جنجال معامله سهام استارت‌آپ‌های محبوب

به گزارش اکونگار به نقل از دنیای اقتصاد؛ از زمانی که سهام این شرکت‌های خصوصی و محبوب به صورت راحت و آشکار معامله نمی‌شوند، افراد بسیار کمی شانس سرمایه‌گذاری در آنها را پیدا کرده‌اند. هدف سهیل پراساد از راه‌اندازی صندوق Destiny Tech۱۰۰، آن بود که از این طریق امکان خرید سهام این شرکت‌ها را برای بقیه مردم هم فراهم کند.

با این حال در مدت زمان کمی از زمان آغاز به کار این صندوق، دو استارت‌آپ تکنولوژی Stripe و Plaid - که ارائه‌دهنده خدمات بانکداری الکترونیک است- اعلام کردند که این صندوق سهام آنها را به صورت قانونی در اختیار ندارد.

یک صندوق رقیب با انتقاد از Destiny گفته است: «این صندوق برای آنکه واقعی باشد، زیادی خوب است». اپلیکیشن معاملات سهام Robinhood دیگر به سرمایه‌گذاران اجازه خرید سهام در این صندوق را نمی‌دهد و مدعی است که صندوق Destiny به اشتباه در این اپلیکیشن اضافه شده بود.

سهیل پراساد از این جنجال و هیاهو تعجب نکرد و گفت: «این اتفاقات نشانه‌ای از یک جنبش فرهنگی حقیقی و درست است که DXYZ در خط مقدم آن قرار دارد.» او در این اظهارنظر به صورت عامدانه به صندوق Destiny با نماد بورسی‌اش اشاره کرد.

با این اوصاف به نظر می‌‌رسد که اختلافات و تنش‌ها بر سر بازار مبهم و مرموز سهام شرکت‌های خصوصی به نقطه جوش رسیده است؛ آن هم درست در زمانی که خریدوفروش چنین سهم‌هایی بیش از هر زمان دیگری رونق پیدا کرده است. با این حال در مرکز این جنجال‌ها یک بحث قدیمی وجود دارد و آن این است که آیا همه باید به ثروت و مخاطرات سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های سیلیکون‌ولی دسترسی داشته باشند؟

طبق اعلام شرکت تحقیقاتی متمرکز بر سرمایه‌گذاری‌های خصوصی Sacra، بازار سهام شرکت‌های خصوصی که به عنوان بازار ثانویه نیز شناخته می‌شود، در مسیر رسیدن به رکورد ۶۴میلیارد دلاری در سال جاری میلادی قرار دارد که این میزان نسبت به سال گذشته افزایش ۴۰ درصدی خواهد داشت.

بر اساس گزارش شرکت متمرکز بر معاملات بازار ثانویه Industry Ventures، تا یک دهه پیش ارزش بازار سهام شرکت‌های خصوصی چیزی در حدود ۱۶ میلیارد دلار بود. این فعالیت به‌طور چشمگیری برخی استارت‌آپ‌هایی را تحت تاثیر قرار داده که مدت‌هاست از دست به دست شدن آزادانه سهام خود جلوگیری می‌کنند. هر چه تعداد افرادی که سهام این شرکت‌ها را دارند، بیشتر باشد؛ امکان کنترل و مدیریت تعداد سهامداران سخت‌تر می‌شود و این شرایط می‌تواند منجر به مشکلاتی در پیروی از قوانین اوراق بهادار و معضلات دیگر‌ شود.

در حالی که تعدادی از استارت‌آپ‌ها اجازه معامله سهام‌شان را تنها به بعضی‌ها می‌دهند، معاملات دیگر بدون مجوز انجام می‌شوند. نوئل مولداوی، مدیرعامل بازارگاه معامله سهام استارت‌آپ‌های خصوصی Augment، در این مورد می‌گوید: «داریم به نقطه‌ای می‌رسیم که یک مجوزی باید داده شود.»

در میان بازارگاه‌های آنلاین ویژه خریدوفروش سهام شرکت‌های خصوصی، بازارگاه Hiive که از سال ۲۰۲۲ آغاز به کار کرده است، در حال حاضر امکان خرید سهام استارت‌آپ هوش مصنوعی پرطرفدار آنتروپیک (Anthropic) را برای مشتریانش فراهم می‌کند.

طبق اعلام مدیرعامل Hiive، این بازارگاه تا حالا ۵۰ میلیون دلار از سهام آنتروپیک را خریده است و امکان خرید سهام این استارت‌آپ با حداقل ۲۵هزار دلار را به سرمایه‌گذاران می‌دهد. وب‌سایت این بازارگاه در هفته به‌طور متوسط بر معاملاتی با مجموع ارزش حدودی ۲۰ میلیون دلار نظارت می‌کند. در بازارگاه Augment که از سال گذشته میلادی آغاز به کار کرده است، سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به خرید سهم‌های شرکت Stripe می‌توانند چهار سفارش فروش یا پیشنهادهای افرادی را بررسی کنند که به دنبال فروش سهم‌های این شرکت هستند. مولداوی اعلام کرده است که بازارگاه Augment در ماه مارس بیش از ۲۰ میلیون دلار تراکنش انجام داد.

