلاع از روند فعالیت و میزان تولیدات معادن از کارخانه‌های کک‌سازی و شرکت زغال‌سنگ پروده طبس نیز بازدید کرد.
در این بازدید مقرر شد مسائل و مشکلات کارخانه کک‌سازی طبس در نشستی با مدیران هلدینگ توسعه معادن و فلزات به عنوان سهامدار اصلی کارخانه پیگیری شود.
مجتمع معدنی که نیمه فعال و زیان‌ده بود با گذشت ۲ سال اکنون به روزهای طلایی خود نزدیک شده و هدفگذاری مدیران شرکت کک طبس، بی نیاز کردن کشور از واردات کک است از همین رو دهه فجر پارسال همزمان با آغاز عملیات پیش گرم فاز دوم کارخانه کک طبس باطری‌های سه و چهار روشن شد تا بارقه امید در دل مردم منطقه ایجاد شود.
کمتر از یک سال بعد و مهر امسال باتری‌های پنج و ۶ مجتمع کک طبس هم به بهره‌برداری رسید تا ظرفیت تولید این کارخانه به ۴۵۰ هزار تن کک متالورژی در سال برسد.
بی‌نیازی از واردات در راستای حمایت از تولید داخلی یکی از هدفگذاری‌های بزرگ در سرمایه‌گذاری جدید برای مجتمع کک طبس است لذا به‌روز شدن و توسعه کارخانه کک، تامین نیاز داخل کشور و صرفه‌جویی ارزی را در پی دارد.
جمعی از خبرنگاران و فعالان فضای مجازی خراسان جنوبی بتازگی در تور رسانه‌ای راهیان پیشرفت راهی مجتمع کک طبس شدند تا از نزدیک فرآیند فرآوری زغال‌سنگ، تولید کک و پیشرفت‌های ۲ سال اخیر این کارخانه را روایت کنند.
چشم‌انداز تولید ۱۰۰ درصدی تا پایان سال
مدیر کارخانه کک طبس در جمع خبرنگاران گفت: شرکت کک طبس سال ۱۳۸۳ تاسیس شد اما فاز اول این کارخانه در سال ۱۳۹۷ با هدف تولید ۱۵۰ هزار تن کک متالورژی به بهره‌برداری رسید.
مهدی شکاری اظهار کرد: با بهره‌برداری فاز دوم کارخانه و فعال شدن باتری‌های سه و چهار در مجموع ظرفیت کارخانه به ۳۰۰ هزار تن در سال افزایش پیدا کرد و بهره‌برداری از باتری‌های پنج و ۶ هم ظرفیت تولید را به ۴۵۰ هزار تن کک می‌رساند.
وی گفت: از ۲۰ درصد ظرفیت تولید در سال ۱۴۰۰ اکنون به ۷۰ درصد رسیده‌ایم و تا پایان سال به ۱۰۰ درصد ظرفیت تولید می‌رسیم.
مدیر کارخانه کک طبس، حل مشکل زغال کک‌سازی را حاصل تلاش‌های دولت سیزدهم دانست که موجب سرعت گرفتن راه‌اندازی فازهای دوم و سوم کارخانه شد.
وی با این وجود راه‌اندازی نیروگاه برق در کارخانه کک را از طرح‌های توسعه‌ای پیش رو عنوان کرد و افزود: این نیروگاه قابلیت تولید ۴۰ تا ۴۵ مگاوات برق با روش بازیافت حرارتی در شبکه را دارد که پاسخگوی نیاز شهرستان طبس در اوج مصرف است.
شکاری با اشاره به رایزنی‌هایی که برای جذب ۴۵ میلیون یورو سرمایه‌گذاری با هندی‌ها انجام شده است، پیش بینی کرد که این نیروگاه توسط کارشناسان ایرانی ابتدای سال ۱۴۰۴ راه‌اندازی شود.
وی با تاکید بر اینکه کارخانه کک طبس قابلیت تولید برق برای نیازهای صنایع دیگر (انتقال برق به وسیله تولید از راه بازیافت حرارتی) را دارد گفت: این کارخانه در منطقه‌ای قرار گرفته که به دلیل تعدد معادن زغال، کارخانه‌های زغال‌شویی زیادی فعال است لذا برق تولیدی توسط این کارخانه را می‌توانیم علاوه بر تزریق به شبکه برق شهرستان طبس برای معادن و کارخانه‌های زغال‌شویی و تولید فروآلیاژی استفاده کنیم.
راه‌اندازی فاز دوم و سوم با تلاش کارشناسان بومی
مدیر کارخانه کک طبس درخصوص میزان استفاده از دانش بومی در راه‌اندازی نیروگاه برق به روش بازیافت حرارتی بیان کرد: فاز دوم و سوم به طور کلی توسط کارشناسان ایرانی و بومی منطقه راه‌اندازی شده است.
وی به مزیت‌های بازیافت حرارتی اشاره کرد و ادامه داد: کک‌سازی طبس به روش بازیافت حرارت کار می‌کند که مزیت‌هایی نسبت به بازیافت شیمیایی دارد که از جمله می‌توان به کاهش میزان آلودگی در این روش اشاره کرد به همین منظور موفق به دریافت گواهی ایزو محیط زیست شده است.
شکاری افزود: هزینه کم تعمیر و نگهداری تجهیزات، تولید برق و کیفیت بالای تولید کک از دیگر ویژگی‌های روش بازیافت حرارتی به شمار می‌آید همچنین استفاده از زغال‌های ارزان‌تر یا همان زغال‌های حرارتی و آنتراسیت در مراحل تولید از دیگر مزیت‌های این روش در تولید است که نقش اساسی در تامین مواد اولیه و کاهش هزینه‌های مواد اولیه کارخانه دارد.
