«اکونگار» گزارش می‌دهد
اولین آسیب پیری‌جمعیت از راه رسید/بحران کارگر در واحدهای تولیدی
براساس اطلاعاتی که مرکز آمار ایران منتشر کرده نشان می‌دهد نرخ بیکاری طیف سنی ۲۰ تا ۳۴ ساله به پایین‌ترین حد خود در سال‌های اخیر رسیده ولی این دلیلی بر بهبود وضعیت اشتغال ندارد بلکه عامل اصلی آن انصراف نیروهای کار از حضور در بازار کار است.
به‌گزارش اکونگار: بحران‌های اقتصادی که باعث فلج شدن حوزه کار ایران شد نه‌تنها روند بهبود را طی نمی‌کند بلکه رفته رفته ابربحران‌هایی که سال‌ها جزو دغدغده مسوولان کشور و تحلیلگران اجتماعی و سیاسی بود از راه می‌رسد. اگرچه بارها و بارها اعلام شده که یکی از راه‌های بهبود وضعیت کار در ایران برداشتن تحریم‌ها و جذب سرمایه خارجی است ولی شاید اکنون هم وقت گذاشتن برای اینکه چنین تئوری‌هایی محقق شود بیهوده باشد چون آنچه «پیری جمعیت» خوانده می‌شود از راه رسیده است و همین باعث شده تا بگوییم درصد مهمی از کارگران ایران که می‌توانستند در چرخه اقتصادی و توسعه نقشی داشته باشند از دور خارج شده‌اند. برابر با اطلاعات جدیدی که توسط مرکز آمار ایران منتشر شده‌ها است می‌‍توانیم بگوییم که نرخ بیکاری جوانان 20 تا 34 سال به پایین‌ترین حد خود در سال‌های اخیر رسیده است ولی بنا برنظر کارشناسان و تحلیلگران این کاهش آماری پیامد کاهش جمعیت جوان و افزایش شمار جوانان منصرف‌شده از جست‌وجوی شغل است. در ادامه بیشتر به این چالش خواهیم پرداخت.
شاهد حذف نیروهای کار هستیم
«علی‌حسین شهریور»، دبیرکل خانه تعاونگران با بررسی آمارهایی در حوزه اشتغال که توسط مرکز آمار ایران منتشر شده است به رسانه‌ها گفت: «نرخ بیکاری جوانان 20 تا 34 ساله ایران به پایین‌ترین سطح در 16 سال اخیر رسیده است، اما این کاهش آماری بیش از آنکه نشان‌دهنده بهبود بازار کار باشد، پیامد کاهش جمعیت جوان و افزایش شمار جوانان منصرف‌شده از جست‌وجوی شغل (NEETها) است. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جوانان 18 تا 35 سال در تابستان 1403 به 14.8 درصد کاهش یافته است. با این حال، نرخ بیکاری در گروه سنی 20 تا 24 سال همچنان بالای 21 درصد باقی مانده که نشان‌دهنده چالش‌های ساختاری در جذب این گروه به بازار کار است. نکته قابل تأمل، کاهش جمعیت جوانان 15 تا 24 سال از 17.7 میلیون نفر در سال 1384 به 11 میلیون نفر در سال 1402 و حضور حدود 3 میلیون جوان در گروه NEETها (نه شاغل، نه محصل، نه مهارت‌آموز) است که در کاهش ظاهری نرخ بیکاری تأثیرگذار بوده است.»
دبیرکل خانه تعاونگران در پاسخ به اینکه آیا کاهش نرخ بیکاری جوانان را نشانه مثبتی برای اقتصاد محسوب می‌شود؟ ادامه داد: «متأسفانه این کاهش بیشتر بازتاب پیری جمعیت و خروج جوانان از چرخه اشتغال است. حدود 40 درصد جوانان 20 تا 24 سال حتی در جست‌وجوی کار نیستند، یا به تحصیلات طولانی‌مدت روی آورده یا کاملاً از بازار کار حذف شده‌اند. 41.3 درصد بیکاران کشور فارغ‌التحصیل دانشگاهی‌اند، اما مهارت‌هایشان با نیاز بازار همخوانی ندارد.»
اطلاعات جدید مرکز آمار
بر اساس شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور که از سوی مرکز آمار ایران اعلام شده، در پایان پاییز سال جاری، نرخ بیکاری در جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر به ۷.۲ درصد رسید که نسبت به فصل قبل (تابستان ۱۴۰۳) معادل ۰.۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد. مطابق این داده‌ها، نرخ بیکاری در مردان از ۶.۱ درصد در تابستان ۱۴۰۳ به ۵.۹ درصد در پاییز رسید. در بخش زنان نیز از ۱۴.۲ درصد در تابستان امسال به ۱۳.۷ درصد در پایان پاییز رسید. همچنین در مناطق شهری نیز، نرخ بیکاری از ۸.۲ درصد در تابستان به ۷.۸ درصد در پاییز و در مناطق روستایی این نرخ از ۵.۴ درصد در تابستان به ۵.۲ درصد در پاییز سال جاری رسید.
این در حالی است که نرخ بیکاری در جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در مدت مشابه سال قبل (پاییز ۱۴۰۲)۷.۶ درصد در کل کشور، در بخش مردان ۶.۲ درصد، در بخش زنان ۱۴.۲ درصد، در مناطق شهری ۸.۲ درصد و در مناطق روستایی ۵.۷ درصد اعلام شده است.
نرخ بیکاری در استان‌های کشور چقدر است؟
براساس این آمار که روز گذشته منتشر شده، در میان جمعیت ۱۵ سال و بالاتر کشور در بهمن سال جاری، پنج استان تهران با ۴.۵ درصد، مازندران با ۴.۷ درصد، خراسان جنوبی با ۴.۷ درصد، یزد با ۵.۵ درصد و استان ایلام با ۵.۵ درصد در جایگاه اول تا پنجم بهترین استان‌های کشور با کمترین نرخ بیکاری قرار گرفته‌اند.
در طرف دیگر پنج استان سیستان و بلوچستان با ۱۲.۵ درصد، خوزستان با ۱۱.۹ درصد، کرمانشاه با ۱۱.۸ درصد، لرستان با ۱۱.۵ درصد و استان اردبیل با ۱۰.۱ درصد، در جایگاه پنج استان اول کشور با بالاترین‌ترین آمار در نرخ بیکاری قرار دارند. گفتنی است؛ آمارهای فوق حاکی از آن است که دو استان چهار محال و بختیاری با ۷.۴ و اصفهان با ۷.۱ درصد نزدیک‌ترین استان‌های کشور به میانگین ملی در نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ سال و بیشتر هستند.
