خودکفایی تولید حبوبات در گرو ۳ اقدام

به گزارش اکونگار به نقل از تسنیم؛ در میان حبوبات پرمصرف در کشور  سه محصول عدس، نخود و لپه (نخود لپه‌ای) به صورت دیم و لوبیا به صورت آبی تولید می‌شود.

در میان حبوبات دیم، در تولید نخود خودکفا هستیم اما در تولید لپه و عدس وابستگی زیادی داریم، یعنی حدود نیمی از این محصولات از خارج وارد می‌شود.

با توجه به سرانه مصرف پایین حبوبات(3 کیلوگرم در سال) در کشور، خودکفایی در تولید این محصولات کار دشواری نیست  و با انجام اقداماتی می توانیم نیاز کشور را در این زمینه در داخل تامین کنیم.

اما در سال‌های اخیر با کاهش سطح زیر کشت حبوبات و جایگزینی با گندم، تولید این محصولات کاهش یافته است اما با اقدامات عملی به راحتی می توانیم در تولید عدس و لپه خودکفا شویم که در این گزارش با رئیس بخش حبوبات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور صحبت شده که مشروح آن به شرح زیر است.

سرانه مصرف حبوبات در ایران نصف جهان

حمید حسنیان خوشرو، رئیس بخش حبوبات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور گفت: حدود 700 هزار هکتار حبوبات به صورت دیم در ایران کشت می‌شود که میزان تولید محصول نخود و عدس از این سطح حدود 350 هزار تن است.

او با اشاره به اینکه سطح اراضی دیم در ایران حدود 6 میلیون هکتار است افزود: سهم سطح زیر کشت نخود و عدس از این اراضی حدود 11 درصد است.

رئیس بخش حبوبات موسسه تحقیقات دیم کشور ادامه داد: متوسط سرانه مصرف نخود برای هر نفر در دنیا حدود 6 تا 7 کیلوگرم و این رقم در کشورمان 2.5 تا 3 کیلوگرم در سال است.

او با اشاره به امکان جایگزینی حبوبات با گوشت قرمز برای تامین پروتئین روزانه افراد تصریح کرد: با توجه به کاهش سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور طی سال‌های اخیر؛ این کاهش مصرف می‌تواند با جایگزینی محصولاتی مانند نخود و عدس در سبد غذایی افراد جامعه جبران شود.

سطح زیر کشت حبوبات در کشور کاهش یافت و گندم جایگزین شد

حسنیان خوشرو گفت: در سالهای اخیر به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، سطح زیر کشت حبوبات دیم به ویژه عدس در کشور کاهش یافته است به طوری که سطح زیر کشت عدس از 130 هزار هکتار به 65 هزار هکتار کاهش یافته است.

او با اشاره به دلایل عدم افزایش تولید حبوبات در کشور افزود: با توجه به اینکه نرخ خرید تضمینی گندم برای کشاورزان جذاب است و مراحل کاشت، داشت و برداشت ارزان‌تری دارد و ادوات لازم در اختیار کشاورزان قرار دارد اما در برداشت محصولی مانند عدس هنوز اغلب به صورت دستی انجام می‌شود که این مسائل هزینه‌های تولید حبوبات را افزایش و به تبع آن درآمد کشاورزان را کاهش داده است.

دلیل عملکرد بسیار پایین تولید حبوبات در کشور

حسنیان خوشرو گفت: در سال‌های اخیر با تغییر اقلیم و خشکسالی‌های پی در پی مواجه هستیم و توزیع بارندگی‌ها نیز به‌طور منظم و مناسب رخ نمی‌دهد.

او افزود: با توجه به معایب کشت بهاره، محققان بخش حبوبات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور برای تغییر زمان کشت از بهار به پاییز و توسعه این نوع کشت را در دستور کار دارند  که منجر به استفاده بهینه از منابع آبی با استفاده از ارقام متحمل به سرما می‌شود و در نهایت عملکرد تولیدات کشاورزان نیز افزایش خواهد یافت.

رئیس بخش حبوبات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور با اشاره به اینکه نخود و عدس از دیرباز در ایران به‌صورت بهاره کشت می شوند، اظهار داشت: کشت بهاره توده‌های بومی نخود و عدس مخصوصا در مناطق سردسیر دیم به دلیل پتانسیل عملکرد پایین، حساسیت به بیماری ها، عدم تیپ بوته مناسب برای برداشت مکانیزه و همچنین طول دوره رشد کوتاه، مواجهه با تنش‌های حرارتی و خشکی آخر فصل، در اغلب مناطق زیر کشت در کشور، دارای عملکرد بسیار پائین است.