وی با اشاره به اینکه کک‌های تولید شده بسته به اندازه برای مصارف داخلی و خارجی از استان صادر می‌شود گفت: در این کارخانه ۳۰۰ نفر به طور مستقیم مشغول به کار هستند که تا پایان آبان این تعداد به ۳۶۰ نفر می‌رسد و با احداث نیروگاه ۸۰۰ نفر به طور مستقیم مشغول به کار خواهند شد.
مدیر کارخانه کک طبس تصریح کرد: همه کارکنان این کارخانه بومی هستند که از صفر تا ۱۰۰ مراحل تولید و نگهداری را آموزش دیده‌اند.
از گرمای هزار درجه تا شوک سرد
وی ادامه توضیحاتش را به بخشی از کارخانه منتقل کرد که دستگاه بزرگی در حال تخلیه یکی از کوره‌ها بود.
به گفته شکاری در این بخش زغال‌سنگ آماده توسط واگن در سلول‌های کک‌سازی شارژ شده و در مدت معین با حرارت هزار تا هزار و ۲۰۰ درجه سانتیگراد به کک تبدیل می‌شود.
وی افزود: باتری کک‌سازی به شکل مکعب مستطیل است که به وسیله دیواره‌های عرضی به واحدهای کوچکتری به نام سلول تقسیم شده و در این سلول‌ها زغال شارژ می‌شود.
مدیر کارخانه کک طبس بیان کرد: در هر سلول از ۲ طرف توسط سلول‌های گرمایی گاز کک تصفیه شده و در آنها می‌سوزد و گرم می‌شود به این ترتیب حرارت لازم برای تبدیل زغال‌سنگ به کک تامین سپس شارژ و تخلیه زغال در هر سلول توسط ماشین شارژ، هل دهنده (تخلیه) و درب باز کن انجام می‌شود.
وی گفت: پس از پایان دوره کک‌سازی ۲ درب طرفین سلول به وسیله ماشین‌های درب باز کن و هل دهنده باز می‌شوند و پس از هماهنگی بین ماشین هل دهنده و لوکوموتیو حمل گداخته، بازوی ماشین هل دهنده از بیرون سلول به داخل وارد و کک گداخته را به جلو می‌راند در نتیجه کک از جلوی سلول خارج شده و داخل واگن خاموش کن ریخته می‌شود.
شکاری افزود: لوکوموتیو واگن خاموش کن کک گداخته را زیر برج خاموش کننده می‌برد و با پاشیده شدن آب روی آن حدود چند دقیقه کک خاموش می‌شود سپس واگن از زیر برج خاموش کننده خارج شده و کک را به طور یکنواخت روی سکوی دیگر می‌ریزد.
وی عنوان کرد: پس از مدتی کک توسط نوارهای نقاله به بخش دانه بندی می‌رود و آنجا بعد سرند شدن از نظر ابعاد دانه بندی می‌شود به این شکل کک آماده فروش است.
فرماندار ویژه طبس هم گفت: ۷۶ درصد معادن زغال‌سنگ کشور در شهرستان طبس وجود دارد و کارخانه کک با استفاده از همین معادن در حال فعالیت است که به‌روز شدن و توسعه کارخانه، تامین نیاز داخل کشور و صرفه‌جویی ارزی را در پی دارد.
علی اکبر رحیمی افزود: کک یکی از صنایع فرآوری زغال‌سنگ است که مواد اولیه آن کنسانتره بوده و ارزش افزوده را افزایش و وزن زغال را کاهش می‌دهد.
وی بیان کرد: همچنین سرمایه‌گذار برای راه‌اندازی باتری‌های هفت و هشت مجتمع کک طبس قول مساعد داده و افزایش کک‌سازی به ۴۵۰ هزار تن نیز ظرفیت خوبی در کشور است.
فرماندار ویژه طبس گفت: ضمن اینکه تبدیل حرارت به برق، نیاز شهرستان را در اوج مصرف تامین خواهد کرد.
وی یادآور شد: در حال حاضر هیچ انرژی فسیلی غیر از زغال‌سنگ در کارخانه کک استفاده نمی‌شود و حتی پیش گرم کوره‌ها نیز با زغال انجام می‌شود.
فرماندار ویژه طبس به تلاش نیروهای بومی برای راه‌اندازی باتری‌های پنج و ۶ اشاره کرد و گفت: این در حالی است که چینی‌ها ۱۵۰ میلیارد ریال فقط هزینه نظارت درخواست کرده بودند اما با توان نیروهای بومی این بخش از کارخانه هم راه‌اندازی شد.
پهنه وسیع خراسان جنوبی سرشار از مواد معدنی است اما شهرستان طبس در این زمینه ویژگی‌های منحصر به‌فرد دارد و حوضه زغالدار طبس با وسعتی بالغ بر ۳۰ هزار کیلومتر مربع و ذخیره اکتشافی بیش از ۷۵ میلیارد تن زغال‌سنگ کک‌شو و حرارتی، غنی‌ترین و بزرگترین ناحیه زغالی ایران محسوب می‌شود.
ناحیه پروده نیز با وسعت هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع و ذخیره زمین‌شناسی ۱.۱ میلیارد تن زغال‌سنگ کک‌شو یکی از چهار ناحیه زغالی طبس است که مقصد سفر خبرنگاران خراسان جنوبی در تور رسانه‌ای "راهیان پیشرفت" شد تا با همراهی فرماندار ویژه طبس، مدیرکل حوزه استاندار و روابط عمومی استانداری خراسان جنوبی و مسئول بسیج رسانه استان پیشرفت‌های این منطقه معدنی را روایت کنند.
