سهم ۲۵درصدی هزینه ارسال از کل درآمد فروشگاه‌های اینترنتی
فروشگاه های اینترنتی در ایران با مشکلات زیادی مواجه هستند. از فیلترینگ گرفته تا اختلال‌های اینترنتی در کشور. اما ماجرا فقط به این موارد ختم نمی‌شود. آنها در مدت اخیر از افزایش هزینه پست و بسته‌بندی و همچنین کالاهایی که سالم به مقصد نمی‌رسند نیز گلایه دارند.
به گزارش اکونگار به نقل از تجارت نیوز، فروشگاه های اینترنتی در یک سال گذشته با سد بلند فیلترینگ و اختلال اینترنت مواجه شده‌اند و حتی برخی از آنها به همین دلیل از نفس افتادند. اما علاوه بر این مشکلات در خرید و فروش آنلاین، موضوع ارسال و حمل و نقل کالا هم گاهی برای فعالان این حوزه دردسرساز می‌شود.
این در حالی است که کشورهایی که به دنبال توسعه تجارت الکترونیک هستند در ابتدا زیرساخت‌های لجستیکی را برای حمل و نقل مرسوله پستی توسعه می‌دهند. هر چقدر که زیرساخت‌های لجستیکی یک کشور پیشرفته‌تر باشد، قیمت تمام شده ارسال محصولات و میزان آسیب دیدگی کالاها نیز کمتر می‌شود.
در واقع، یکی از موضوعات مهمی که در بحث گسترش تجارت الکترونیک و کسب‌وکارهای آنلاین نقش دارد و رضایت مشتریان را از خدمات آنلاین افزایش می‌دهد، لجستیک یا همان حمل و نقل محصولات است.
فروشگاه های اینترنتی و ارسال 300هزار مرسوله پستی
بر اساس گزارشی که شرکت «پادرو»، از مجموعه‌ها فعال در زمنیه لجستیک مرسولات منتشر کرده، روزانه در ایران حدود ۲ میلیون مرسوله پستی یا خرده بار در کشور جابه‌جا می‌شود. از این میزان، حمل و نقل حدود ۹۰۰ هزار بسته را شرکت‌های پستی انجام می‌دهند و مابقی توسط روش‌‌های دیگر جابه‌جا می‌شود. از این مقدار بیش از ۳۰ درصد متعلق به خریدهای اینترنتی است.
مهدیه تمسکی، مدیر توسعه کسب‌وکار پادرو، با اشاره به این مطلب گفت: «از این حجم ۳۰ درصدی که حدود ۳۰۰ هزار مرسوله پستی در روز است، بیش از ۵۵ درصد متعلق به فروشگاه‌های اینستاگرامی و مابقی متعلق به فروشگاه‌های اینترنتی است.»
پیشتازی اینستاگرام در تجارت الکترونیک
از سوی دیگر، طبق گزارش مرکز توسعه تجارت الکترونیکی ایران در سال 1401، در میان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مختلف، اینستاگرام با آمار 55درصدی بیشترین سهم استفاده را از سوی واحدهای تجارت الکترونیکی داشته است. این آمار در سال 1400 حدود 80درصد بوده که به احتمال زیاد این کاهش استفاده به دلیل اعمال فیلترینگ روی این شبکه اجتماعی بوده است.
می‌توان گفت یکی از دلایلی که باعث شده تجارت الکترونیک بر بستر شبکه‌های اجتماعی بیشتر رونق پیدا کند، گره خوردن زندگی مردم با این شبکه‌هاست. براساس گزارش یکتانت که در حوزه دیجیتال مارکتینگ فعالیت دارد، 70درصد مردم به‌طور مداوم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.