حسنیان خوشرو گفت: از طرفی با توجه با اینکه تولید حبوبات در کشور به صورت غیر مکانیزه انجام می‌شود تولید با چالش همراه است و عملکرد پایینی دارد.

10 رقم جدید نخود برای کاشت در زمستان معرفی شد

او  ادامه داد: به همین منظور در طی سال‌های اخیر 10 رقم نخود در موسسۀ تحقیقات دیم با همکاری های بین المللی معرفی شده است که تحمل به سرمای بالایی داشته و امکان کشت پاییزه حبوبات را فراهم آورده اند به طوری که برخی از این ارقام تا منفی 23 درجه سانتیگراد سرما (با پوشش برف) را تحمل  می‌کنند .

رئیس بخش حبوبات موسسه تحقیقات دیم کشور با بیان اینکه عملکرد ارقام حبوبات دیم پاییزه در مقایسه با کشت بهاره، می‌تواند تا 50 درصد افزایش عملکرد داشته باشد اظهار داشت: برای تولید حبوبات دیم در کشور سیاست حمایت‌های که برای تولید محصولاتی مانند گندم انجام می شود، وجود ندارد، در حالی که کشت نخود یا عدس دیم به عنوان یک محصول تناوبی در اراضی آیش باعث پایداری تولید محصولات استراتژیک مانند گندم شده و در حفاظت و حاصل خیزی خاک بسیار موثر است.

حسنیان خوشرو گفت: هر ساله حدود 2.5 میلیون هکتار از اراضی دیم به صورت آیش نگهداری می شوند در واقع در آنها هیچ محصولی کشت نمی‌شود، اما در صورتی که این اراضی با محصولات جایگزین مانند نخود، عدس، علوفه، دانه های روغنی و ... کشت شوند، میزان تولید این محصولات در کشور افزایش یافته و در تامین امنیت غذایی بسیار موثر است.

واردات بیش از 80 هزار تن عدس از کانادا در هر سال

او در ارتباط با میزان خودکفایی و واردات در بخش حبوبات اظهار داشت: در واردات نخود سفید یا آبگوشتی واردات نداریم اما در نخود سیاه( لپه‌ای) واردات انجام می‌شود.

رئیس بخش حبوبات موسسه تحقیقات دیم کشور ادامه داد: عمدتاً نخود لپه ای از هندوستان و عدس از کانادا وارد می شود؛ میزان واردات هر کدام از این محصولات سالانه حدود 80 تا 100 هزار تن وارد است.

حسنیان خوشرو در پاسخ به اینکه چرا کشاورزان از بذور ارقام اصلاح شده استفاده نمی‌کنند ، گفت: بسیاری از این ارقام اخیرا معرفی شده‌اند و بذور آنها توسط شرکت‌های خصوصی محدودی در حال تولید است که در آینده نزدیک با افزایش تولید بذور نفوذ این ارقام و دسترسی کشاورزان نیز بیشتر خواهد شد،

 او گفت: در صورتی که تعداد شرکت های تولید کننده بذور ارقام اصلاح شده نخود و عدس در کشور افزایش یاید میزان بذر هم افزایش یافته و در نتیجه سطح زیرکشت این ارقام و به تبع آن تولید نیز افزایش خواهد یافت.

 خودکفایی عدس و لپه به راحتی در دسترس است

رئیس بخش حبوبات موسسه تحقیقات دیم کشور با تاکید بر اینکه در تولید نخود سفید خودکفا هستیم اما در نخود لپه ای و عدس حدود واردات داریم اظهار داشت: در راستای خودکفایی در این محصولات تا کنون 7 رقم اصلاح شده عدس، 22 رقم نخود سفید و یک رقم جدید نخود دسی (لپه ای) معرفی شده است و توسط کشاورزان در اراضی دیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

حسنیان خوشرو گفت: در صورتی که از ارقام جدید برای کشت نخود و عدس با رعایت دستورالعمل های فنی توصیه شده توسط محققین موسسه تحقیقات کشاورزی دیم، در کشور استفاده شود و از طرفی برای زمین های آیش نیز برنامه کشت در نظر گرفته شود خودکفایی در تولید این محصولات (مخصوصا نخود لپه ای و عدس) نیز به راحتی در دسترس است.