بعضی صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله Stack Capital، Fundrise، Private Shares Fund وARK Invest&#۳۹;s ARK Venture Fund هم امکان مالکیت بخشی از استارت‌آپ‌های خصوصی را فراهم می‌کنند. صندوق Destiny که معاملات آن در بورس نیویورک انجام می‌شود و دارای سهام ۲۳ استارت‌آپ به ارزش حدود ۵۳ میلیون دلار است، یکی از معدود گزینه‌هایی است که امکان معامله سهم‌هایش به صورت عمومی وجود دارد.

همین شیوه فعالیت آن باعث ایجاد نگرانی و احساس خطر در برخی استارت‌آپ‌ها شده است. شرکت Stripe با ارزش ۶۵ میلیارد دلاری در بازار خصوصی، بیانیه‌ قدرتمندی درباره پیشنهادهای خرید سهام خود را منتشر کرده است. بر اساس این بیانیه، هر پیشنهاد برای سرمایه‌گذاری در سهام این شرکت که از طرف خود شرکت نباشد، به احتمال زیاد یک کلاهبرداری است. Stripe سهامداران را تشویق کرده است که چنین پیشنهادهایی را به مجریان قانون گزارش دهند.

هر چند هر دو شرکت‌های Stripe و Anthropic از اظهارنظر در این مورد امتناع کرده‌اند، اما جف پارکز، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری Stack Capital که امکان دسترسی سرمایه‌گذاران به سهام شرکت‌هایی مانند اسپیس‌ایکس و استارت‌آپ نرم‌افزار طراحی Canva را فراهم می‌کند، معتقد است که مردم همچنان به خرید سهام این شرکت‌ها علاقه‌مند هستند. او در این مورد گفته است: «می‌خواهید در زمین گلف در جایگاهی باشید که بگویید: هی من مقداری از سهام اسپیس‌ایکس را دارم.»

فروش سهام شرکت‌های خصوصی به بیش از یک دهه پیش بازمی‌گردد و همیشه فضایی شبیه به غرب وحشی داشته است. پیش از آنکه سهام فیس‌بوک در سال ۲۰۱۲ به عرضه عمومی برسد، این شرکت به صورت خصوصی اداره می‌شد و سهام آن در بازارگاه‌هایی مانند SharesPost و SecondMarket دست به دست می‌شد. کمیسیون بورس و اوراق بهادار هشدار داد که چنین بازارگاه‌هایی حتی برای سرمایه‌گذاران زرنگ و باتجربه هم خطرناک هستند و به دنبال آن SharesPost را به خاطر عدم ثبت‌نام یک کارگزار به مبلغ ۸۰ هزار دلار جریمه کرد.

پس از آن بود که استارت‌آپ‌ها سعی کردند فروش سهام خود را محدود کنند. با این حال واسطه‌هایی از جمله Forge Global که در آن زمان با نام Equidate شناخته می‌شد، روش‌هایی برای دور زدن آن پیدا کردند. آنها پدیده‌ای به نام «قراردادهای آتی» را رواج دادند که به کارکنان استارت‌آپ در صورت تعهد به انتقال سهام شرکت خود به سرمایه‌گذار در آینده، پول نقد پرداخت می‌کردند. قراردادهای آتی در استارت‌آپ‌هایی مانند Airbnb هم منعقد شد. در سال ۲۰۲۰ که Airbnb سهام خود را به عرضه عمومی رساند، Forge Global بر انتقال ۴۷۵ میلیون دلار از سهام تعهد شده توسط کارمندان این وب‌سایت به بیش از ۱۰۰ سرمایه‌گذار نظارت کرد.

کلی رودریکز، مدیرعامل Forge Global در این مورد می‌گوید: «آن اتفاق یک کابوس اداری بود». به همین خاطر شرکت Forge Global تکنولوژی را برای مدیریت این فرآیند ایجاد کرده ست و دیگر قراردادهای آتی را منعقد نمی‌کند. بعضی شرکت‌هایی که مدت‌های طولانی خصوصی باقی مانده‌اند، از جمله Stripe با ۱۴ سال قدمت و اسپیس‌ایکس با ۲۲ سال قدمت، شروع به ارائه فرصت‌های منظمی برای کارمندان کرده‌اند تا بخشی از سهام خود را با قیمت تعیین شده بفروشند.

کلی رودریکز گفته است که اگرچه شرکت‌ها از لحاظ تاریخی در برابر معامله سهام خصوصی خود مقاومت می‌کردند، اما در گذر زمان بیشتر به این ایده می‌رسند. او می‌گوید: «بازار هرگز به اندازه حالا نقدینگی ثانویه را نپذیرفته است.»