تعداد فروشگاه‌های اینستاگرامی در ایران
بر اساس دیگر گزارش پادرو که در خرداد سال جاری از وضعیت فروشگاه‌های اینستاگرامی منتشر شده بود، در نیمه ابتدایی سال 1401 حدود 650هزار فروشگاه عمومی در اینستاگرام فارسی فعالیت می‌کردند که این آمار بعد از فیلترینگ به 330هزار فروشگاه کاهش یافت. در نیمه دوم تابستان سال گذشته و با شروع اختلال در اینترنت و کاهش پهنای باند اینستاگرام، از حجم فروش فروشندگان این پلتفرم 50درصد کاسته شد. کاهش فروش آنها در پاییز 1401 و با شروع فیلترینگ به 90درصد هم رسید. این موضوع به ضرر 50میلیونی مشتریان پادرو در هر هفته انجامید.
همچنین میزان فروش روزانه در شبکه‌های اجتماعی در فصل قبل از فیلترینگ بیش از 120میلیارد تومان بوده و پس از فیلترینگ تا 9 ماه به میزان 17میلیارد تومان رسیده بود.
طبق گزارش پادرو تقریبا در زمستان 1401، فروشگاه‌ها توانستند کم‌کم مشتریان سابق خود را بازگردانند که این مسئله می‌تواند به‌خاطر فراگیر شدن استفاده از VPN در بین مردم باشد که به 80درصد رسیده است. اما پس از اینکه تعداد فروشگاه‌ها بعد از گذشت 9 ماه به تعداد 550هزار عدد افزایش یافت و تقریبا به رقم قبل از فیلترینگ نزدیک شد، مجموع فروش روزانه آنها به 137میلیارد رسید. البته آمارها نشان می‌دهد که این افزایش نرخ فروش می‌تواند ناشی از تورم هم بوده باشد.
پسرفت صنعت پست در ایران
علاو بر موضوع اینترنت و فیلترینگ، فروشگاه های اینترنتی در ایران با چالش حمل و نقل کالا نیز مواجه هستند. بر اساس آخرین گزارشی که اتحادیه جهانی پست منتشر کرده است، ایران از نظر توسعه زیرساخت‌های پستی که شامل اعتماد، اعتبار، اتصال به شبکه جهانی و انعطاف‌پذیری به روشی پایدار می‌شود، از ۱۰ نمره، موفق به کسب امتیاز ۶ شده است.
ایران در دو زمینه اعتبار و اعتماد و انعطاف رتبه ۸ را به دست آورده اما در زمینه اتصال به شبکه‌های جهانی پست امتیازی کمتر از ۴ و در زمینه تنوع در مدل‌های مختلف ارسال با مدل های کسب و کاری مختلف امتیازی کمتر از ۲ را کسب کرده است.
تمسکی، مدیر توسعه کسب‌وکار پادرو با اشاره به این آمارها اضافه کرد:«با توجه به سرمایه‌گذاری اندک برای توسعه و استهلاک زیرساخت‌های قدیمی، صنعت لجستیک ایران به‌زودی با مشکلات جدیدی مواجه شود. در دنیا برای رویارویی با مشکلات مختلف در حورزه حمل و نقل، تکنولوژی نقش بسیار مهمی را بازی می‌کند و سرمایه‌گذاری در این بخش بسیار مهم است. موضوعی که اگر به آن پرداخته نشود صنعت پست ایران را دچار پسرفت خواهد کرد.»
دغدغه‌های حمل و نقلی فروشندگان آنلاین
دغدغه مشترک فعالان صنعت لجستیک خرده بار و فروشگاه های اینترنتی در ایران، ضعیف بودن زیرساخت‌ها است. ضعفی که قیمت تمام شده کالا را برای کسب‌وکارهای آنلاین بیشتر می‌کند.
از سوی دیگر عدم دقت در رساندن محصولات خرده‌بار که حساسیت بیشتری دارند یا گم شدن این محصولات به دلیل کوچک بودن بسته‌بندی یکی دیگر از دغدغه‌ها برای فروشگاه‌های آنلاین است چون به اعتماد مشتری آسیب می‌زند.